فروشندگانی که با پنبه سر می برند

در سال‌های اخیر، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به طرز چشمگیری افزایش یافته است. این ابزار‌ها با وجود فواید فراوان، برخی خطرات جدی نیز برای کاربران به ویژه نوجوانان به همراه دارند. یکی از این خطرات، دسترسی آسان به مواد مخدر و دارو‌های غیر مجاز از طریق کانال‌ها و گروه‌های موجود در این شبکه‌هاست. برای مثال اخیرا صفحاتی در شبکه‌های اجتماعی رصد شده اند که انواع مختلفی از مواد، دارو‌های خاص و خطرناک و حتی برخی از آفت کش‌های سمی را به فروش می‌رسد. در این گزارش، به بررسی خطرات ناشی از فروش قرص‌های روان‌گردان و قرص برنج به نوجوانان و ضرورت پاکسازی جامعه از این فروشندگان پرداخته می‌شود.

تهدید جدی برای سلامت روان و جسم نوجوانان

قرص‌های روان‌گردان شامل موادی هستند که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر گذاشته و موجب تغییر در حالت‌های روحی و رفتاری فرد می‌شوند. استفاده از این قرص‌ها در میان نوجوانان به دلایل مختلفی از جمله کنجکاوی، فشار همسالان، فرار از مشکلات و یا به دنبال تجربه‌های جدید و هیجان‌آور رواج یافته است. اما مصرف این مواد با خطرات جدی همراه است که برخی از آن‌ها عبارتند از: ۱. اعتیاد: بسیاری از قرص‌های روان‌گردان دارای پتانسیل بالایی برای ایجاد وابستگی هستند. نوجوانانی که این مواد را مصرف می‌کنند، به سرعت به آن‌ها معتاد می‌شوند و برای دستیابی به حالت‌های روحی مشابه، دوز‌های بیشتری را مصرف می‌کنند.۲. مشکلات روانی: مصرف قرص‌های روان‌گردان می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی نظیر اضطراب، افسردگی، حملات پانیک، و حتی روان‌پریشی شود. این مشکلات نیاز به درمان‌های طولانی مدت دارند و حتی می‌توانند تا پایان عمر با فرد همراه باشند.۳. مشکلات جسمی: اثرات منفی قرص‌های روان‌گردان بر سلامت جسمی نیز قابل توجه است. این مواد می‌توانند موجب افزایش ضربان قلب، فشار خون، نارسایی کبد و کلیه، و مشکلات تنفسی شوند.

قاتل بی‌صدا

مرگ بر اثر مصرف قرص برنج، مرگی دردناک است، فرد عطش زیادی دارد و تا وقتی زنده است، هوشیار و بیدار بوده و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می‌کند؛ این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفس و قلب را دچار مشکل کرده و فرد در اثر مرگی زجرآور خواهد مرد. این ماده شیمیایی جذب پوستی نداشته و راه اصلی تماس آن برای ایجاد مسمومیت، مسیر خوراکی و تنفسی است، اصولا کشاورزان به ویژه در گذشته برای نابودی حشرات از این قرص استفاده می‌کردند اما متاسفانه به دلیل عواملی مانند میزان کشندگی زیاد این ماده و سهولت دسترسی به این سم از چند سال قبل، آمار نسبتا بالا از مسمومیت‌های ناشی از این عوامل در کشور به ویژه در برخی استان‌ها از جمله مازندران گزارش شده است.  خطرات استفاده از قرص برنج شامل این موارد است: ۱. مرگ سریع: قرص برنج حاوی فسفید آلومینیوم است که در صورت بلعیده شدن، به سرعت در معده تولید گاز فسفین کرده و باعث مسمومیت شدید و مرگ فرد می‌شود.۲. عوارض شدید جسمی: در صورت نجات یافتن از مرگ، مصرف کنندگان این قرص با عوارض شدید جسمی نظیر آسیب به کبد، کلیه‌ها و سیستم عصبی مواجه می‌شوند که می‌تواند تا پایان عمر باقی بماند.۳. عدم درمان مؤثر: متاسفانه درمان مؤثری برای مسمومیت با قرص برنج وجود ندارد و بیشتر اقدامات پزشکی تنها در جهت کاهش علائم و افزایش احتمال زنده ماندن فرد است. اکثر افرادی که از این قرص استفاده می‌کنند بلافاصله پس از شروع اولین علائم از کرده خود پشیمان می‌شوند، ولی بالای ۹۹ درصد کیس‌هایی که این قرص را مصرف می‌کنند به طرز دردناکی جان خود را از دست می‌دهند.

نقش شبکه‌های اجتماعی در گسترش این معضل

شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص خود نظیر ناشناس ماندن، سرعت بالا در انتقال اطلاعات، و دسترسی آسان، بستری مناسب برای فروشندگان مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز فراهم کرده‌اند. این افراد با ایجاد کانال‌ها و گروه‌های مختلف، اقدام به تبلیغ و فروش این مواد به نوجوانان می‌کنند. برخی از عوامل موثر در گسترش این معضل عبارتند از: ۱. عدم آگاهی نوجوانان: بسیاری از نوجوانان از خطرات و عواقب استفاده از قرص‌های روان‌گردان و قرص برنج آگاهی کافی ندارند و به دلیل کنجکاوی یا فشار همسالان، به راحتی به دام این فروشندگان می‌افتند. ۲. فقدان نظارت کافی: با وجود تلاش‌های نهاد‌های امنیتی و انتظامی، نظارت کافی بر فعالیت‌های آنلاین این فروشندگان وجود ندارد و بسیاری از آن‌ها به راحتی می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند. ۳. پشتیبانی مالی قوی: سودآوری بالای فروش مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز باعث شده است که این افراد از پشتیبانی مالی قوی برخوردار باشند و بتوانند با تغییر روش‌ها و بستر‌های فروش، از دستگیری فرار کنند.

راهکار‌ چیست؟

برای مقابله با معضل فروش قرص‌های روان‌گردان و قرص برنج به نوجوانان و پاکسازی جامعه از این فروشندگان، اقدامات و راهکار‌های متعددی می‌تواند مؤثر واقع شود. برخی از این راهکار‌ها عبارتند از: ۱. افزایش آگاهی عمومی: برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخشی و آموزشی در مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها می‌تواند نقش مهمی در افزایش آگاهی نوجوانان و خانواده‌ها از خطرات استفاده از این مواد داشته باشد. ایجاد محتوای آموزشی جذاب و قابل فهم برای نوجوانان و استفاده از روش‌های نوین آموزشی نظیر بازی‌های آموزشی، فیلم‌های کوتاه و پادکست‌ها می‌تواند تاثیرگذاری این کمپین‌ها را افزایش دهد. ۲. تقویت نظارت و قانون‌گذاری: تقویت نظارت بر فعالیت‌های آنلاین و اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای مقابله با فروشندگان مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند. همکاری نهاد‌های امنیتی و انتظامی با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی برای شناسایی و مسدود کردن کانال‌ها و گروه‌های مشکوک نیز ضروری است. همچنین در کنار نظارت‌های نهاد‌های امنیتی، موثرترین راه وجود افراد آگاه و دلسوز در جامعه است تا با گزارش مشاهداتشان در این گونه موارد به جوانان و نوجوانان کمک کنند. ۳. حمایت از خانواده‌ها و نوجوانان: ارائه مشاوره و حمایت‌های روانی و اجتماعی به نوجوانان و خانواده‌های آنان می‌تواند به کاهش احتمال روی آوردن به این مواد کمک کند. ایجاد مراکز مشاوره و حمایت در مدارس و دانشگاه‌ها و تقویت نقش مشاوران تربیتی در این مراکز می‌تواند موثر باشد.۴. ایجاد فرصت‌های تفریحی و ورزشی: ایجاد و تقویت فرصت‌های تفریحی و ورزشی سالم برای نوجوانان می‌تواند به کاهش استرس و افسردگی و بالطبع به کاهش جذابیت مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز کمک کند. برگزاری برنامه‌های فرهنگی، هنری و ورزشی در مدارس و مناطق مختلف شهری و روستایی می‌تواند به پر کردن اوقات فراغت نوجوانان و کاهش احتمال روی آوردن آن‌ها به این مواد کمک کند.۵. همکاری بین‌المللی: با توجه به جهانی بودن مشکل مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز، همکاری بین‌المللی در زمینه مبارزه با این معضل ضروری است. تبادل اطلاعات و تجربیات بین کشورها، تقویت همکاری‌های پلیسی و قضایی و ایجاد برنامه‌های مشترک آموزشی و پیشگیرانه می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند.فروش قرص‌های روان‌گردان و قرص برنج به نوجوانان از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، معضلی جدی و تهدیدی برای سلامت جسمی و روانی این قشر آسیب‌پذیر از جامعه است. افزایش آگاهی عمومی، تقویت نظارت و قانون‌گذاری، حمایت از خانواده‌ها و نوجوانان، ایجاد فرصت‌های تفریحی و ورزشی سالم و همکاری بین‌المللی از جمله راهکار‌های مؤثر برای مقابله با این معضل و پاکسازی جامعه از فروشندگان مواد مخدر و دارو‌های غیرمجاز است. تنها با تلاش‌های همگانی و هماهنگ می‌توان از این تهدید جدی جلوگیری کرد و آینده‌ای سالم‌تر و روشن‌تر برای نوجوانان جامعه رقم زد.

چاپ در شماره ۱۵۵۶ روزنامه یادگار امروز مورخ ۱۴۰۳/۰۳/۱۶