آزمونِ بزرگ

(عباس دارایی/ یادگار امروز)

تیم فوتبال ایران با پایان حضورش در جام جهانی باید مهیای حضور در جام ملت های آسیایی شود که با انصراف چین از میزبانی قرار است همچون جام جهانی بار دیگر به میزبانی قطری ها در ژاویه ۲۰۲۴برگزار شود.

ایران برای حضور در جام ملت ها یک سال فرصت دارد، تیم ملی پس از حضور نه چندان موفق در جام جهانی قطر که بر خلاف سایر ادوار فاصله چندانی با صعود به مرحله بعد و تاریخ سازی نداشت در حالی باید در مدت باقی مانده مهیای حضور در جام ملت های آسیا شود که در این تورنمنت به‌واسطه سه قهرمانی متوالی در سال های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ یکی از پرافتخارترین تیم های آسیایی در این جام به شمار می رود.

تیم ملی فوتبال ایران اما ۴۷سال است که طعم قهرمانی در این رقابت ها را نچشیده است و به رغم اینکه طی ادوار مختلف در چند دوره در جمع چهار تیمی پایانی این جام بوده اما حضور در فینال و قهرمانی در جام ملت ها را تجربه نکرده است.

ایران حالا با ناکامی در جام جهانی و با به عبارتی بهتر عدم موفقیت قابل انتظار در این تورنمنت معتبر که سه قدرت دیگر آسیا یعنی ژاپن، استرالیا و کره جنوبی درخششی قابل ملاحظه در آن داشتند، با تیمی مسن و پا به سن گذاشته نیازمند تغییر نسلی محسوس است. این تغییر نسل و جوان شدن تیم در حالی ضرورتی انکارناپذیر است که از سوی دیگر ایران سالهاست قهرمان جام ملت ها نشده است و در این چشم انداز به نظر نمی رسد که متولیان فدراسیون فوتبال ایران، جام ملت ها را یک دوران گذار تلقی کنند که در آن قهرمان نشدن در آن فدای ساختن تیم ملی شود و حضور با تیمی جوان با احتمال بالای نتیجه نگرفتن در اولویت قرار گیرد.

ایران در برهه کنونی بیش از هر زمانی نیازمند یک دگردیسی هم در ترکیب تیم است و هم شیوه بازی که سالهاست با تفکرات کارلوس کی روش مربی پرتغالی ساخته و عجین شده است.

تیم ملی با کی روش روزهای خوبی سپری کرد، حضور نسبتا در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه در کنار ساخت بازی مبتنی بر دفاع تیمی و مستحکم رهاورد حضور این مرد پرتغالی بود اما فراموش نکنیم که حضور هشت ساله کی روش روی نیمکت تیم ملی در دو جام ملت های آسیا و سه جام جهانی نه منجر به قهرمانی در تورنمنت معتبر آسیا برای ایرانی ها شد و نه در جام جهانی ایران سنت شکنی کرد و شرایط به گونه ای پیش رفت که در آستانه صعود به مرحله دوم جام جهانی با یک بازی محافظه کارانه مغلوب آمریکا شدیم و همین امر شرایط ادامه حضور کی روش را به رغم تمایل فدراسیون فوتبال و البته برخی مقامات بالادستی در دولت را سخت کرده است.

شنیده ها حاکی از این است که کی روش برای ماندن قول تغییر نسل و تغییر سبک بازی ایران را برای حضور در جام ملت ها داده است و البته برخی دیگر نیز خبر می دهند که کی روش به آخر خط رسیده و پس از دریافت حقوق و دستمزد خود ایران را ترک و به نظر نمی رسد تاج و نزدیکانش تمایلی برای ادامه حضور او در تیم ملی داشته باشند.

فدراسیون فوتبال تمایل به حضور کی روش داشته باشد یا نداشته باشد، واقعیت این است که ادامه حضور او به رغم نام بزرگش و نتایج نسبتآ خوبش، در تیم ملی به صلاح نیست و دورنمای روشنی با او برای ایران در جام ملت های پیش رو تصور نمی شود.

او بعد از سوت دیدار ایران – آمریکا از جوانگرایی تیم ملی حرف زد و گفت: «مطمئناً همه تیم‌های ملی همیشه باید خود را بازسازی کنند تا خون تازه‌ای در رگ‌های آنها جریان پیدا کند. بازیکنانی که از نظر سن و سال به سطح بالایی رسیده‌اند باید با بازیکنان جوان‌تر جابه‌جا شوند. خون تازه باید در تیم ملی همیشه جریان داشته باشد، مطمئناً از نظر فنی باید سایر بازیکنان را هم مدنظر داشته باشیم و تلاش کنیم تا بازیکنان جدید به تیم ملی اضافه شوند. همانطور که در تهران دیدید ۱۱ بازیکن زیر ۲۲ سال در تمرینات ما حاضر شدند. از آن گروه چند نفری در جام ملت‌ها خواهند بود.»

این حرف ها نشان از آمادگی و تمایل او برای حضوری دیگر در جام ملت هاست که همانند جام جهانی برای او اگر حفظ شود برای سومین بار متوالی رقم می خورد.

کی روش به ویژه در دوران حضور کوتاه مدتش در آستانه جام جهانی نشان داد بسیار محافظه کارتر از قبل شده است، به شدت به لژیونرها اعتقاد دارند و بی توجهی او به لیگ و جوانترها کار را به جایی رسانده است که ایران با میانگین سنی نزدیک به ۲۹ سال یک تیم پیر شده است.

کی‌روش با دو عملکرد انتقاد برانگیز مقابل انگلیس و آمریکا نشان داد نسبت به دوران اوج خود افت محسوسی کرده و برای موفقیت در چنین سطحی از آمادگی ذهنی کافی برخوردار نیست.

تیم ملی تا فروردین ماه برنامه خاصی ندارد و انجام رقابت‌های جام ملت‌های آسیا نیز به ژانویه سال ۲۰۲۴ موکول شده و بیش از سیزده ماه تا شروع رقابت‌ها فرصت وجود دارد و همین زمان نسیتا طولانی تا جام ملت ها این فرصت را در اختیار فدراسیون نشینان قرار خواهد داد تا با رصد دقیق شرایط دست به انتخابی بزنند که با بررسی همه جوانب، به مانند سایر رقبای آسیایی ما را نیز از این پیچ عبور داده و هم در نسل سازی و هم در نتیجه گیری موفق شویم.

انتخاب گزینه های دم دست مثل گزینه های ایرانی و یا مربیان امتحان پس داده و درجه دو راهکار مناسبی نیست، ایران پسا ۲۰۰۶ خیلی شتاب زده برانکو را در همان آلمان کنار زد و انتخاب قلعه نویی هم در جام ملت ها ما را با یک ناکامی دیگر مواجه کرد، علی دایی و قطبی هم نتوانستند در انتخابی جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی و جام ملت های ۲۰۱۱ قطر عایدی برای ایران داشته باشند و ایران در یک دوره چهار ساله تا حضور کی روش یک روزگار بی ثبات و سخت را در تیم ملی تجربه کرد که مشابه آن تجربه تلخ که با دو ناکامی همراه شد شاید با تصمیمی شتاب زده و بد در انتظار تیم ملی پس از جام جهانی ۲۰۲۲ باشد.

طارمی و یارانش اسکوچیچ را با چالشی عجیب و بی سابقه مواجه کردند که منجر به برکناری او از تیم ملی شد و آزمون نیز پس از ناکامی در جام جهانی وعده داد خودش کی روش را نگه می دارد!

این رفتارها نشان از یک شرایط بحرانی در تیمی دارد که بازیکن سالاری در آن بی داد می کند و یک دورنمای دشوار را برای فوتبال ایران ترسیم کرده است..

درخشش آسیایی ها در جام جهانی حالا جام ملت های آتی را به یک جام متفاوت تر از سایر ادوار تبدیل کرده است، چشم‌انداز فوتبال ملی ایران یک هدف کوتاه‌مدت یا همان قهرمانی جام ملت‌های آسیا در قطر است، اتفاقی که در ۴۷ سال اخیر با همه شایستگی ها رقم نخورده و دو دوره حضور کی روش نیز آن را برای ما به ارمغان نیاورد، رخ دادن این تاریخ سازی نیاز مبرم به اندیشه‌های جدید و رخداد‌های فنی تازه و ایده‌های شجاعانه‌تر در شکل فوتبال ملی ایران دارد که با مربیان داخلی و البته خارجی های امتحان پس داده حصول نمی شود، ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند یک سرمایه گذاری وسیع است که با انتخابی از جنس هروه رنار سرمربی کنونی عربستانی ها یا مربی جوان خارجی از این سنخ می تواند ما را به سرمنزل مقصود برساند.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۱۶۴ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۱۴ دی ۱۴۰۱)