جا خوش کردن «روتاویروس» در بین کودکان

(صحرا ثابت قدم/ گروه جامعه یادگار امروز)

این روزها خبرهایی مبنی بر شیوع ویروسی به نام روتاویروس خصوصا در میان کودکان به گوش می‌ رسد و این موضوع باعث نگرانی خانواده‌ ها شده است به گونه ای که حتی برخی والدین با ابتلای کودکانشان به این ویرس رو به رو شده‌اند، از طرفی اظهار نظرها توسط متخصصان درباره شیوع بیماری روتاویروس نیز سبب آشفتگی و نگرانی خانواده‌ها  شده است؛ به طوری که چند روز پیش بود که فرهاد چوبدار، رئیس بیمارستان کودکان حضرت علی‌اصغر (ع) نسبت به آغاز یک اپیدمی ویروسی در بین کودکان هشدار داد و از طغیان این بیماری ویروسی در شهر تهران خبر داده بود.

همچنین شمس‌ا… نوری‌پور،رئیس بیمارستان کودکان مفید نیز نسبت به ابتلای کودکان به نوعی ویروس با علائم گوارشی، هشدار داد. اما ابتدا باید دید که روتاویروس چیست؟ روتاویروس (Rotavirus)، یکی از بیماری‌های شایع کودکان است که سالانه باعث مرگ ۷۰۰ هزار کودک در جهان می‌شود. در واقع این ویروس یک ویروس بسیار مسری است که باعث اسهال می شود. این ویروس، بیماری شایع فصل‌های پاییز و زمستان است که امسال در بهار خود را نشان داده و متخصصان معتقدند این موضوع، چیز عجیبی نیست و شیوع بیماری در فصلی دیگر قبلا در مورد ویروس‌های دیگر هم پیش آمده است.

«روتاویروس» چه علایمی دارد؟

دکتر محمود خدابنده، فوق تخصص عفونی اطفال درباره اسهال‌های ویروسی شایع در کودکان از جمله روتاویروس، گفت: اسهال‌های ویروسی، از بیماری‌هایی هستند که معمولا ممکن است در فصول سرد سال بیشتر دیده شوند، اما در فصول گرم هم برحسب اتفاق ممکن است به علت شایع شدن برخی ویروس‌ها بروز کنند. به عنوان مثال عفونت‌هایی مانند روتاویروس که منجر به اسهال می‌شود؛ تخمین زده می‌شود که روتاویروس در سال حدود ۱۱۱ میلیون کودک را در جهان درگیر می‌کند که از این تعداد می‌تواند در حدود ۵۰۰ هزار نفر منجر به مرگ شود. حتی در کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا مرگ‌ومیر  در این بیماری به دلیل کم آب شدن بدن کودک رخ می‌دهد.

وی افزود: روتاویروس از خانواده رِئو ویروس‌ها بوده و سویه‌های مختلفی دارد و معمولا اغلب کودکانی که با این ویروس درگیر می‌شوند، سن‌شان زیر پنج سال است و به ویژه سن ۲۴ ماه تا سه سال. کودکانی که زیر سه ماه سن دارند، ‌کمتر درگیر می‌شوند؛ چراکه آنتی‌بادی مادر از طریق جفت به نوزاد می‌رسد.

خدابنده درباره علائم بیماری‌ ناشی از روتاویروس، بیان کرد: این بیماری یک دوره کمون یک تا هفت روزه دارد. تب خفیف و گاهی تب شدید، استفراغ مکرر و بعد هم مدفوع آبکی مکرر از علائم این ویروس است. اگر در زمان بروز مدفوع آبکی مکرر، کودک مورد درمان قرار نگیرد، منجر به کم آبی شدید بدن کودک می‌شود و حتی گاهی اوقات به قدری شدید می‌شود که کودک نیاز به سرم‌تراپی دارد تا آب از دست رفته بدنش جبران شود. بنابراین سه علامت تب، استفراغ و مدفوع آبکی، در بیماران مبتلا به روتاویروس دیده می‌شود. در عین حال زمانیکه تب و استفراغ فروکش کرد که معمولا در روز دوم تا سوم است، اسهال ادامه دارد که معمولا پنج تا هفت روز طول می‌کشد تا اسهال رفع شود.

وی ادامه داد: گاهی اوقات ممکن است عوارضی مانند تشنج و درگیری مخچه نیز بروز کند و گاهی با کاهش سطح هوشیاری کودکان مواجه می‌شویم. در عین حال چیزی که بیشتر ما را نگران می‌کند، کم آب شدن بدن کودک است.

خدابنده با بیان اینکه در برخی کودکان انتظار داریم که فرم‌های بروز بیماری شدیدتر باشد، ‌گفت: در محدوده سنی سه تا ۳۶ ماه ممکن است فرم شدید ببینیم. همچنین اگر کودکان مبتلا به سوءتغذیه، دارای نقص ایمنی، کودکان پیوندی و کودکان مبتلا به بیماری گوارشی زمینه‌ای به روتاویروس مبتلا شوند، ممکن است فرم بیماری‌شان شدیدتر باشد.وی تاکید کرد: درمان این بیماران هم از طریق مایع‌تراپی و سرم‌تراپی انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه انتقال این ویروس عمدتا از طریق دست آلوده، سطوح آلوده و آب و غذای آلوده و به صورت دهانی است، عنوان کرد: بحث شست‌وشوی دست‌ها برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار حائز اهمیت بوده و باید دست‌ها به طور مکرر شسته شوند، همچنین فرد مبتلا ایزوله بماند.

خدابنده تاکید کرد: خانواده‌ها با دیدن این علائم حتما به پزشک مراجعه کنند تا کودک دچار کم آبی نشود. در عین حال برای اینکه کودکان دیگر مبتلا نشوند، کودک مبتلا به اسهال را در محیط‌های جمعی مانند مهدکودک‌ها نفرستند تا سایر کودکان مبتلا نشوند.

وی با بیان اینکه برای روتاویروس واکسن‌های خوراکی وجود دارد که در دو تا سه دز تجویز می‌شود که البته هنوز آن را در ایران نداریم، اظهار کرد: صحبت‌هایی درباره ورود واکسن روتاویروس به برنامه واکسیناسیون کشوری مطرح شده است، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است. این واکسن در بسیاری از کشورها جزو واکسیناسیون روتین کشوری‌شان بوده و به صورت خوراکی است.

اما و اگرهای انتقال روتاویروس

افشین منیری،متخصص بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه روتاویروس، ویروسی مسری است که موجب اسهال، استفراغ، دل درد و تب می‌شود، اظهار کرد: نشانه‌های ابتلا به این ویروس دو روز پس از قرار گرفتن فرد در معرض ویروس آغاز می‌شود.

وی افزود: استفراغ و اسهال ناشی از ویروس که بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود، ممکن است بین سه تا هشت روز طول بکشد.

به گفته وی بی‌اشتهایی و کم آبی بدن که به دنبال ابتلا به روتاویروس بروز می‌کند در نوزادان و کودکان می‌تواند خطرناک باشد.

وی با اشاره به اینکه کم آبی بدن شامل کاهش ادرار، خشکی دهان و گلو، احساس سرگیجه هنگام ایستادن، گریه با اشک کم یا بدون اشک و خواب آلودگی غیرعادی است، مراجعه فوری به پزشک متخصص در صورت بروز این نشانه‌ها را مورد تاکید قرار داد.

منیری با تاکید بر اینکه معمولا افرادی‌که با بیماران مبتلا به روتاویروس در تماس نزدیک هستند به این بیماری ویروسی مبتلا می‌شوند، خاطرنشان کرد: اگر ذرات روتاویروس وارد دهان شود، درگیر این بیماری خواهید شد، مبتلایان به روتاویروس این ویروس را همراه با مدفوع خود دفع می‌کنند، در این صورت ویروس وارد محیط می‌شود و دیگران را نیز آلوده می‌کند.

وی افزود: واکسیناسیون روتاویروس بهترین روش برای محافظت از کودک در برابر این بیماری است.

منیری با بیان اینکه داروی خاصی برای درمان روتاویروس مشخص نشده است ادامه داد: پزشکان برای تسکین علامت‌های مربوط به آن داروهایی را تجویز می‌کنند ولی از آنجایی که روتاویروس باعث بروز استفراغ و اسهال شدید می‌شود، فرد مبتلا کم آبی بدن را تجربه می‌کند. بنابراین بهترین روش برای محافظت در برابر کم آبی، نوشیدن مایعات فراوان است.

وی با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای دنیا واکسن علیه این ویروس وجود دارد، گفت: در کشور واکسیناسیون عمومی علیه روتاویروس هنوز انجام نشده ولی در عین حال خانواده‌ها می‌توانند به صورت آزاد این واکسن را برای کودکان تزریق کنند، واکسن ROTARIX دو دز بوده و در دو و چهار ماهگی تزریق می‌شود.

منیری نسبت به افزایش موارد ابتلا به روتاویروس هشدار داد و تاکید کرد: در صورت مشاهده علامت‎‌های ابتلا به این ویروس خصوصا در کودکان به پزشک مراجعه کرده و از خود درمانی پرهیز کنید.

قرار گرفتن واکسن روتاویروس در برنامه واکسیناسیون سراسری

معاون بهداشت وزیر بهداشت در واکنش به خبرهای منتشره شده مبنی بر طغیان روتاویروس در تهران گفت: ما این ویروس را همه ساله در زمستان و بهار عمدتا در کودکان زیر ۵ سال داریم و چیز جدیدی نیست.

حسین فرشیدی همچنین در خصوص برنامه واکسیناسیون سراسری تاکید کرد و گفت: واکسن تولید داخل روتاویروس و پنوموکوک برای رده سنی اطفال زیر ۵ سال تا پایان سال تولید می‌شود و با تعریف آن در برنامه واکسیناسیون سراسری اعلام می‌کنیم که مادران در چه سنی فرزندان شان را برای دریافت واکسن بیاورند.

(چاپ در شماره‌‌ی ۱۲۴۸ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲)