«یادگار امروز» از شرایط فرزند آوری در کشور گزارش می دهد؛
عباس دارایی/اختصاصی یادگار امروز
میانگین سن بارداری در کشور از سال طی چهار دهه گذشته حدود ۱۰ سال افزایش یافته است . این نرخ در حالی در بازه زمانی ۴۵ ساله از ۱۳۵۵ تا ۱۴۰۰ از ۲۲ سال به ۳۰ سال رسیده است که میل به فرزند آوری در میان خانواده های ایرانی به شکل محسوسی کاهش یافته است .
در سال ۱۳۶۰ با ازای هر چهار زن بارور یک نوزاد در کشور وجود داشته که این نرخ به شکل عجیبی با وجود افزایش قابل توجه جمعیت زنان به ازای هر ۱۸ زن یک نوزاد در کشور رسیده است . شاید عمده ترین و کلیدی ترین مولفه دخیل در بی میلی زنان ایرانی به بچه داری و فرزند آوری مشکلات اقتصادی باشد به نوعی که این چالش خانواده ها را به شکل بسیار محسوسی با چالش مواجه و احساس نا امیدی از آینده و وضع نامطلوب اقتصاد کشور از عمده دلایل بی‌رغبتی زوجین به فرزندآوری به شمار می رود. بر اساس تحقیقات پژوهشگران خانواده و جمعیت ، شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی سه مولفه اصلی و اثر گذاری هستند که در افزایش و یا کاهش میل به ازدواج و فرزندآوری موثر است و لذا اگر جامعه‌ای در این سه مولفه ضعیف باشد موالید در آن نرخی کاهشی پیدا خواهد کرد. تاخیر در ازدواج و بالا رفتن سن افراد به صورت خودکار روی افزایش سن باروری و همچنین کاهش فرزند آوری تاثیر گذار بوده است و در این میان، یکی از عوامل بی‌میلی به بچه‌دار شدن زنان و مردان ایرانی همین موضوع است .
بقا و انسجام خانواده در گرو فرزند آوری به‌موقع است
محققان خانواده و جمعیت در ایران اعتقاد دارند فرزند آوری به‌موقع، نه‌تنها باعث می‌شود که پدر و مادر به شکل بهتری به تربیت فرزندان خود بپردازند، بلکه بقا و انسجام خانواده را نیز استحکام بیشتری می‌بخشد. در مطالعات باروری، زمان تولد اول از اهمیت زیادی برخوردار بوده و موالید بعدی خانوار، به زمان تولد اول مربوط هستند اما متاسفانه با بالا رفتن سن ازدواج به دلیل چالش های فرا روی خانواده های ایرانی که عمدتا ریشه در مشکلات اقتصادی و چالش های مرتبط با آسیب های اجتماعی دارد ، دختران و پسران ایرانی میلی به ازدواج نشان نمی دهند و از این رو سن ازدواج بالا رفته و متعاقب آن میل به فرزند آوری کاهش و با بالارفتن سن ازدواج در ایران ، سن فرزند آوری نیز بالا و خانواده های جدید ایرانی میل و رغبتی به افزایش موالید و فرزند آوری نشان نمی دهند.
عدم میل به ازدواج در میان جوانان
نگرش نسبت به ازدواج دست خوش تغییرات شده به گونه ای که حتی خانواده‌های سنتی ازدواج را دیگر تنها گزینه برای فرزندان مجرد خود نمی دانند ، از سوی دیگر چالش بیکاری باعث بالا رفتن سن ازدواج می‌شود. طبیعی است که با بالا رفتن سن ازدواج، فرصت باروری نیز کمتر خواهد بود و در نتیجه منجر به کاهش تعداد فرزندان خواهد شد. عدم میل به ازدواج در میان جوانان ، افزایش سن ازدواج، افزایش آمار طلاق، افزایش سطح تحصیلات و اشتغال زنان، افزایش میزان شهرنشینی و مشکلات اقتصادی از جمله دلایلی است که باعث شده تا میل به فرزند آوری در میان جامعه ایرانی کمرنگ شود.
مردان شهری، تمایل بیشتری دارند که تولد اولین فرزندشان به تاخیر بیفتد
نتیجه یک کار تحقیقاتی در ایران نشان می دهد که زنان با فاصله ۲/۷ سال فرزند اول خود را به دنیا می‌‌آورند ، همچنین داده‌‌های طرح سلامت و جمعیت حکایت از این دارد که فاصله ازدواج تا فرزند اول به‌طورکلی و نسبت به سال‌های پیشین ۳/ ۵ سال افزایش یافته است.
از دیگر نکات قابل تامل در این پژوهش این است که برای مردان، تنها عامل تاثیر گذار در فاصله ازدواج تا اولین فرزند، محل سکونت است اما در مقابل، برای زنان عواملی همچون سن ازدواج، وضعیت اشتغال و موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده بر نگرش آن‌ها نسبت به فاصله ازدواج تا تولد اول، تاثیر بیشتری دارد. علاوه بر این مردان شهری، نسبت به مردان روستایی تمایل بیشتری دارند که تولد اولین فرزندشان به تاخیر بیفتد و همچنین زنانی که ازدواج زودرس داشته‌اند، نسبت به زنانی که ازدواج دیر رس دارند، با فاصله بیشتری فرزند آوری خویش را شروع می‌‌کنند. همچنین زنان شاغل بیشتر از زنان بیکار یا خانه‌‌‌دار، خواهان به تاخیر انداختن زمان تولد اولین فرزندشان هستند. محققان جمعیت شناسی و خانواده در ایران بر اساس نتایج نگران کننده این تحقیق معتقد هستند باید سیاست‌گذاران بر بهبود شرایط کاری زنان شاغل، بهبود مراقبت‌های بهداشتی در زمان حاملگی و فراهم کردن شرایط ازدواج برای جوانان در سنین ۲۰ تا ۳۰سالگی متمرکز شوند.
ترس از پذیرفتن مسئولیت فرزند
ترس از پذیرفتن مسئولیت فرزند، یکی از مولفه های مؤثر و دخیل در بی‌میلی زوجین به فرزند آوری است ، ترس و بی میلی مذکور خود معلول عوامل دیگری است که بخش اعظم آن به مسایل اقتصادی بر می‌گردد. تردیدی وجود ندارد که کاهش ازدواج و باروری به خاطر بی میلی افراد از تشکیل خانواده و عدم تمایل آن‌ها به ازدواج نیست، بلکه این امر بازتاب شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه است که طی آن جوان ایرانی را از ازدواج و تشکیل خانواده گریزان کرده است . به علت تقویت خانواده هسته‌ای و دشواری‌های اقتصادی در جامعه جدید ایران ، متوسط سن ازدواج افزایش یافته و بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که در ایران میانگین سن ازدواج روندی صعودی را دارد طی می کند، با این تفاوت که این افزایش در مورد زنان بیشتر است. به موازات این سیمای نگران کننده در سال‌های اخیر رشد جمعیت ایران روند نزولی داشته است و اگر به همین طریق پیش برویم، وضعیت کشور وارد مرحله‌ای بحرانی خواهد شد و در سال‌های بعد با یک جمعیت سالمند مواجه خواهیم بود که کشور را با چالش جدی جمعیتی مواجه خواهد ساخت.
چاپ در شماره ۱۴۹۹ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۲۱
دیدگاه ها