مراقب آب در فصل خانه تکانی باشیم
صحرا ثابت قدم / گروه جامعه
نوروز عید باستانی ایرانیان، سرشار از سنت های زیبا، دوست داشتنی و مفید است. خانه تکانی در آستانه نوروز یکی از این سنت هاست که نه تنها تازگی و طراوت را به خانه می آورد که تازگی نوروزی را به روح و جان اهالی خانه تزریق می کند.
خانه‌تکانی، غبارروبی، گردگیری از در و دیوار خانه، کف پوش‌ها، اسباب خانه، شستشو، پاکیزه و نو کردن جامه و ظروف و اشیای کهنه، دور افکندن اشیای ژنده و فرسوده و شکستن کاسه و کوزه‌های سفالین کهنه، سفید کردن ظروف مسین و دیوارهای دود گرفته‌ی خانه، خلاصه خانه تکانی برای زدودن آلودگی‌ها و سیاهی‌ها و بیرون افکندن پلشتی‌ها از فضای خانه از رسم‌های کهن ایرانیان در فراگشت سال کهنه به سال نو بوده است. هنوز هم این رسم مانند گذشته در سراسر ایران میان مردم معمول است .ایرانیان باستان عقیده داشتند که در ایام نوروز ارواح درگذشتگان از جایگاه آسمانی خود به زمین و به خانه‌های خویش باز می‌گردند. بازماندگان برای پذیرایی از آنها سفره‌ای رنگین می‌گستراندند و انواع خوراک‌ها را در آن می‌نهادند تا ارواح درگذشتگان از پذیرایی و صفا و پاکیزگی بازماندگان، دل خوش شده و آنان را برکت عطا کنند. این رسم توجیه سفرهٔ نوروزی یا هفت سین شد و به نظر می رسد خانه‌تکانی و زدودن آلودگی‌ها و پلشتی‌ها از فضای خانه و کاشانه در آخر سال کهنه در نگاه آنان، مظهر و نمادی از رماندن ارواح خبیث و شریر از محیط زندگی و زدودن سیاهی مرگ و کهنگی از خانه و آماده کردن فضایی پاک و پاکیزه در آستانه نوروز برای استقبال از فره‌ها و روان مردگان بوده است . بهرحال روزهای پایانی هر سال هجری خورشیدی، سنت کهن خانه تکانی در منازل خانواده‌های ایرانی رنگ تازه ای به خود می‌گیرد و اعضای خانواده با توجه به این سنت به گردگیری و شستن خانه و وسایل آن می‌پردازند. بنابراین همانطور که اشاره شد غالبا یکی از موارد مورد مصرف در خانه تکانی ها آب است، چون همه چیز با آب پاک و تمیز می شود.این در حالی است که کشور ما از گذشته تاریخی کشوری کم آب محسوب می شود و طبق مطالعات اخیر بین المللی و ملی منطقه خاورمیانه از جمله کشور ما در آینده ای بسیار نزدیک با بحران کم آبی مواجه خواهد شد.این بحران بسیار جدی خواهد بود و حتی برخی فرضیه جنگ برای آب به جای جنگ برای نفت را برای منطقه خاورمیانه مطرح می کنند. از طرفی خشکسالی و کمبود آب سدها تا چند دهه اخیر جزو دغدغه‌های دست چندم اجتماعی به حساب می‌آمد که فقط دغدغه مندان و فعالان محیط زیست به آن می‌پرداختند. این معضل اما با نادیده شدن از بین نرفت و رفته رفته به قدری بزرگ شد که امروز جز پارامترهای اساسی و تاثیرگذار روی تصمیمات خرد و کلان است. در حال حاضر حتی با وجود بارش های اخیر حال سد کشور خوب نیست. این وضعیت سبب ایجاد نگرانی‌های جدی در افکار عمومی شده است. چرا که در زمستانی که بیشتر رنگ و بوی بهار داشت پیش‌بینی می‌شد کمبود بارش پاییز با برف و باران زمستان جبران شود. آمارها نشان می دهد میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری تا پنجم اسفندماه، با وجود بارندگی‌های اخیر همچنان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۸ درصد کاهش دارد و در این بین وضعیت بارش‌ها در ۶ استان کرمان، فارس، هرمزگان، بوشهر، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از سایر مناطق کشور بدتر است.به همین دلیل دغدغه فعالان محیط زیست در روزهای پایانی سال و شروع خانه‌تکانی‌ها، مدیریت مصرف آب است. شهروندان در این بین می توانند رعایت الگوی مصرف را راهنمای خود برای صرفه جویی در مصرف آب قرار دهند و در در زمان خانه تکانی حواسشان به آب باشد.
الگوی مصرف آب چیست؟
الگوی مصرف به این معنا است که به اندازه مورد نیاز آب مصرف شود نه بیشتر نه کمتر.خیلی از ما اگر رفتار روزانه خود درباره مصرف آب را مورد توجه قرار دهیم، حتما به این نتیجه می رسیم که می توانیم مصرف آب خود در طول روز را به نصف کاهش دهیم.فقط کافی است برخی کارهای ساده را انجام ندهیم و برخی کارها را جایگزین آنها کنیم. برای مثال این روزها همزمان با خانه تکانی های شب عید رعایت الگوی مصرف آب و داشتن دغدغه مصرف بهینه آب بسیار مهم و حیاتی است و هر یک از شهروندان باید در این زمینه احساس مسئولیت کنند. می شود با روش هایی که کمتر آب مصرف می شود خانه تکانی کرد. مثلا لازم نیست برای شست و شوی حیاط از فشار شیر آب استفاده کرد می شود حیاط را نخست جارو کرد و سپس با آب گرد و خاک آن را گرفت. می شود فرش را سالی یکبار به حای شستشو در خانه به قالیشویی ها داد . می شود به هنگام شستشوی آشپزخانه و سرویس های بهداشتی از آب کمتری استفاده کرد و به طور کلی می شود در کارهای روزمره که با آب “سر و کار” داریم، از آب کمتری استفاده کنیم. اگر هر شهروند تنها به سهم خود روزانه چند لیتر از هدر دهی آب بکاهد ضرب این رقم در تعداد جمعیت کشور می تواند آب “شرب” مورد نیاز چند سال کشور را تامین کند.یک کارشناس امور منابع آب دراین باره گفت: خانه تکانی میان ما ایرانیان یک سنت دیرینه در روزهای پایانی سال است، با نزدیک شدن به سال جدید به ویژه دو هفته پایانی سال بانوان تمام آنچه که در منزل است را می شویند حالا چه آنهایی که نیاز به شستن دارند و چه آنهایی که با یک پارچه هم تمیز می شوند اما کامل زیر آب می گیرند.یوسف خلج امیر حسینی افزود: در این شرایط مصرف آب در کشور چند برابر می شود در حالی که با توجه به خشکسالی های چند سال اخیر وضعیت منابع آبی کشور چندان مناسب نیست و حتی در برخی استان ها شرایط بحرانی است.وی اظهار داشت: البته خشکسالی و کمبود منابع آبی دامن بیشتر کشورهای دنیا را گرفته اما باید در نظر داشته باشیم که ایران کشوری نیمه خشک با میانگین بارندگی پایین است بنابراین باید حواسمان بیشتر به منابع آبی و داشته هایمان باشد.کارشناس امور منابع آب تاکید کرد: اینکه شیر آب را باز بگذاریم و بدون مبالات به مصرف آب بپردازیم هم آینده خودمان و هم نسل های بعدی را تحت تاثیر قرار می دهیم پس در این روزها منابع آبی را بهتر مدیریت کنیم و هر وسیله ای را زیر آب نگیریم شاید با کشیدن یک پارچه و گردگیری کار تمام شود.وی گفت: لذا به عنوان توصیه علمی، مذهبی و انسانی درخواست دارم در این روزها هر نفر به اندازه خودش و سهم خودش بتواند در حفظ منابع کوشا باشد و بتوانیم با در کنار هم قرار گرفتن و همکاری با همدیگر از معضل و مشکل کم آبی که گریبانگیر کشور شده عبور کنیم.بر اساس این گزارش، بیایید قدر آب ، این ماده حیاتی و بسیار مهم برای زندگی انسان ها را خصوصا در این روزهای پایانی سال بیشتر بدانیم و آن را هدر ندهیم. راستی می دانید در جهان چند میلیارد نفر به آب سالم و بهداشتی دسترسی ندارند؟.
چاپ در شماره ۱۴۹۴ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
دیدگاه ها