گردشگری سلامت در مرز پیشرفت و پَسرفت

صحرا ثابت قدم / یادگار امروز

گردشگری سلامت و مفهوم آن برای قرن‌های متوالی شامل سفر مردم کشورهای فقیرتر به کشورهای توسعه‌یافته‌تر در جست و جوی درمان‌های نایاب کشور مبدا بوده است. اما امروزه و پس از انقلاب صنعتی و ظهور عصر اطلاعات، این تعریف دیگر قطعیت ندارد چرا که مالکیت تجهیزات و امکانات پیشرفته پزشکی دیگر در انحصار کشورهای پیشرفته نیست.

در نتیجه، تاثیرات اقتصادی گردشگری سلامت حالا در سراسر دنیا حس می‌شوند.این امر منجر به پدیده‌ای شده است که در طی آن امروزه شهروندان کشورهای پیشرفته‌تر برای صرفه‌جویی در هزینه‌های درمان به کشورهای فقیرتر سفر می‌کنند که این تغییر در بافت روند کار گردشگری سلامت باعث تغییرات اساسی در اقتصاد کشورهای مقصد شده است.  به عبارت بهترتوریسم درمانی از مهم ‌ترین صورت های گردشگری در جهان امروز است که علاوه بر اینکه بسیار درآمدزا است، یکی از فاکتورهای توانمندی هر کشور در زمینه گردشگری در نظر گرفته می شود.

یک میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل از توریسم درمانی

معاون درمان وزارت بهداشت، گفت: یک میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل از توریسم درمانی در کشور حاصل شده است.سعید کریمی افزود: پزشکی ایران بسیار پیشرفته و سرآمد کشورهای منطقه است، در حال حاضر هیچ بیماری برای درمان به خارج اعزام نمی شود، بلکه سالانه پذیرای میلیون ها نفر خارجی به کشور هستیم.وی اظهار داشت: حدود هزار و ۱۰۰ بیمارستان در کشور وجود دارد که از این تعداد ۷۰۰ بیمارستان دولتی است و ۲۵۰ بیمارستان مجوز پذیرش و ارائه خدمات درمانی به بیماران بین المللی را دارند.کریمی تصریح کرد:۱۵۵ هزار تخت بیمارستاتی داریم که با بهترین تجهیزات و کادر درمان به بیماران خدمات ارائه می دهند و ضریب اشغال بیمارستان ها ۷۰ درصد است و ۳۰ درصد نیز باید برای گردشگری سلامت اختصاص دهیم .کریمی تصریح کرد: ۲۰ هزار تخت بیمارستانی ویژه نیز داریم و باید بسترهای مناسب برای تسهیل مجوز مراکز خصوصی با خدمات استاندارد ارائه شود و همچنین می توانیم به مرزنشین ها نیز خدمات درمانی مناسب ارایه دهیم.محمدعلی محسنی بندپی، نماینده مردم در مجلس گفت: نیروهای درمانی متخصص و مجرب، تعرفه‌های درمانی پایین‌تر در ایران و ارائه خدمات با کیفیت جزو مزایای کشور ما در زمینه جذب گردشگر سلامت به شمار می‌رود.وی افزود: در قوانین اول تا ششم توسعه کشور، ردپای قوی از گردشگری سلامت مشاهده نمی‌کردیم اما در لایحه پیشنهادی دولت در برنامه هفتم، فصل ویژه‌ای برای گردشگری در نظر گرفته‌ایم که می‌تواند آغازی برای تحول بزرگ در حوزه گردشگری و افزایش تعداد گردشگران سلامت نیز باشد.بندپی تصریح کرد: وزارت گردشگری، وزارت بهداشت و فعالان بخش خصوصی را به عنوان احیاکنندگان گردشگری سلامت می‌دانیم و باید تلاش کنیم سازمان‌های بیمه‌گر داخلی را نیز موظف کنیم که ارتباطات بیمه‌ای خود را با کشورهای مختلف که قرار است گردشگر سلامت به ایران بفرستند، افزایش دهند تا بیماران خارجی بتوانند با پوشش بیمه‌ای برخی خدمات درمانی را در ایران دریافت کنند زیرا برقراری پوشش بیمه‌ای، می‌تواند انگیزه مضاعفی برای درمان بیماران خارجی در ایران ایجاد کند.وی افزود: در حال حاضر عمده گردشگران کشور را زائران تشکیل می‌دهند اما تا پایان برنامه هفتم توسعه قرار است بیش از ۱۵ میلیون نفر گردشگر را از کشورهای مختلف و برای مقاصد مختلف در کشور جذب کنیم.بندپی گفت: ایران توانمندی زیادی در حوزه سلامت دارد ، بطوریکه یک میلیارد یورو در بخش دارو صادرات داشتیم و در حوزه گردشگری سلامت نیز می توانیم موفق عمل کنیم‌.مهدی کریمی، رئیس شورای سیاستگذاری مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی نیز گفت: ایران با وسعت و امکاناتی که دارد توانسته علی‌رغم تحریم‌ها، نظام درمانی خوبی را در منطقه غرب آسیا راه‌اندازی کند.وی افزود: توسعه مراکز درمانی و شهرهای بیمارستانی لازمه توسعه گردشگری سلامت است و کشورهای پیشرفته به شدت در حال پیگیری راه‌اندازی بیمارستان‌های بزرگ هستند، اما این مسئله مغفول مانده است؛ این درحالیست که گردشگری سلامت بسیار ارزآور است و می‌توان معادل یک‌سوم تا نیمی از درآمدهای حاصل از فروش نفت و میعانات گازی را با توسعه گردشگری سلامت در کشور، به دست آورد.

چالش های گردشگری سلامت جدی گرفته شود

بر اساس این گزارش، از سوی دیگر چالش های گردشگری سلامت همواره موضوع مهمی بوده که عدم توجه به آن، باعث حذف زود هنگام بازیگران این صنعت می شود. در واقع نگاهی به تحولات سریع گردشگری سلامت طی چند سال اخیر و ورود روزافزون رقبای بین المللی در این صنعت، نشان می هد که بسیاری از کشورهای در حال توسعه در صدد بهره برداری هر چه بیشتر از این فرصت در جهت رشد اقتصادی و ارزآوری هستند.در این بین شاید ایران در حوزه توریسم سلامت آن طور که باید خوب عمل نکرده است و سایر کشورها در این عرصه از ایران جلوتر گام بر می دارند. دقت شود که کشور ما در حوزه گردشگری سلامت دارای ظرفیت خوبی است، بنابراین جای کار زیادی دارد و می بایست تبلیغات و بازاریابی مناسبی برای خدمات پزشکی انجام شود که تا کنون به درستی صورت نگرفته است. همچنین باید در نظر داشت که توسعه این نوع خدمات به دست بخش خصوصی و توجه به این بخش احیا می گردد.بنابراین در صورتی که قصد داشته باشیم توریسم سلامت را توسعه دهیم، باید فعالیت در این خصوص را به دست بخش خصوصی بسپاریم تا شبیه به سایر حوزه ها این خدمات جنبه رقابتی به خود بگیرد و ارائه خدمات با کیفیت بهتر و قیمت ارزان تر صورت پذیرد، زیرا بسیاری از بیماران هستند که هزینه درمان و خدمات مرتبط با آن برایشان بسیار اهمیت دارد. البته توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که بیماران خارجی که وارد یک کشور می شود علاوه بر خدمات پزشکی، احتیاح به سایر خدمات از جمله امکانات رفاهی مثل هتل و یا خدمات حمل و نقل دارد. با اندکی تامل در می یابیم که چرا در این زمینه ما خوب عمل نکرده ایم، در واقع ما به جای اینکه گیرنده خدمات را به کشور وارد کنیم ، ارائه دهنده خدمات را صادر کرده ایم چرا که در حال حاظر بسیاری از پزشکان و متخصصان ما در کشورهای خارجی سکونت دارند و کار می کنند.مشکل دیگر کمبود زیر ساخت های مناسب برای گردشگری سلامت مثل اقامتگاه های مناسب برای همراه بیمار و … است. دکتر پروانه پرچکانی، فعال صنعت گردشگری وجود دلالان و شغل‌های کاذب در بخش توریسم سلامت را از چالش‌های فعالیت در این حوزه دانست و خاطر نشان کرد: البته کادر پزشکی، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور در سال‌های اخیر فعالیت‌های ارزشمندی انجام دادند و به‌ویژه بخش‌های بین‌المللی بیمارستانی توسعه یافته و کمک شایانی به این حوزه کرده‌اند.وی تصریح کرد: اما اینها کافی نیست، چرا که، توسعه و رونق توریسم سلامت در کشور به زیرساخت‌هایی بیش از این احتیاج دارد. به عبارت دیگر، هنگامی‌که پزشک و سایر عوامل بیمارستان زبان مخاطب را متوجه نمی‌شوند، بیمار مجبور است هزینه‌هایی برای همراه و مترجم هزینه کند که مواردی از این دست کار را سخت می‌کند.به گفته وی علیرغم پتانسیل‌هایی که در کشورمان وجود دارد، اما زیرساخت‌های کشور را برای این‌گونه گردشگری تجهیز نکرده‌ایم و این چند هتل‌بیمارستانی که اخیرا در کشور راه‌اندازی شده نیز در مقابل پتانسیل‌هایمان و حتی در مقابل تقاضاهای موجود، کافی نیست.وی در پایان گفت: در شرایط فعلی که قیمت ارز در کشورمان افزایش چشمگیری یافته می توانیم ایران را به بهشتی برای بیماران خارجی تبدیل کنیم که متاسفانه هنوز اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده است.بر اساس این گزارش با توجه، به اهمیت این موضوع و اظهاراتی که در این حوزه انجام گرفته است، لزوم توجه متولیان و دست اندرکاران این حوزه به برنامه‌ریزی کاربردی در همه بخش‌ها به سمت امور درمانی حیاتی‌تر ضروری به‌نظر می‌رسد.

چاپ در شماره ۱۳۰۹ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۷