مرگ خلاقیت با پنهان سازی دانش

علی اسماعیلی / یادگار امروز

در این  گزارش  می خواهیم در مورد اهمیت تحقیق و تفحص در مورد تسهیم دانش که متضاد پنهان سازی دانش است، بپردازیم.

اهمیت انجام تحقیق در مورد تسهیم دانش را از ابعاد مختلف می توان بررسی کرد. اولین بعد اهمیت انجام این تحقیق اهمیت نظری و کاربردی تسهیم دانش است  با این توضیح که دانش برخلاف دیگر منابع، نامتناهی است و با استفاده بیشتر، حجم آن افزایش می یابد و در ذهن افراد جای دارد.  تمرکز مدیریت دانش بر روی افراد است و بر افراد به عنوان منابع دانش تاکید دارد. تلاش مدیریت دانش در آشکار کردن سرمایه های ضمنی و ناملموس و به کار بردن آن ها برای تمامی سازمان ها و مزیتی در عرصه رقابت سازمانی است.  با آغاز قرن بیستم و در ادامه با شتاب بیشتر در قرن بیست و یکم که آن را قرن رشد فزاینده دانش می نامند، رفته رفته مزایای رقابتی جهانی بر توانمندی ها و دانش نیروی کار متکی شده و سرمایه دانشی به عنوان یک منبع ضروری برای ادامه فعالیت سازمان ها تبدیل گردیده است.(انوری و همکاران، ۱۴۰۱) یک بخش اساسی در مدیریت دانش، تسهیم دانش و در دسترس قرار دادن یا قابل استفاده نمودن آن میان افراد و واحدهای سازمانی است. نقش تسهیم دانش در مدیریت دانش به حدی مهم است که برخی از صاحب نظران وجود مدیریت دانش را جهت پشتیبانی از تسهیم دانش می دانند. تسهیم دانش فرایندی کاملا پیچیده است، زیرا افرادی که دارندگان دانش هستند، ادراک متفاوتی از اطلاعات سازمانی و مالکیت اطلاعات دارند و به شکل کاملا منطقی در مورد اینکه چه دانشی در میان چه کسانی و در چه زمانی تسهیم شود، تصمیم گیری می کنند. بنابراین با این توضیحات می توان به این نتیجه رسید که تسهیم دانش بر خلاف پنهان سازی دانش دارای مزایاتی فراوانی است که می توان برای هر دانش در نظر گرفت، که عبارت اند از : جلوگیری از افت دانش، بهبود تصمیم گیری، انعطاف پذیری، انطباق پذیری، مزیت رقابتی، توسعه دارایی، افزایش محصول، مدیریت انسانی، مدیریت مشتری، به کارگیری سرمایه گذاری ها در بخش سرمایه انسانی، بهبود پاسخ رقابتی، جلوگیری از هزینه ها  و هدر رفتن سرمایه ذهنی، تحقق نیاز برای جهانی شدن، اثر بخشی شغلی و اثر بخشی سازمانی و  … بی نهایت از این مزیتها  که می توان برای تسهیم دانش و عدم پنهان  سازی دانش در نظر گرفت. بنابراین از بعد اهمیت نظری و کاربردی تسهیم دانش انجام این تحقیقات اهمیت دارد.  بعد دیگر اهمیت انجام  تحقیقات در مورد تسهیم دانش بعد اقتصادی است با این توضیح که با وجود مزایای فراوان سرمایه دانشی، بهره مندی حداکثری از این منبع مهم سازمان به عنوان یک چالش مهم مطرح است و چالش ها و آسیب های متعددی در بهره مندی حداکثری از دانش مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از این چالش ها، عدم تسهیم دانش است. دانشی که در طول فعالیت فرد در شغل او به دست می آید یک ابزار سازمانی است نه یک ابزار فردی و متاسفانه برخی از کارکنان آن را دارایی شخصی خود می پندارند و بدان یک نگاه روانی با عنوان مالکیت روان شناختی دانش می اندازند. کوچک سازی شرکت ها و کاهش تعداد نیروی انسانی در سازمان ها به دلیل بحران های اقتصادی در جهان، به مدیران این هشدار را می دهد که باید به دلایل عدم تسهیم دانش در میان کارکنان و یا پنهان سازی دانش در بین آنان حساس و هوشیار باشند. به طور کلی، دانش شخصی به عنوان منبع قدرت ادراک می شود و افرا دانش را احتکارمی کنند تا تخصص و برتری خود را در تمام طول مدت کار در سازمان به نمایش بگذارند. علی رغم اثرات مخرب پنهان سازی دانش، این پدیده تا حد زیادی در سازمان ها به چشم می خورد و محققان ضرر پنهان سازی دانش را بالغ بر ۵/۳۱ میلیارد دلار در سال برای پانصد شرکت برتر آمریکا تخمین می زنند (ژائووژیا ، ۲۰۱۹). بنابراین از بعد اقتصادی نیز موضوع عدم تسهیم دانش و پنهان سازی دانش و بررسی عوامل موثر بر آن به دلیل تبعات اقتصادی که برای سازمان ها و شرکت ها دارد حائزاهمیت است. بعد دیگر اهمیت انجام این تحقیق بعد فرهنگی موضوع است با این توضیح که از بین تمامی ضرور ت هایی که به منظور انجام موفق فعالیتهای رهبری و مدیریت به منظور تسهیل در امر مشارکت، یادگیری و ایجاد دانش، فرهنگ دارای اهمیت بسیاری است. تغییر فرهنگ در راستای مدیریت دانش و یا تسهیم دانش از مشکل ترین کارها و موانع پیش رو و ازچالشی ترین مباحث به شمار می آید، سازمان ها برای توسعه و تقویت خود باید توانایی انتقال موثر دانش را در تمام سطوح داشته باشند. پنهان سازی دانش می تواند همکاران را از ساخت خلاقیت بازدارد زیرا بخشی از جریان دانش در سازمان مربوط به پنهان کننده دانش است، اما پنهان کردن دانش می تواند حتی بر خلاقیت و عملکرد شخص پنهان کننده دانش نیز تاثیر گذار باشد، همچنین افرادی که متوجه پنهان سازی دانش می شوند، بسیار مستعد اقدامات تلافی جویانه هستند و در نتیجه اعتماد در محیط کاری از بین می رود. بنابراین عدم توجه به پنهان سازی دانش می تواند باعث ایجاد فرهنگ نامناسب در شرکت ها شود و از این رو انجام این  تحقیقات که می تواند منجر به شناخت هر چه بیشتر تأثیر عوامل موثر بر آن شود، اهمیت دارد.

چاپ در شماره ۱۳۵۲ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۰