هشدار درباره یک قرص شب امتحانی

(منصور براتی/ معاون موسسه کادراس)

گاهی هنگامی که نوجوانان و جوانان در فرآیند ارتقاء و پیشرفت مقطع تحصیلی، انجام فعل هنری یا انجام فعالیت ورزشی قرار دارند، سعی می‌کنند تا برای افزایش ساعت مطالعه و… خود به سراغ موادی می‌روند تا از طریق آن‌ها بتوانند تمرکز و حافظه خود را تقویت کنند؛ یکی از مشهورترین این مواد ریتالین نام دارد. از داروی محرک متیل‌فنیدات یا همان «ریتالین» که به نام «قرص شب امتحان» نیز در جامعه مشهور است، برای درمان افراد مبتلا به بیش‌ فعالی، کم‌توجهی، عصبانیت همراه با بی‌قراری، اضطراب، فشار خون بالا و دارای افسردگی استفاده می‌شود. با این حال این قرص پیش از برگزاری آزمون‌، اجراهای هنری و هرگونه فعالیتی که نیاز به دقت بالا و حافظه قوی دارد توسط برخی افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ریتالین به عنوان مهارگر قوی بازجذب دوپامین و به میزان کم‌تری نوراپی‌نفرین در دستگاه عصبی مرکزی عمل می‌کند. به نظر می‌رسد نقص فعالیت این دو آمین پیام‌رسان یعنی دوپامین و اپی‌نفرین از علل بروز سندرم اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان باشد، متیل‌فنیدات با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است.

دقت شود که مصرف این دارو بدون تجویز پزشک، موجب ایجاد اختلالات جدی در سیستم عصبی فرد می‌شود، با وجود این‌که جامعه پزشکی گزارشی در خصوص اعتیادآور بودن این قرص منتشر نکرده است، اما نوعی وابستگی روانی یا عادت رفتاری می‌تواند فرد را دچار مصرف مداوم این مواد کند. برخی نوجوانان و جوانان با کنار گذاشتن حس احتیاط روی به مصرف ریتالین می‌آورند تا از این طریق ضمن جبران کمبودهای ناشی از تنبلی یا عدم تمرین کافی به اوج موفقیت در فعالیت‌های درسی، هنری و ورزشی دست پیدا کنند. در این نقطه نقش مدرسه، خانواده و رسانه‌های جمعی برای آگاه کردن و کنترل رفتارهای پرخطر نوجوانان و جوانان بسیار پر رنگ شده و آن‌ها باید برای دور نگه داشتن نسل جدید از این مواد محرک تمام توان خود را به کار بگیرند.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۱۶۲ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۱۲ دی ۱۴۰۱)