تهران ناجی جنگ اوکراین می‌شود؟

یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: یکی از مباحث جدید سفر امیرعبداللهیان به روسیه، میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین بود. البته در اصل این درخواست مکرون از رئیس‌جمهور ما بوده که از ایران خواسته است به دلیل روابط خوبی که با روسیه دارد، بین روسیه و اوکراین میانجی‌گری کند.

حسن بهشتی‌پور در خصوص میانجی‌گری ایران در موضوع اوکراین اظهار کرد: ایران و روسیه حداقل در دو سال اخیر رفت و آمدها را در سطح بالا ادامه داده‌اند و یک گشایش اساسی در روابط ایران و روسیه به وجود آمده است. پیش‌تر در بخش اقتصادی و با وجود ظرفیت‌های دو کشور این موارد فعال نمی‌شد که به دلیل ملاحظه روسیه که به دنبال تحریم‌ها علیه ایران بود، این اتفاق کمتر رخ می‌داد. امروز خود روسیه تحریم شده و آن ملاحظات از بین رفته است همچنین توجه روسیه به افزایش ارتباط با ایران و البته چندین کشور دیگر از جمله ترکیه، امارات، عربستان، مالزی، اندونزی و برخی کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین بوده و این روابط گسترش پیدا کرده است.

وی افزود: ایران نیز در سفرهای لاوروف به تهران و امیرعبداللهیان به مسکو موضوعاتی همچون همکاری دو کشور برای دور زدن تحریم‌ها و طرح شمال جنوب که هند را به روسیه و بازارهای شرق اروپا وصل می‌کند، مطرح کرده است. روسیه نیز توجه ویژه‌ای نشان داده است، در حالی که در گذشته این طرح را به خوبی پیگیری نمی‌کرد، به ویژه بخش ریلی آن که از رشت به آستارا پیش‌بینی شده بود، مدت‌ها متوقف مانده بود که امیدواریم در دوره جدید راه‌اندازی شود. همچنین در این سفر حمل‌ونقل دریایی در خزر از بندر انزلی به آستارا تا آذربایجان یکی از موضوعاتی است که درباره آن پیگیری شد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی در پاسخ به این سوال که با توجه به آن که مکرون از ایران درخواست میانجی‌گری در بحران اوکراین را مطرح کرده است، مهم‌ترین محورهایی که در این سفر مورد بحث قرار گرفت چه بود، گفت: یکی از بحث‌های جدید این سفر، میانجیگری بین روسیه و اوکراین به درخواست مکرون بود. البته در اصل این درخواست مکرون از رئیس‌جمهور ما بوده که از ایران خواسته است به دلیل روابط خوبی که با روسیه دارد، بین روسیه و اوکراین میانجی‌گری کند.

وی افزود: موضوعی که در نشست خبری لاوروف مطرح شد و امیدوارم بهانه‌ای برای عقب افتادن برجام نباشد این بود که او خواست به کنایه بگوید طرف‌های اروپایی می‌خواستند با جنگ در اوکراین گروکشی کنند. البته بعید می‌دانم این بهانه‌ای برای اروپایی‌ها باشد زیرا لاوروف اعلام کرد ما در هر صورت موافق توافق هستیم و از توافق استقبال می‌کنیم.

بهشتی‌پور تاکید کرد: به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع مطرح شده از سوی امیرعبداللهیان در این دوره از گفت‌وگوها علاوه بر موضوعات همیشگی همچون همکاری شمال جنوب، بخش ریلی رشت-آستارا و توسعه اقتصادی، مسئله میانجی‌گری ایران بین روسیه و اوکراین بود که باید دید طرف اوکراینی چه واکنشی نشان می‌دهد و اصولاً طرف روسیه با طرح توقف شش ماهه جنگ بر سر میز مذاکره می‌آید یا خیر.

این کارشناس بین‌الملل در پاسخ به این سوال که آیا احتمال اثرگذاری میانجی‌گری ایران بین روسیه و اوکراین وجود دارد یا خیر، گفت: برای شکل‌گیری هر توافق، باید دو طرف جنگ میانجی را قبول داشته باشند، اما نمی‌دانم در شرایط حاضر یعنی روسیه و اوکراین به واسطه ایران، جنگ را متوقف کنند یا خیر. شرایط حاضر شانس بسیار کمی را در این زمینه نشان می‌دهد اما اگر این اتفاق رخ دهد، اتفاق خوبی برای ایران است زیرا هر کشوری بتواند به صلح و امنیت دنیا کمک کند، در سطح بین‌المللی وجهه خوبی پیدا می‌کند.

بهشتی‌پور در پاسخ به این سوال که آیا دیدار امیرعبداللهیان در روسیه در روند مذاکرات تأثیرگذار خواهد بود یا خیر، گفت: بعید می‌دانم این ملاقات در روند مذاکرات تأثیر بگذارد. زیرا لاوروف در کنفرانس مطبوعاتی، به طور صریح گفت ما از این توافق استقبال می‌کنیم. وی هیچ مخالفتی با این توافق ندارد، ضمن اینکه روسیه در این بحث تعیین‌کننده نیست. مذاکرات دو طرف تعیین‌کننده دارد که ایران و آمریکا هستند. روسیه، آلمان، چین و فرانسه تسهیلگر این توافق به حساب می‌آیند و واسطه‌گری می‌کنند تا توافق به دست آید اما نقش تعیین‌کننده و کلید توافق فقط در دستان ایران و آمریکا است.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۰۷۰ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۱)