لقمه های نان آب می روند!

(بیژن سورانی/ گروه اقتصاد یادگار امروز)

خرداد ماه گذشته وزیر جهاد کشاورزی از بررسی عرضه نان به شکل کیلویی در شورای آرد و نان خبر داده بود اما تاکنون این موضوع در شورای آرد و نان تعیین تکلیف نشده در حالی که با مجهز شدن نانوایی ها به کارتخوان هر روز نان ها کوچکتر می شوند.

البته بر اساس جدول ارائه شده برای قیمت نان در سال ۱۴۰۱ به تفکیک نوع آرد در استان ها وزن چانه نان در استان های مختلف کشور، متفاوت است؛ در شهر تهران وزن چانه نان سنگک ۶۵۰ گرم، بربری با آرد نوع یک (یارانه ای) ۶۰۰ گرم، تافتون ۲۵۰ گرم و نان لواش نیز ۱۶۰ گرم است که در تمامی نانوایی ها وزن مذکور به شکل بنری بزرگ نصب شده است. دولت نیز گفته است که قیمت انواع نان در سال ۱۴۰۱ بدون تغییر می‌ماند و شهروندان در صورت مشاهده افزایش قیمت نان با سامانه ۱۲۴ در تماس بگیرند تا برخورد قانونی با متخلفان صورت گیرد، با این حال اخبار مختلف از استان ها، از اصفهان و تبریز تا خراسان و فارس به اذعان مسئولان کم فروشی سکه رایج شده و بیشترین شکایت درباره کم فروشی و در مرحله بعد گران فروشی است.

اگر چه این طرح لااقل حجم قاچاق و انحراف یارانه های تخصیصی از سوی دولت را کم و ساماندهی کرده است و یک دستاورد برای دولت به شمار می رود اما به نظر می رسد این دستاورد به بهای کوچک شدن نان های مردم تمام شده و باید هر چه زودتر چاره ای برای آن اندیشید. مشاهدات از سطح شهر تهران حاکی از کوچک شدن روزانه نان ها هم زمان با اجرایی شدن فروش نان با کارتخوان های نصب شده دارد.

این در حالی است که در سال های نه چندان دور تمامی چانه های نان ابتدا وزن کشی می شد و سپس به داخل تنور می رفت و یا در دهه های قبل فروش نان کیلویی و به اصطلاح بر مبنای وزن «مَن» (در شهر های مختلف هر «من» متفاوت بود به عنوان مثال در خراسان هر من سه کیلو بود) بود.

حشمت الله عسگری معاون استاندار تهران گفته بود: « ۹ هزار و ۶۰۰ نانوایی مجوز دار در استان تهران فعالیت دارد که تمامی این نانوایی ها به سیستم کارت خوان مجهز شده است.»

وی با بیان این که با اجرای طرح هوشمندسازی فروش نان، میزان تخصیص آرد و میزان یارانه واحدهای نانوایی شفاف سازی می شود، افزود: «هر تراکنش مربوط به نان و میزان فروش نان در قالب این طرح مشخص می شود و این شفافیت یک آورده بزرگ یارانه ای برای جامعه محسوب می شود.»

اگر چه این طرح لااقل حجم قاچاق و انحراف یارانه های تخصیصی از سوی دولت را کم و ساماندهی کرده است و یک دستاورد برای دولت به شمار می رود اما به نظر می رسد این دستاورد به بهای کوچک شدن نان های مردم تمام شده و باید هر چه زودتر چاره ای برای آن اندیشید. اگر ادعای استانداری تهران مبنی بر کارتخوان کردن تمامی نانوایی های سطح شهر تهران درست باشد نباید نانوایی ها فروش نان بدون کارتخوان داشته باشند در حالی که یک نانوایی در محدوده مرکز میوه و تره بار کردستان به رغم ادعای معاون استاندار تهران فروش بدون کارتخوان و با درخواست پرداخت قیمت نان به شکل نقدی را در برخی روزها انجام می دهد. بدیهی است در چنین شرایطی بعید است که نانوایی مذکور توانایی پخت نان با قیمت ۳۰۰۰ تومان را با آرد آزاد داشته باشد و از این رو می توان به راحتی دریافت که احتمالا مازاد آرد سهمیه ای را خارج از جریان شبکه می فروشد بدون آن که نگران کاهش سهمیه آرد خود باشد .به این ترتیب اجرای یک طرح خوب در حال انحراف و کوچک شدن نان های مردم شده در حالی که می توان به راحتی با محاسبه فروش نان بر مبنای وزن جلو این نوع زیاده خواهی ها را هم گرفت و مردم را نسبت به این نوع طرح ها بدبین نکرد به خصوص آن که اتحادیه های نانوایی مخالفتی با فروش کیلویی نان ندارند. البته بنا به ادعای رئیس اتحادیه نان سنگی تهران هم اکنون هزینه های کارگری به همراه سایر هزینه های ناشی از تورم بالای امسال توجیه فعالیت را سخت کرده است. یک نانوایی سنگکی در محدود خیابان فاطمی با تائید این ادعا در باره فروش نان و یا آرد خارج از سیستم کارتخوان گفت: این کار برای کسی که وجدان داشته باشد امکان پذیر نیست.

(چاپ در شماره‌ی ۱۰۵۳ روزنامه‌ی یادگار امروز
مورخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۱)