برخی رشته های پزشکی در مرز بحران هستند
حبیب احسنی پور / گروه جامعه
در حال حاضر سرانه پزشک متخصص در ایران ۶.۲ در هر ۱۰ هزار نفر است. در حالی که میانگین این سرانه در اروپا به عدد ۲۴.۵ و در کشورهای سالمند جهان به ۲۶/۱ نیز می‌رسد. متاسفانه شهرهای مناطق محروم، بیشترین آسیب را از این کمبود می‌بینند. برای مثال توزیع متخصصان قلب و عروق یا جراحی عمومی وضعیت نامساعدی در این مناطق دارد.
این کمبود پزشک متخصص باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای مردم مناطق محروم می‌شود. از یک سو این مردم مجبور خواهند بود کیلومترها مسیر را طی کنند، تا به پزشک متخصص مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. به علاوه به واسطه تعداد کم پزشکان متخصص، بازاری انحصاری شکل می‌گیرد که پدیده‌هایی همچون زیر میزی و فرار مالیاتی را با خود به همراه دارد. همچنین با افزایش مراجعان هر متخصص، صف‌های دریافت خدمات نیز طولانی تر می‌شوند. تا آنجا که امروزه برخی از پزشکان متخصص، برای یک تا شش ماه آینده نوبت دهی دارند. حتی با فرض گرفتن نوبت از این پزشکان، مدت زمان معاینه نیز بسیار کاهش یافته است. کمبود پزشک متخصص باعث هدر رفت منابع مالی وزارت بهداشت نیز می‌شود. چرا که گاهی با وجود تامین تجهیزات و امکانات مورد نیاز، نبود پزشک متخصص باعث می‌شود که این تجهیزات بی‌استفاده باقی بمانند و مردم از خدمات باکیفیت سلامت محروم شوند. یکی از بهترین راه‌حل های مسئله کمبود پزشک متخصص، افزایش ظرفیت پذیرش در مقطع دستیاری است. اما آن طور که از شواهد برمی‌آید تا کنون وزارت بهداشت به جمع بندی نهایی در این باره نرسیده است. هنوز قانون مشخصی در این زمینه ارائه نگردیده و آینده نگری کافی در این زمینه صورت نگرفته است. کارشناسان توصیه می‌کنند که با توجه به اهمیت بالای تامین پزشک متخصص کشور و حرکت جامعه به سمت سالمندی، هر چه سریع‌تر بایستی با برآورد میزان نیاز کشور به پزشک متخصص، طی سال‌های آینده زمینه برای افزایش قاعده‌مند ظرفیت پذیرش متخصص پزشکی فراهم گردد.این درحالی‌است‌که شورای عالی انقلاب فرهنگی از زمانی که مصوبه «افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی» منتشر شده، در انتظار ارائه برنامه «افزایش ظرفیت پذیرش دستیاری» از سوی وزارت بهداشت به این شورا است.
برخی رشته های پزشکی در مرز بحران هستند
رئیس کل سازمان نظام پزشکی گفت: به رغم وجود بیش از ۹۰ هزار پزشک عمومی در کشور، درصد پُر شدن ظرفیت دستیاری برخی رشته های تخصصی در مرز بحران قرار دارد. محمد رئیس زاده نسبت به مسائل و چالش‌های جدی جامعه پزشکی کشور هشدار داد و خطاب به مسئولین کشور یادآور شد: چنانچه فرصت حل چالش‌ها و مسائل مرتبط با وضعیت جامعه پزشکی کشور را از دست بدهیم، نظام سلامت کشور در بسیاری از حوزه‌های پزشکی و سلامت دچار بحران خواهد شد و در چنین شرایطی حل این بحران‌ها به سادگی امکان پذیر نخواهد بود. وی در ادامه آمار ورودی دستیاری برخی رشته‌های تخصصی مانند (اطفال، بیهوشی و طب اورژانس) را بسیار نگران کننده توصیف کرد و گفت: مفهوم هر کدام از این آمارها این است که ما در آینده دچار چالش خواهیم شد و باید هر چه سریع‌تر چاره اندیشی کنیم. رئیس زاده، افزایش ظرفیت‌های پزشکی را ساده‌ترین و کم اثرترین روش چاره جویی در حوزه کمیت و کیفیت مسائل جامعه پزشکی عنوان کرد و افزود: همه مسئولین و عزیزان بدانند چاره مشکلات جامعه پزشکی فقط در افزایش ظرفیت‌ها نیست بنابراین به همه مسئولین عزیز کشور و به بزرگان جامعه پزشکی عرض می‌کنم؛ پیش از آنکه این کلان چالش‌ها به بحران لاینحل تبدیل شود چاره‌ای بیاندیشند. رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران با بیان اینکه طرح چنین مباحثی از سوی جامعه پزشکی از منظر حفظ سلامت مردم است، اظهار داشت: مسئولین مسائل و چالش‌های جامعه پزشکی را واکاوی کنند و مشکلات حوزه‌های مختلف از جمله دارو، علوم آزمایشگاه، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و همه رشته‌های علوم پزشکی را در یابند ما هم در این مسیر مساعدت شأن می‌کنیم چرا که وظیفه ما بازگویی و هشدار به موقع مسائل و چالش‌ها است.
باید نگران آینده پزشکی باشیم
ایرج فاضل، رییس جامعه جراحان ایران با ابراز تاسف از اینکه مشوق‌ها برای گرایش به رشته‌های پزشکی در حال رنگ باختن است، بر اهمیت رشته جراحی تأکید کرد. فاضل در پاسخ به این پرسش که چگونه در شرایط کنونی باید سیاستگذاری شود تا در آینده با کمبود نیروهای متخصص مواجه نشویم، گفت: تمایلی به منفی صحبت کردن ندارم ولی من اصلاً از وضع موجود و به خصوص برای آینده خوش بین نیستم. متأسفانه همانطور که گفتم شرایطی به وجود آمده که مشوق‌ها برای گرایش به رشته‌های پزشکی به تدریج رنگ باخته در شرایطی که رشته پزشکی از رشته‌های برتر مورد انتخاب در کنکور بود. متأسفانه الان برعکس این موضوع رخ داده و با کمال تأسف باید نگران دو دهه آینده پزشکی مملکت بود و نگران آنچه بر سر پزشکی مملکت خواهد آمد. رئیس جامعه جراحان ایران افزود: اگر برای جلوگیری از این رخداد ناگوار فکر و اقدامی نکنیم، متأسفانه در آینده نزدیک مثل اوایل انقلاب شاید مجبور به استخدام پزشک از کشورهای دیگر باشیم. فاضل گفت: الان در برخی رشته‌های مهم و حیاتی مثل جراحی عروق، جراحی کودکان، حتی یک داوطلب برای تحصیل نداریم. انگیزه‌ای نیز برای ورود به رشته‌های پر زحمت و طولانی مدت وجود ندارد، ولی برعکس در رشته‌هایی مانند جراحی پلاستیک و امثال آن داوطلبان فراوانی وجود دارد؛ این شرایط را “ما” به وجود آوردیم و متأسفانه گرفتار عواقب آن خواهیم شد. رئیس جامعه جراحان ایران با بیان اینکه باید شرایط تشویق کننده باشد تا انگیزه کافی با امکانات تشویقی برای ورود پزشکان به رشته‌های تخصصی پُر زحمت و طولانی مدت برقرار شود، افزود: باید برای افرادی که بخش عمده‌ای از عمر خود را صرف تحصیل یک دوره تخصصی دشوار و طولانی می‌کنند، انگیزه‌های قوی ایجاد کرد؛ وقتی وضعیت معیشتی و زندگی نسل فعلی پزشکان مطلوب باشد این یک انگیزه خوب و اثرگذار برای جذب و ماندگاری پزشکان جوان خواهد بود. باید سیاستگذاری ها طوری برنامه ریزی شود تا جامعه از این بابت صدمه نبیند. فاضل با اشاره به اینکه جامعه جراحان ایران طی ۴۰ سال گذشته شخصیت‌های متعددی همراه خود داشته ولی متأسفانه برخی از این عزیزان اکنون در میان ما نیستند، افزود: این بدان معنا است که پیوسته از طرف بهترین جراحان کشور حمایت می شده و نسل بزرگی از بهترین جراحان کشور را همراه داشته است و اکنون نیز بهره مند از حضور و همراهی بسیاری از این بزرگواران است؛ درود بر همه پزشکان بی مانند و تکرار نشدنی کشور. رئیس اسبق فرهنگستان علوم پزشکی ایران گفت: بسیاری از این عزیزان را در فرهنگستان علوم پزشکی از بدو تأسیس به عنوان عضو پیوسته به همکاری گرفتیم و این عزیزان در اداره جامعه جراحان نیز همراه ما بودند. رئیس کل اسبق سازمان نظام پزشکی ایران، ناامنی شغلی و اقتصادی را سم مهلک برای پزشکی کشور دانست و تاکید کرد: اگر شرایط مساعد و مطلوب باشد، جایگاه پزشکی کشور مجدد اوج خواهد گرفت. وی گفت: انجمن‌های مختلف جراحی کشور و شاخه‌های استانی سال‌ها است که تشکیل شده و هر انجمن نماینده‌ای در هیأت مدیره جامعه جراحان دارد و امور نیز بخوبی اداره می‌شود.
چاپ در شماره ۱۵۲۲ روزنامه یادگار امروز مورخ ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
دیدگاه ها