صنعت پوشاک زیرتیغ قاچاق

دکتر حسن نجف‌وند/ مدیرمسئول

مسئله قاچاق کالا و معضل تولیدکنندگان داخلی ادامه دارد و به رغم هشدارهایی که در ماه‌های گذشته داده شد، تغییری در فرایند کالای قاچاق در بازار دیده نشده است. در سال‌های گذشته ، بازار تولیدکنندگان هر روز کوچک‌تر شده و برخی معتقدند راه‌حل این مشکل برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه است. این موضوع به ویژه در شب عید که بازار مهمی برای تولیدکنندگان است، اهمیت زیادی دارد. تولیدکنندگان پوشاک می‌گویند به صورت تخمینی در حال حاضر بیش از سه میلیارد دلار پوشاک قاچاق در سطح عرضه وجود دارد که این میزان معادل بیش از ۳۰ درصد حجم بازار پوشاک در ایران است. اما آمارهای رسمی میزان کمتری از قاچاق پوشاک را برآورد کرده است. اما نکته‌ای که در این باره باید مورد توجه باشد دشواری آسیب شناسی دقیق در این باره است. به نظر می‌رسد موضوع دیگری که برآوردها در حوزه قاچاق را دشوار می‌کند، فروش کالای ایرانی به نام محصول خارجی برای تبلیغ و جذب مشتری بیشتر است. تا جایی که ستاد هم معتقد است بخش قابل توجهی از پوشاکی که در بازار، قاچاق تلقی می‌شود، همان پوشاک داخلی است که بدون نام و نشان و یا با نشان‌های خارجی به فروش می‌رسد. اختلاف میان اتحادیه پوشاک و ستاد مبارزه با قاچاق کالا بالا گرفته و آمارهایی که از میزان ورودی غیرمجاز این بخش بیان می‌شود نشاندهنده عمق مشکلاتی است که از یکسو اشتغال را تهدید می‌کند و از سوی دیگر بازار شب عید تولیدکنندگان داخلی را بهم ریخته است. با وجود تفاوت آمار قاچاق در صنعت نساجی بین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و اتحادیه پوشاک ایران، اما قاچاق چندمیلیارددلاری این بخش، فرصت اشتغال دستکم ۵۰۰ هزار نفر و بازار ۴۰۰ میلیون نفری منطقه را از ایران دور کرده است.از سوی دیگر شاهد تبلیغات گسترده قاچاقچیان در شبکه‌های اجتماعی هستیم و حتی از سلبریتی‌ها، بازیگران و بلاگرها هم برای تبلیغات خود استفاده می‌کنند و هیچکس با آن‌ها برخورد نمی‌کند. این در حالی است که در گذشته انتقال و فروش کالای قاچاق پنهانی انجام می‌شد. این حضور علنی نشان می‌دهد ذینفعان بسیاری پشت پرده قاچاق کالا وجود دارند. نگاهی به آمارهای ارائه شده بیانگر وخامت اوضاعی است که با پدیده قاچاق به وجود می‌آید. در حال حاضر در حوزه صنعت پوشاک حداقل ۱۲۰ هزار واحد صنفی تولیدی ثبت شده که این آمار به غیر از مجموعه واحدهای مشاغل خانگی و مزون‌هایی است که توسط وزارت ارشاد دارای مجوز هستند. حداقل ۲۸۰ هزار واحد صنفی توزیعی نیز در حوزه پوشاک فعال است که این آمار نیز به غیر از فروشگاه‌های فعال در حوزه فضای مجازی و بعضاً بدون مجوز است. در همین حال ۱۰۰۰ واحد صنعتی تولیدی در حوزه پوشاک در کشور فعال است. در این تعداد واحد صنعتی- تولیدی به‌علاوه ۱۰۰ هزار واحد صنفی-تولیدی مابین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون نفر اشتغال دارند که با احتساب اشتغال در حوزه توزیع، حدود دو تا ۲.۵ میلیون نفر (آمار ثبت شده رسمی واحدهای رسمی) در صنعت پوشاک کشور مشغول به کار هستند. این اعداد ارائه شده از سوی خبرگزاری‌های رسمی کشور بیانگر حجم مشکلاتی است که قاچاق کالا می‌تواند برای تولید و اشتغال کشور ایجاد کند. بدون نردید تغییر وضعیت موجود راهکاری جز نظارت بیشتر بر ورودی کالا و توانمندسازی تولید داخل در رقابت با کالاهای خارجی ندارد. این درد کهنه سال‌هاست بر کالبد اقتصاد کشور وجود دارد و اغلب شنیده شده یکی از دلایل وجود قاچاق، مشکلات تولید در تامین مواد اولیه و اقتصادی کردن محصول است که امکان رقابت آنها با کالاهای خارجی را از بین برده است. از سوی دیگر مبادی ورودی این کالاها هستند که هیچگاه به شکل سیستماتیک و منسجم برای برخورد با آن عمل نشده است. به نظر می‌رسد این مسیر نیازمند بازنگری‌های اساسی است.

چاپ در شماره۱۴۸۲ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۳۰