پزشکان ایرانی می روند، اما پزشکان خارجی به کشور نمی آیند
میل بهمهاجرت و البته اقدام به آن میان کادر درمان وضعیتی را سپری میکند که شبیه صدای زنگ خطر است.
علی جعفریان رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره دغدغههای خود از آینده پزشکی کشور میگوید، او معتقد است: «به سمتی میرویم که در آینده نزدیک متخصص بیهوشی برای عمل آپاندیس هم در شهرستان نداشته باشیم».اما شرایط برای مهاجرت پزشکان بهگونهای پیش رفته که حتی مخالفان مهاجرت هم نمیتوانند جلوی این میل را بگیرند، جعفریان میگوید: «من جزو کسانی هستم که هر دانشجو یا پزشکی از من سوال میکند، تمام تلاشم را میکنم که نظرش را تغییر بدهم تا مهاجرت نکند، اما الان چند سال هست که این کار را نمیکنم، برای اینکه نمیتوانم از نظرم دفاع کنم، بگویم اینجا بماند که چهکاری انجام بدهد؟».علاوه بر موضوع مهاجرت پزشکان و پرستاران، مسائلی مانند رد و بدل شدن زیرمیزی میان پزشک و بیمار برای ارائه خدمات پزشکی و وضعیت مدیریت درمان در کشور جزو مواردی بودند که با حضور رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران به آن پرداخته شد.
به نظر میرسد پزشکان جایگاه گذشته را میان مردم ندارند، مردم از آنها ناراضی هستند، همینطور پزشکان از سیستم درمان، انگار یک چرخه نارضایتی ایجاد شده است، درست است؟
پزشکی رشته سختی است که دوره آموزش طولانی دارد. در گذشته یک پزشک عمومی میتوانست بخش زیادی از مسائل و مشکلات بیماران را درمان کند، اما الان نمیتواند، بهخاطر اینکه دانش پزشکی خیلی انفجاری رشد کرد و بخشی از این رشد به پیشرفتهای حوزه تکنولوژی برمیگردد، شاخههای تخصصی در پزشکی دائم زیاد شد.نکته دوم اینکه درمان خوب در همه جای دنیا گران است، ما جایی درمان ارزان با قیمت خوب نداریم، یعنی اگر بخواهیم کیفیت خدمات سلامت را بالا ببریم هزینه دارد، یکی از دلایل این وضعیت همان طولانی بودن تحصیل در رشته پزشکی است، دانشجوی پزشکی از روز اول تحصیل تا روزی که مستقل میتواند درآمد کسب کند ۱۵ سال طول میکشد، بنابراین وقتی میخواهند تعرفه پزشکی تعیین کنند باید آن ۱۵ سال را درنظر بگیرند.نکته سوم اینکه باید توجه کرد خریدار خدمات درمان کیست، در اینجا خریدار خدمات درمان در اکثر مواقع بیمه است، همان بیمه هم تعرفه پزشکی را تعیین میکند، نتیجه اینکه خریدار خدمت به پزشک میگوید من هر موقعی و هر مقدار که دلم خواست پول میدهم. نتیجه این عوامل همان اتفاقی است که شما سوال کردید، یعنی انگار همه ناراضی هستند، پزشک از درآمد خودش ناراضی است، مردم هم انتظار دارند وقتی به پزشک مراجعه میکنند زمان طولانی با او حرف بزنند و از بیماریشان توضیح دهند، پزشکی که بخواهد این کار را انجام دهد با تعرفههای موجود انگار ساعتی ۴۰ هزار تومان درآمد دارد بنابراین روشن است که چنین کاری نمیکند.
نسبت درآمد پزشکان در خارج از کشور با سایر مشاغل خیلی تفاوت دارد که دانشجوها مهاجرت میکنند؟
در مقایسه با سایرین درآمد بالایی ندارد، اما سطح زندگی بالا است، یعنی با همان درآمدی که از پزشکی کسب میکنی زندگی راحتی داری، اتفاقی که اینجا نمیافتد. الان در ایران یک فارغالتحصیل در سطح تخصص با درآمدی که دارد هیچ وقت نمیتواند خانه خریداری کند، اما همین فرد با بعد از مهاجرت با درآمدی که دارد میتواند خانه بخرد، یک خانه شرایطی خریداری میکند و با کار و درآمدی که دارد ۳۰ سال قسطهای آن را پرداخت میکند، درحالیکه در ایران هرچقدر هم قسط بدهد نمیتواند خانه بخرد. از طرفی ما یک تغییر نسلی خیلی جدی داریم، این تغییر میان همه گروهها و مشاغل وجود دارد در گروه پزشکان هم ملموس است، انتظاراتی که نسل امروز از کار درآمد و آسایش دارد با نسل ما متفاوت است، نسلی که من جزو آنها بودم دیدگاه متفاوتی به کار کردن داشت، ما علاقه داشتیم و داریم که زیاد کار کنیم، اما نسل امروز ترجیح میدهد بدون کار کردن درآمد داشته باشد، آنها در تعادل میان کار و زندگی علاقه زیادی به راحت شدن زندگی دارند، اما نسل من کار کردن را انتخاب کرد. از طرفی یک موقعی تعرفه پزشکان را رعایت میکنند پزشک درآمد خودش را دارد، اما یک موقعی که تعرفه درست رعایت نشود پزشکی که مشکلات داشته باشد زیرمیزی هم میگیرد. من هیچ وقت گرفتن زیرمیزی را تایید نمیکنم اما میگویم شرایط را طوری فراهم کردند که گاهی یک پزشک مجبور میشود به این کار اقدام کند و کسی هم نمیتواند بگوید چرا انجام میدهی.در دولت اول آقای روحانی که طرح تحول سلامت مطرح شد، دکتر هاشمی به عنوان وزیر بهداشت تعرفههای پزشکی را اضافه کرد و در مقابل به شدت درباره زیرمیزی گرفتن پزشکان موضع گرفت، یعنی تعرفهها را زیاد کردند و گفتند نباید زیرمیزی بگیرید، دراین اقدام یک منطقی وجود دارد، اما اگر تعرفه پزشکان را با توجه به تورم تغییر ندهی و پایین نگه داری نمیتوانی جلوی زیرمیزی گرفتن را بگیری. کسی نمیتواند بگوید زیرمیزی گرفتن کار درستی است، اما شما زمانی میتوانی جلوی آن را بگیری که طرف دیگر ماجرا یعنی تعرفه و درآمد پزشکان را درست کرده باشی، وقتی چنین توانی نداری بنابراین مسئله زیرمیزی گرفتن حل نمیشود.
اگر قرار باشد هشداری درباره مهاجرت پزشکان و پرستاران بدهید که به گوش مسئولان برسد چه چیزی میگویید؟
الان چند سال است که میل مهاجرت تبدیل به خواسته رایج در نسل جوان پزشکان و نسل میانسال پرستاران شده است، همه مسئولین وضعیت مهاجرت را میدانند و چیزی نیست که کسی بخواهد بگوید من نمیدانم. امروز مهمترین چالش در حوزه سلامت نیروی انسانی است و این چالش در سالهای آینده بسیار جدی خواهد شد، درباره پرستاری این چالش به سالهای آینده نمیرسد و همین الان خودش را نشان داده است، بررسی کنید بیمارستانهایی که در دو سال گذشته افتتاح شد، چقدر فعال هستند؟ و آن بخشهایی که فعال نیستند، چرا فعال نیستند؟ اما چرا پرستار سرکار نمیآید، برای اینکه درآمدش خوب نیست، الان هم که میل و عمل به مهاجرت زیاد شده است، بهخاطر اینکه پرستار میبیند کاری که اینجا دارد انجام میدهد برود همین کار را در آلمان، عمان، استرالیا، کانادا، یا هرجای دیگری انجام دهد درآمدی خواهد داشت که استانداردهای اولیه زندگی را تامین میکند، بنابراین مهاجرت میکند. بعد اقایان گمان میکنند با افزایش ظرفیت پذیرش پرستاری و پزشکی در دانشگاهها مسئله کمبود کادر درمان حل میشود، درحالیکه باز هم از جیب مردم ایران برای کانادا پرستار تربیت میکنند، برای اینکه پرستار اموزش دیده بعدی هم وقتی با این شرایط مواجه شود مهاجرت میکند.الان طوری شده که اگر کسی بخواهد دستیاری بخواند بهجای ایران در خارج از کشور رزیدنت میشود، برای همین آزمون پذیرش دستیار که بسیار رقابتی بود طوری شده که الان ۸۰۰ صندلی آن خالی میماند، در رشتههایی مانند طب اورژانس، داخلی، جراحی، کودکان، بیهوشی، تعداد زیادی جای خالی وجود دارد، تازه ۵۰ درصد رزیدنتهایی بیهوشی بعد از قبولی انصراف میدهند، بنابراین به صندلیهای خالی اضافه میشود. امروز برای دستیاری رشتهها لوکس متقاضی وجود ندارد، من نمیدانم چه زنگ خطری باید به صدا دربیاید که یک عدهای از خواب بیدار شوند که رفتاری که دارید با پزشکی میکنید نتیجهاش این میشود که پزشکی کشور محتاج پزشکان خارجی میشود، البته دیگر ۵۰ سال قبل هم نیست که پزشک هندی و بنگلادشی به ایران بیاید، او هم به انگلیس میرود، آن موقع که به ایران میآمدند درآمد خوبی داشتند اما الان برای چه به ایران بیایند، یعنی کشور را به سمتی میبریم که در آینده نزدیک متخصص بیهوشی برای عمل آپاندیس هم در شهرستان نداشته باشیم.
چاپ در شماره۱۴۵۴ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۲۴
دیدگاه ها