بیمارستان‌ها به کما رفتند

(صحرا ثابت قدم/ یادگار امروز)

فرسودگی ساختمان بیمارستان‌ها، کمبود فضا و تخت بیمارستانی، شنیده شدن جسته گریخته خبرهایی از بستری شدن بیماران در راهروهای برخی بیمارستان‌ها به دلیل کمبود ساختمان بیمارستان در برخی شهرها، کمبود کادر درمانی و … هر چند که از قبل هم وجود داشته اما می‌توان گفت هیچ کسی این کمبود را همچون چند سال اخیر که بیماری کرونا شایع شد و تمام عمل‌های جراحی غیرضروری تا ضروری به تعویق افتاد تا فضا برای بستری بیماران کرونایی که نیازمند دریافت خدمات درمانی ۲۴ ساعته بودند باز شود درک نکرده بود.

از این رو حالا که دوباره زمزمه شیوع بیماری کرونا در کشور شنیده می‌شود و برخی از مسئولان تا کارشناسان این حوزه به ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی هشدار می‌دهند شاید بهتر باشد متولیان بیش از پیش به موضوع رفع کمبودهای تخت های بیمارستانی بپردازند و به جای برنامه‌ریزی برای کلنگ‌زنی جدید، پروژه‌های نیمه‌تمام قبلی را به پایان برسانند و برای نوسازی طرح‌های فرسوده هدف‌گذاری کنند. گفتنی است بر اساس آمار موجود حدود ۵۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور فرسوده هستند که بخشی از آن‌ها را می‌توان با بودجه دوسال پروژه‌های جدید، نوسازی و به صنعت درمان کشور برگرداند و از بخشی از چالش‌های این حوزه کاست. در رابطه با معضل بیمارستان‌های فرسوده و یا نیمه‌تمام با محمدنبی گوهرگانی، رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های بیمارستان‌ساز ایران گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

با شیوع کرونا در کشور، بهداشت و درمان مورد توجه قرار گرفت

محمدنبی گوهرگانی، رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های بیمارستان‌ساز ایران می‌گوید: هرچند شیوع بیماری کرونا برای کشور خیلی ضایعه داشت اما حداقل کمی بهداشت و درمان مورد توجه مردم و مسئولان قرار گرفت و به جایگاه واقعی خود نزدیک شد.

وی اضافه می‌کند: هرچند شاخص عنصر زندگی مدنی بر اساس دو مقوله سلامتی و آموزش سنجیده می‌شود اما به لحاظ سرانه تخت بیمارستانی جای کار بسیار است؛ به طوری که فکر می‌کنم به لحاظ سرانه تخت‌های بیمارستانی به ازای هر هزار نفر ۱.۶ تخت وجود دارد. این در حالی است که درصد قابل توجه بالای ۲۵-۳۰ درصد این تعداد تخت بیمارستانی نیز مرتبط به بیمارستان‌های فرسوده است که نیاز به بازسازی، مقاوم‌سازی و یا جایگزینی دارند.

گوهرگانی ضمن مقایسه سرانه تخت‌های بیمارستانی ایران با کشورهای دیگر، ادامه می‌دهد: هرچند در مقایسه با کشورهای همسایه از سرانه تخت بیمارستانی پایینی برخوردار نیستیم اما حتی اگر بخواهیم خود را با همین کشور ترکیه مقایسه کنیم می‌بینیم سرانه تخت بیمارستانی ایران به ازای هر هزار نفر ۱.۶ است اما این عدد در ترکیه ۲.۸ است. البته این فاصله با کشورهای اروپایی بیشتر هم می‌شود. برای مثال در بیشتر کشورهای اروپایی سرانه تخت بیمارستانی ۴.۵ است. همچنین این عدد در کشوری همچون ژاپن به ۱۰-۱۲ تخت به ازای هر هزار نفر می‌رسد؛ سرانه مطلوبی که ما هم باید آن را الگو قرار دهیم و به مرحله‌ای برسیم که حداقل ۳ تخت به ازای این تعداد نفر در کشور داشته باشیم.

وی با اشاره به دست‌اندازهایی که در مسیر افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی در کشور وجود دارد، تاکید می‌کند: منابعی که برای توسعه بیمارستان‌ها و افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی تعریف شده جوابگوی نیاز نیست؛ چرا که همین الان فقط در بین پروژه های نیمه‌تمام حدود ۳۷ هزار و ۵۰۰ تخت بیمارستانی در قالب حدود ۱۴۶ پروژه داریم. این تعداد پروژه نیمه‌تمام برای تکمیل شدن به نرخ روز حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد.

افزایش پروژه‌های فرسوده بیمارستانی

وی با اشاره به این‌که تاکنون منابع مالی مناسبی برای افزایش سرانه تخت‌های بیمارستانی از سوی دولت‌ها در نظر گرفته نشده است، بیان می‌کند: مبلغی که در بودجه ۱۴۰۱ گنجانده شده در حدود ۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بود که هنوز نیمی از آن هم تخصیص نیافته و اگر بخواهیم به همین شیوه و حتی با تورم صفر درصد پیش برویم حدود ۲۵ سال زمان می‌برد تا پروژه‌های نیمه‌تمام به اتمام برسند. این درحالی است که همین پروژه‌های نیمه‌تمام نیز سرمایه ملی هستند و به جای این‌که به اتمام برسند فقط برای به اتمام رسیدن آن‌ها برنامه‌ریزی کنند فقط کلنگ جدید می‌زنند.

گوهرگانی با اشاره به این‌که تمام پروژه‌های نیمه‌کاره جزوی از سرمایه ملی محسوب می‌شوند، اضافه می‌کند: وزارت بهداشت، سازمان برنامه بودجه و نمایندگان مجلس همگی باید یک تصمیم ملی بگیرند قبل از این‌که تکلیف اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام روشن نشود، طرح جدیدی شروع نکنند. اتفاقی که همچنان شاهد آن هستیم و هرچند وقت یک بار چند پروژه جدید کلنگ‌زنی و به صف پروژه‌های نیمه‌کاره اضافه می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که طولانی شدن پروژه‌های ساختمان‌سازی به بیش از ۲۰ سال باعث ساخت ساختمان‌های فرسوده و با هزینه بالا می‌شود؟ می‌گوید: بله متاسفانه چنین بحثی در خصوص بیمارستان‌سازی‌هایی که زمان‌بر می‌شوند صحت دارد. از این‌رو همواره در تلاش هستیم تا طی مذاکره، نامه‌نگاری، مکالمه و غیره مسئولان را متوجه این مهم کنیم که حداقل یک اولویت‌بندی بین پروژه‌ها داشته باشند تا کمتر دچار مشکل شویم. اکنون نزدیک ۹ هزار تخت بیمارستانی بالای ۵۰ درصد داریم که می‌توان با ۶ هزار میلیارد تومان؛ یعنی بودجه دو سال این تخت‌ها را تکمیل و در مدار مصرف قرار داد. با این حال اغلب به جای این‌که برای تکمیل هرچه سریع‌تر پروژه‌ها و در مدار مصرف قرار گرفتن آن‌ها برنامه‌ریزی شود شاهد این هستیم که هر چقدر بودجه می‌آید صرف پیشرفت فیزیکی کند ۳۷ هزار و ۵۰۰ تخت می‌شود و در نهایت بیمارستانی به بهره‌برداری نمی‌رسد و فقط با بیمارستان‌های فرسوده نیمه‌کاره مواجه هستیم.

فرار سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از دخالت‌های دولتی

گوهرگانی با اشاره به این‌که طولانی شدن زمان ساخت بیمارستان برای مجموعه‌های بیمارستان‌ساز نیز زیان‌آور است، اظهار می‌کند: در شرایطی برای یک پروژه بیمارستانی قرارداد ۳ ساله منعقد می‌شود که به خاطر بی‌برنامگی بعضی از متولیان پروسه ساخت به بیش از ۱۰ تا ۱۲ سال افزایش می‌یابد و قرارداد برای پیمان‌کاران از توجیه اقتصادی و منطقی خارج می‌شود؛ چرا که یک طرف عواقب طولانی شدن پروژه تورم اقتصادی است. از طرفی اعلام تورم هم دست سازمان برنامه بودجه است که تورم اعلامی با تورم حقیقی متفاوت است.

وی تاکید می‌کند: هر سال حداقل حدود ۴ تا ۵ درصد تورم اقتصادی اعلامی از تورم حقیقی کمتر است. تمام این‌ها چالش‌های پیمان‌کاران بیمارستان‌ساز است. بنابراین برای رفع چالش‌های موجود انتظار داریم که مسئولان یک راه حل منطقی بدهند و بر مبنای تورم بودجه بیمارستان‌سازی در نظر گرفته شود و کمتر شاهد پروژه‌های زمان‌بر و زیان‌ده باشیم.

وی اضافه می‌کند: معضل دیگری که در مسیر بیمارستان‌سازی داریم این است که به غیر از پزشکان بخش خصوصی که بخواهند سرمایه‌گذاری کنند و وارد صنعت بیمارستان شوند هیچ سرمایه‌گذار دیگری برای این حوزه نداریم؛ چرا که چنین امکانی وجود ندارد که برای مثال هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و بیمارستان ساخته شود و بعد از چهار سال سرمایه به سرمایه‌گذار برگردد. دلیل این موضوع هم این است که تعرفه‌ها را دولت اعلام می‌کند و بخش خصوصی نمی‌داند که سرمایه‌اش برمی‌گردد یا خیر؟ بنابراین همین نکته باعث شده بخش خصوصی غیر از پزشک تمایلی به این حوزه پیدا نکند.

گوهرگانی در پاسخ به این سوال که چه بخشی باید برای رفع چالش‌های بیمارستان‌سازی و کمبود تخت‌های بیمارستانی اقدام کند، می‌گوید: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسئول بهداشت و درمان کشور است و باید به این حوزه ورود کند تا از چالش‌ها کاسته شود.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۱۶۳ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۱۳ دی ۱۴۰۱)