چهارشنبه‌  شاد یا  داغ

صحرا ثابت قدم  / گروه جامعه

این روزها وقتی نامی از چهارشنبه سوری به میان می‌آید، شاید نخستین چیزی که به ذهن می‌رسد، ترقه بازی و صداهای وحشتناکی است که انسان را یاد میدان جنگ می‌اندازد. در حالی که چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های ایرانی بوده و نخستین جشن از مجموعه جشن‌ها و مناسبت‌های نوروزی محسوب می‌شود.

شاید بسیاری از جوانان امروز درباره دلیل به وجود آمدن چنین آیینی در تاریخ فرهنگ ایرانی چیزی ندانند و صرفا آن را به عنوان آخرین چهارشنبه سال و شبی برای گرد هم آمدن خانواده‌ها و پریدن از آتش و ترقه بازی مختصر کنند، اما اگر پای صحبت پدربزرگ و مادربزرگ‌هایمان بنشینیم، متوجه می‌شویم که چهارشنبه سوری چه تاریخ با عظمت و چه معنای با مفهومی دارد.برای شناختن این آیین ملی باید به گذشته سفر کرد. دورانی که ادبیات، معنای عمیقی داشت و نامگذاری این آیین نیز برگرفته از همان معنای عمیق بود. «سور» در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنای “جشن”، “مهمانی” و “سرخ” در طول تاریخ به کار رفته است. به این اعتبار که در شب چهارشنبه آخر سال، ایرانیان جشن می‌گیرند و شادی و سرور می‌کنند و آتش می‌افروزند و با شعله‌های سرخ آتش، دل تاریک شب را سرخ و روشن می‌کنند، از این رو می‌توان شب چهارشنبه سوری را جشن شب چهارشنبه یا شب چهارشنبه سرخگون و سرخ فام دانست.کوزه شکنی، بخت گشایی، قاشق زنی، فالگوش نشینی، آب پاشی و آب بازی و بوته افروزی تنها گوشه‌ای از رسوم این شب به یاد ماندنی در ایام قدیم ایران بود که به بیان امروزی تفریحات سالم برای خوشگذرانی خانواده‌ها به شمار می‌رفت. شاید هنوز هم وقتی در شب چهارشنبه سوری در جمع خانوادگی حضور می‌یابید و بگو بخندها گرم می‌گیرد، یکی از کهنسالان مجلس به شوخی می‌گوید، آرام صحبت کنید که همسایه‌ها فالگوش ایستاده‌اند.اما وقتی به زمان حال بازگردیم، می‌بینیم هیچ اثری از این آداب و رسوم باقی نمانده است و آن آدابی هم که هنوز بر جا مانده گرفتار زیاده خواهی‌ها و تجمل گرایی‌ها برخی شده است. در حالی که هدف از چهارشنبه سوری پاک کردن دل‌ها از کدورت و ناپاکی‌ها و آماده برای نو شدن با فصل جدید است. از این موارد که بگذریم به بحث اصلی مسئله چهارشنبه سوری هر ساله یعنی مصدومان و فوتی‌های این شب می‌رسیم که برای برخی نحسی به بار آورده است.آمارهایی که همه ساله از مراجع ذیصلاح و اورژانس منتشر می‌شود، نشان از افزایش تعداد مصدومان چهارشنبه سوری و به خصوص در سنین زیر ۱۸ سال دارد. وضعیتی که شاید اگر پدران و اجدادمان می‌دانستند آن رسوم پرمعنا جای خود را به چه تفریحاتی داده است، از بنا کردن این آیین پشیمان می‌شدند.آسیب چشم، یکی از شایع ترین آسیب های حوادث چهارشنبه سوری است که متاسفانه بعضا به نابینایی منجر می شود.بر اساس آمار از ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ تا ۱۴ فروردین ۱۴۰۲، ۴۶۵ مصدوم حوادث مربوط به چهارشنبه آخر سال به اورژانس بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی فارابی مراجعه کرده‌اند.بنابر اعلام بیمارستان فارابی، از ۴۶۵ مصدوم چشمی، ۱۱۰ نفر زیر ۱۰ سال، ۱۳۰ نفر ۱۱ تا ۲۰ سال، ۶۳ نفر ۲۱ تا ۳۰ سال، ۹۱ نفر ۳۱ تا ۴۰ سال، ۴۲ نفر ۴۱ تا ۵۰ سال و ۲۹ نفر نیز ۵۰ سال به بالا بوده‌اند.بسیاری از این مراجعه کنندگان به ویژه در شب چهارشنبه سوری اظهار می‌کردند که در اثر استفاده از مواد محترقه دچار آسیب نشده‌اند بلکه فقط در حال تماشای آتش بازی یا در حال عبور از کوچه و خیابان بوده‌اند.این موضوع باعث شده تا اهمیت رعایت نکات ایمنی در این شب بیش از پیش احساس شود.صادق غفاریان جراح و متخصص چشم، با تاکید بر جبران ناپذیر بودن برخی از آسیب‌های چشمی، بر رعایت نکات ایمنی در چهارشنبه سوری تاکید کرد.فلوشیپ قرنیه گفت: اغلب آسیب‌های چشمی به قدری شدید است که در همان آسیب اول، چشم تخلیه شده و نمی‌توان اقدامی انجام داد.بعضاً شاهد هستیم، چندین عمل جراحی برای حفظ چشم انجام می‌شود و خیلی از موارد، بینایی فرد مصدوم باز نمی‌گردد.وی گفت: به هموطنان توصیه می‌کنیم از مکان‌هایی که آتش برپا شده است، فاصله بگیرند تا مبادا انفجار مواد محترقه به آنها آسیب بزند.

مجازات غفلت والدین از فرزندان‌شان در چهارشنبه‌سوری چیست؟

برابر آمارهای منتشرشده از سوی اورژانس کودکان، نوجوانان و جوانان بیشترین قربانیان و آسیب‌دیدگان حوادث چهارشنبه‌سوری را شامل می‌شوند؛ افرادی که درصد قابل توجهی از آنان سنی کمتر از ۱۸ سال داشته و برابر قانون خانواده‌های آنان مسؤولیت‌هایی را در قبال‌شان برعهده دارند. موضوعی که یک جرم‌شناس به تشریح آن پرداخته است.وحید سلطانی پاجی درباره نقش و وظایف قانونی خانواده‌ها در قبال فرزندان خود گفت: یکی از تاکیدات جدی درمورد چهارشنبه سوری این است که خانواده‌ها در این ایام بیشتر در کنار فرزندان خود بوده و بر رفتار آنان نظارت کنند.وی با بیان اینکه با نزدیک شدن به چهارشنبه سوری، شاهد خرید و استفاده برخی کودکان و نوجوانان از مواد محترقه هستیم، گفت: لازم است که والدین که مسئولیت نگهداری، مراقبت و تربیت فرزندان را بر عهده دارند در این زمینه هوشیار باشند، چرا که اگر اتفاقی برای فرزندانشان بیفتد، آنان نیز بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹  مورد تعقیب و محاکمه قرار خواهند گرفت.این جرم شناس ادامه داد: برابر قانون در صورتی که بر اثر بی توجهی و سهل انگاری والدین، فرزند آنان بر اثر حادثه‌ای فوت کند، آنان به دو سال حبس محکوم خواهند شد. همچنین اگر حادثه منجر به از دست رفتن یکی از حواس یا منافع ، قطع ، نقص یا از کار افتادگی عضو زوال عقل یا بروز بیماری صعب العلاج یا دائمی جسمی یا روانی یا ایراد جراحت از نوع جائفه یعنی جراحتی است که آلت جرم به بخش های میان تهی بدن، مانند شکم ، پهلو ، سینه و گودی گلو نفوذ کند ، والدین به مجازات حبس شش ماه محکوم می شوند.به گفته سلطانی اگر کودکی در حادثه دچار نقصان یکی از حواس یا منافع ، شکستگی استخوان یا دگر اعضا یا بروز بیماری روانی گردد ، والدین به نود و یک روز حبس محکوم می شود.وی در همین راستا نیز از خانواده‌ها خواست که در ایام چهارشنبه سوری نظارت بیشتری بر رفتار فرزندان خود داشته باشند و با حضور در کنار آنان اولا مانع از انجام اقدامات مجرمانه و خطرناک از سوی آنان شوند و ثانیا جشنی با سنت‌های اصیل را به اجرا دربیاورند.

کلاهبرداری به بهانه چهارشنبه سوری

سرهنگ محمدرضا فدائیان ، رئیس پلیس فتا استان سمنان اظهار کرد: با توجه به برگزاری مراسم چهارشنبه آخر سال، مجرمان سایبری با تبلیغات گسترده و جذاب، اقدام به فروش مواد محترقه و منفجره در فضای مجازی کرده و متقاضیان خرید این اقلام که اکثرا کودکان و نوجوانان هستند به درگاه پرداخت جعلی که از قبل طراحی نموده اند هدایت کرده و حساب بانکی آنها را خالی و یا با اخذ بیعانه اقدام به کلاهبرداری می‌کنند.فروش، تبلیغ، توزیع و هرگونه معامله انواع مواد محترقه و منفجره اعم از نظامی و غیرنظامی جرم بوده و بر اساس قانون تحت پیگرد قرار خواهند گرفت، پلیس فتا نیز با شناسایی سایت‌های فعال در این زمینه، برای گردانندگان این سایت‌ها و کانال‌ها پرونده تشکیل داده و به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.وی توصیه کرد: شهروندان با رعایت و نظارت بر اعمال کودکان خود چهارشنبه‌ آخر سال را تبدیل به چهارشنبه سوزی نکنند و در صورت اطلاع از هرگونه فعالیت مجرمانه در فضای مجازی، موضوع را از طریق تماس تلفنی با مرکز فوریت های سایبری با شماره تماس ۰۹۶۳۸۰ و یا مراجعه به سایت پلیس فتا به آدرس www.cyberpolice.gov.ir اطلاع دهند.

چاپ در شماره ۱۵۰۰ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۲۲