حق آبه ایران ازهیرمند

صیدمیرزابزرگ تبار-پژوهشگر

حقابه ایران طی چندقراردادصورت گرفته که معمولا افغانستان هرباربه بهانه ای به این قراداد ها  پای بندنبوده که عبارتند از:قرارداد۱۲۵۰یاهمان قرادادگل اسمید،قراردادمک ماهون درسال ۱۲۸۱ که حقابه ایران به یک سوم رسید؛قراداد۱۳۱۵ که حقابه ایران نصف_ نصف تعیین شد؛قرارداد ۱۳۱۷وعدم پای بندی افغانستان که قراربودازسدکمال خان به بعدحقابه ایران به صورت مساوی تقسیم گردد؛قرار داد۱۳۳۰مبنی برحقابه ایران به میزان ۲۲مترمکعب درثانیه وقرارداد ۱۳۵۱ مبنی بر اجرای قرارداد ۱۲۸۱این رودازرودهای پرآب افغانستان وآسیا به شمارمی رودسالانه میلیاردها مترمکعب آب درآن جریان می یابدطول آن ۱۱۰۰ کیلومتر است و بلندترین رود میان سندوفرات بشمارمی آید.

دراواخرقرن نوزدهم به دلیل تغییرمجاری هیرمنداختلافات جدیدی بین ایران وافغانستان بوجودآمدکه بامیانجگری انگلیس  وبامطرح کردن تقاضای حکمیت موضوع پی گیری شدکه براساس این حکم که درسال ۱۲۸۴ نتیجه آن اعلام شد،مقررشددوسوم این آب سهم افغانستان ویک سوم آن سهم ایران باشددراین حکم قرار شد حتی اگرآب هیرمند به هر دلیلی کم شودسهم ایران همچنان محفوظ بمانداماگویاچندروزجلوترافغانهااعلام کرده اند که سهم ایران ازهیرمندصرفا یک گالن بیست لیتری است،که البته این گالن برای رفع تشنگی چندنفر کافیست هم خداراشکر!کلا” حدود۱۵۰ سال است ماازبابت حق آبه هیرمندباافغانها مشکل داریم.

مدتهاست که کشورما پذیرای مهاجرینی شده که سر به تن نمی ارزند،کسانی که از مردم ما اشتغال را سلب نموده اند«چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است»در شرایطی که جوانان جویای شغل وکارما بصورت روزمرگی روزگارمی گذرانند,بخشی از مهاجرین افغانی کشورمارااشغال کرده اندازجنوب تاشمال ،وازغرب تاشرق افغانها کشورماراقرق کرده اند ،آمارهای میدانی مهاجرین افغانی ۸میلیون برآورده شده درصورتیکه این حجم جمعیت ازمواد غذایی گرفته تاسایرکالاهای یارانه ای بهره مندمی شوندوگاهادیده شده جرم وجنایاتی ازطرف بعضی ازاین طبقات اجتماعی سرزده می شود که باروح انسانی هیچگونه سنخیتی ندارد.

درست است افغانستان یک کشورمسلمان است وبه لحاظ تضاد طبقاتی ودخالت کشورهای استعما رگر،هرزگاهی توسط هژمونی بیگانگان خارج از مرزهاشخم زده می شد اما هروقت در افغانستان بی ثباتی وجنگ بوجود می آیدسیل مهاجرین افغانی به کشورماسرازیرمی شود انگارگویی کودکانی از مادران خویش جدا شده مگرچقدر مادرحق افغانها پدری ویامادری بکنیم ممکن است یک روزی این کودک پروری بلای جان ماگردد! مگرماچقدرباافغانستان مرز مشترک داریم؟کل مرزهای مشترک ایران با افغانستان بین ۸۵۵تا۹۳۰ کیلومتر است اگرمادرهرکیلومترده نفرمرزبان داشته باشیم سرجمع ۹۳۰۰ نیرو می شود،مگرقرار است نیروهای نظامی درکجای ایران سپهرامنیتی ایجاد کنند؟! مهمترازمرزهای هرکشورمگرجایی دیگر هم هست ؟!در داخل مگرنیروهای انتظامی وامنیتی فعال نیستند؟!که هستند.

پذیرش افغانها به عنوان نیروی نیابتی یامهاجریا ورودآنها بصورت غیرمجاز به خاک ایران درآینده یک خطر بالقوه و بالفعل محسوب می گردد چراکه بااین ظرفیت وپتانسیلی که درخاک ایران بوجود می آیدوباشکل گرفتن ترکیب جمعیتی افغانهابخصوص در شمال و شرق ایران ممکن است باعث تغییرژئوپلتیک وجغرافیای ایران گردد!!بنابراین برای حفظ سپهر سیاسی وجغرافیای سیاسی ایران باید سیاست راهبردی این باشد که افغانها به هیچ بهانه ای به خاک ایران ورود پیدا نکنندواین رویکردباید بدورازچاشنی خشونت وسیاستهای دشمن ستیزی وبارویکرد دیپلماسی وتعامل شرایطی بین دولت‌ها فراهم گردد تا افغان‌هایی که به ایران ورود پیدا کرده اندبدون فوت وقت به کشور خویش عودت داده شوندوعلاج واقعه رابایدقبل از وقوع هررخدادی انجام داد.

ماایرانیان به لحاظ اشتراکات تاریخی و فرهنگی باکشورعراق وافغانستان وهمسایگی بااین کشورهای منطقه ازاین حیث سابقه ای دیرینه داریم اما درک متقابل شرایط طرفین دراین ارتباطات بایدباحفظ هنجارهای پذیرفته ی شده همراه باشداینکه افغانها وعراقی ها بخواهند ورودبی ضابطه داشته باشندوبعضا ناهنجاری هایی ازاین حیث در ایران داشته باشندحتماموردپذیرش ایرانیان نیست ،همزیستی وهمسایگی شرایط خاص خودش را دارد این ارتباطات بایدبدون اسکان گزینی باشدومولف های تاریخی وفرهنگی نبایدبهانه ای شودتاعراقی ها وافغانها بصورت عادی به خاک ایران ورود پیدا کنند،بایدظرفیتهای اقتصادی راهم درنظر گرفت،خیلی ازکالاهای ایرانی بخصوص موادغذایی تقریبابه صورت ارزان به این کشورها ارسال میشودو گاهان دیده شده قیمت گوجه و حتی سیب زمینی به لحاظ صادرکردن این دو محصول به عراق تصاعدی می گرددوبه مردم ایران فشار مضاعف وارد می گردد

چاپ در شماره ی ۱۲۶۸روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۰۳/۰۷