مقایسهای غمانگیز از اقتصاد ایران و ترکیه
مریم آیتی/ گروه اقتصادی
کم نیستند افرادی که در ایران، اقتصاد کشور را با اقتصاد ترکیه مقایسه میکنند. از طرفی، خروج قابل ملاحظه بخشی از سرمایه کشور در یک دهه اخیر و سرمایهگذاری در کشور ترکیه این پرسش را به ذهن متبادر میکند که اقتصاد ایران کجاست و وضعیت اقتصادی ترکیه در چه جایگاهی قرار دارد و اساساً وضعیت کدام از این کشورها در حوزه اقتصاد و سرمایهگذاری بهتر است؟بانک جهانی در گزارشی با موضوع تورم مواد غذایی در جهان نرخ تورم ۱۲ ماهه مواد غذایی در ایران منتهی به اوت ۲۰۲۳ (مرداد ۱۴۰۲) را ۳۸ درصد اعلام کرده است.بر اساس این گزارش نرخ تورم مواد غذایی در ایران پس از حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی افزایش قابل توجهی یافت و تا آوریل ۲۰۲۳ (فروردین ۱۴۰۲) با طی روندی صعودی به ۸۰.۳ درصد رسید، اما از ماه می۲۰۲۳ (اردیبهشت امسال) شاهد روند نزولی تورم مواد غذایی در ایران بودهایم بهطوری که در مرداد امسال تورم ۱۲ ماهه مواد غذایی به کمتر از نصف اوج تورم ثبتشده در فروردین رسیده است.نرخ تورم مواد غذایی در ترکیه نیز ۷۴ درصد برآورد شده که حدود دو برابر نرخ تورم مواد غذایی در ایران بوده است. ترکیه با این نرخ تورم در رتبه چهارم جهان قرار گرفته است.
مردم ایران ثروتمندترند یا ترکیه؟
یک موسسه اروپایی سرانه ثروت خانوارهای ایرانی را بیش از ۵۱ هزار دلار اعلام کرد و از رتبه ۲۹ ایران در ردهبندی جهانی از این نظر خبر داد.موسسه خدمات مالی و بانکی سوئیس در گزارشی به بررسی ثروت خانوارها در ۱۶۹ کشور دنیا ازجمله ایران پرداخته است.این موسسه اروپایی ایرانیها را در میان ۳۰ ملت ثروتمند در دنیا قرار داده است. خالص داراییهای مالی و غیرمالی خانوارهای ایران در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۳۰۳۴ میلیارد دلار برآورد شده که این رقم تنها از دارایی ۲۱ کشور کمتر بوده است.این موسسه در بخش دیگری از گزارش خود رتبه کشورها از نظر سرانه ثروت خانوارها را اعلام کرده و ایران را از این نظر در رتبه ۲۹ قرار داده است.سرانه ثروت خانوارها در ایران طی سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۵۱۱۴۷ دلار محاسبه شده است که این رقم بیشتر از ۱۴۰ کشور دنیا بوده است.خانوارهای ترکیهای یک سوم خانوارهای ایرانی در سال ۲۰۲۲ ثروت داشته اند.
در دهه ۹۰ میلادی، وضعیت این دو کشور به هم نزدیک بود و این دو در یک مسیر توسعه قرار داشتند.انتخاب سال ۲۰۰۳ ترکیه به روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان منجر شد. در ایران هم سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵ میلادی) دولت احمدینژاد بر سر کار آمد. در همین دوران، سیاستهایی اتخاذ شد که به تحریمهای هستهای منجر شد. نهایتا در سال ۱۳۹۰ با اجرای تحریمها، اقتصاد ایران از مسیر مشابه توسعه عقب افتاد و درجا زد.سهم ایران از تجارت جهانی به ۰.۲۴ درصد در سال ۲۰۲۲ میلادی (۱۴۰۱ شمسی) رسید که پایینترین میزان در تاریخ ایران است. در همین حال سهم ترکیه از تجارت جهانی به ۱.۲ درصد رسید که رکوردی تاریخی به شمار میرود.در ایران تحریمها و تجارت خارجی متکی به صدور مواد خام و اولیه توسط بنگاههای خصولتی و دولتی منجر به سقوط تاریخی و در ترکیه روابط تجاری پویا و قدرتمند با جهان و تجارت خارجی متکی به صدور کالاهای نهایی توسط بنگاههای خصوصی منجر به صعود تاریخی تجارت خارجی شده است.سهم کنونی ایران از تجارت جهانی کمتر از یک-پنجم ظرفیت و قابلیتهای این کشور است. ایران از فرصتهای کسب درآمد خدمات گردشگری و حمل و نقل نیز محروم مانده است. انزوای اقتصادی و تجاری و صادرات مواد خام و اولیه، سبب شده تا ایران نفوذ خود را در منطقه و جهان از دست دهد.یکی از دلایلی که ترکیه توانسته وضعیت اقتصادی را بهبود بخشد، استوار بودن اقتصاد آن بر مردم و فعالیتهای اقتصادی آنها است. این در حالی است که در ایران اقتصاد بر صادرات مواد خام و اولیه تمرکز دارد.
چاپ در شماره۱۴۳۶ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۰۳
دیدگاه ها