درک صحیح سیاستگذار،لازمه مدیریت بازار ارز

حسن حسن‌خانی/ کارشناس اقتصادی

ما وقتی درباره ارز صحبت می‌کنیم، در واقع دو مسئله مطرح می‌شود. مسئله اول ساحت تجاری کشوراست و مسئله دوم، سفته‌بازی و شان دارایی پیدا کردن ارز است. نوسانی که در روزهای اخیر شاهد آن هستیم ناظر به مسئله دوم است و هیچ ارتباطی با مسئله اول ندارند. کما اینکه مسؤولان دولتی به کرات اعلام کردند قیمت ارز کالاهای اساسی تغییر نکرده است.وضعیتی که در شرایط امروز شاهد آن هستیم، به این دلیل اقتصادی محسوب می‌شود که ما در فضای سیاستگذاری، عملا سیاست درست و مشخص برای مدیریت بازار غیر رسمی اعمال نکردیم. وقتی این سیاستگذاری را رها می‌کنیم، طبیعتا عوامل مختلف می‌تواند موثر باشد؛ بنابراین بخش مهمی از اتفاقاتی که افتاده است، ناشی از ضعف سیاستگذار و بی برنامگی در مواجه با این شرایط است. اما از منظر دیگر می‌توانیم بگوییم که متغیر‌های اقتصادی اثرگذار نیستند. ما وقتی در شرایط نااطمینانی قرار می‌گیریم، طبیعتا عوامل روانی یا بخش کوچکی از نااطمینانی، می‌تواند روی مسائل ارزی اثرگذار باشد بدون اینکه اتفاق اقتصادی خاصی رخ داده باشد. در نتیجه اینکه سیاستگذار عرضه سیاستگذاری ارزی را رها کرده است، دلیل اقتصادی محسوب می‌شود. اما از این جهت که این ایام، ایامی است که متغیر‌های اقتصادی باید سیگنال کاهش به نرخ ارز بدهد، به دلیل نااطمینانی‌های سیاسی و ژئوپلتیک نرخ ارز تا حدودی افزایش پیدا کرد که البته مجددا به سمت کاهش و ثبات حرکت کرد و این روند ادامه خواهد داشت. تا زمانی که کشور برنامه دقیقی برای اقتصاد، به خصوص بند هفت سیاست‌های کلی اشتغال، ایجاد هماهنگی و پایداری میان سیاست‌های پولی، ارزی، مالی و تجاری نداشته باشد، طبیعتا نمی‌توانیم به بهبودی وضعیت در آینده امیدوار باشیم.از مرداد سال ۱۳۹۶، عملا وارد یک تلاطم و چالش سیاستی شدیم. به عنوان مثال بخشنامه‌های صادراتی در آن سال، حدود هفت بخشنامه بود که در سال ۱۳۹۷، به حدود هفتاد و دو عدد رسید. این اتفاق به معنی وجود نداشتن هماهنگی است که سیاستگذار نیز دقیقا هدف خود را نمی‌داند.  تا تیر ماه سال ۱۴۰۲، هیچ لیست تایید شده‌ای برای کالا‌هایی که قرار بود ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به آن‌ها تعلق بگیرد وجود نداشت. تا وقتی این عدم هماهنگی بین وزارتخانه‌ها نیز وجود داشته باشد، نمی‌توانیم چشم‌انداز قابل اتکایی را تصور کنیم. از طرفی شرایط امیدوار کننده است. بعد از خروج ترامپ از برجام، کشور دچار تلاطم شد. بنظر می‌رسد عملیات ۱۴ آوریل، که پاسخ اسرائیل را به دنبال نداشت، نقطه پایانی بود بر اتفاقی که در ۱۸ اردیبهشت سال ۹۷ رخ داد. عملا بعد از این اتفاق، معادلات ژئوپلتیک تغییر کرد. تصور کنید ترامپ رئیس جمهور آمریکا شود. مطمئن باشید که نمی‌تواند نااطمینانی خاصی برای ما ایجاد کند. پس از این حادثه، یک اطمینان خاطری در فضای اقتصادی کشور ما حکمفرما شده که می‌تواند بسیاری از آن تلاطم را کنترل کند. امروز می‌توانیم با جرات بگوییم که اگر اتفاقی در دنیا بیفتد، بورس و نرخ ارز غیررسمی، نباید دچار تلاطم شود؛ بنابراین از منظر ژئوپلتیک و مناقشات بین‌المللی، چشم‌انداز بسیار مثبتی داریم.در رابطه با اینکه چه اقداماتی باید صورت بگیرد تا نرخ ارز در بازار غیررسمی بر معیشت مردم تاثیر نگذارد باید  گفت، در این زمینه ما نیاز به مجموعه اقدامات خاصی داریم. بعد از چندین سال، هنوز آمار قابل اتکایی از میزان صادرات شرکت‌های پتروشیمی منتشر نشده است. عمده مسائل ما ناشی از بی‌ابزار و خلع ید بودن بانک مرکزی است. مهم‌ترین عامل ثبات بخش ارزی ما، این است که حداقل شرکت‌های دولتی ارز ناشی از صادرات را به چرخه اقتصاد رسمی کشور، در بازه زمانی کوتاه برگرداند.نباید ارز حاصل از فروش نفت را برای نیاز روزمره استفاده کنیم این ارزر‌ها باید به ذخایر استراتژیک کشور تبدیل شود. باید به سمت احیای ذخایر ارزی کشور برویم تا بتوانیم حوزه سیاستگذاری را ثبات ببخشیم.

چاپ در شماره ۱۵۲۸روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۳/۰۲/۱۱