آمارها نشان میدهد میزان مصرف گوشت توسط خانوار در حال کاهش است
وقتی به سبد مصرفی خانوار نگاه میکنیم، جای یک کالای اساسی به مرور در حال کمرنگ شدن است. کالایی که مهمترین منبع غذایی برای خانوارها بوده و در سبد مصرفی استاندارد هر فرد که توسط نهادهای تغذیهای تنظیم میشود، قرار میگیرد. «گوشت قرمز» کالایی است که درباره آن صحبت میکنیم. آمارهای داخلی نشان میدهد میزان مصرف گوشت قرمز توسط خانوارهای ایرانی در حال کاهش است. این موضوع بهانهای شد تا به بررسی بازار گوشت قرمز در ایران بپردازیم و صنعت تولیدات این کالا را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
آشنایی اولیه با بازار گوشت قرمز
اگر بخواهیم بازار گوشت قرمز را تحلیل کنیم باید به ابتدای زنجیره تولید برگردیم. در ابتدای این زنجیره نهادههای دامی قرار گرفته است، مانند ذرت، جو و کنجاله سویا. تغییرات قیمت در این نهادهها باعث میشود تغییراتی در تولید گوشت قرمز در کشور به وجود بیاید. برای مثال اگر قیمت جو افزایش پیدا کند، یعنی این نهاده در دامداریها کاهش پیدا کرده است. به سبب این کاهش در نهادهها، غذای دامها دچار آسیب میشود. در نتیجه کشتار آنها کاهش پیدا میکند. حاصل این کاهش در کشتار دام را نیز میتوان در کاهش گوشت قرمز در بازار مصرفی کشور دید.
سه نقطه عطف در تورم پیشران گوشت قرمز
همانطور که اشاره شد اقلامی مانند ذرت، جو و کنجاله سویا نهادههای دامی مهم در کشور هستند که تغییر در قیمت آنها باعث تغییر در عرضه گوشت قرمز در کشتارگاهها میشود. بهترین منبعی که میتوان برای بررسی روند تغییرات قیمت نهادههای دامی استفاده کرد، تورم تولیدکننده دامداریهای سنتی و گاوداریهای صنعتی است. این دو تورم تولیدکننده در سه برهه زمانی مهم با یکدیگر تلاقی داشتند و نوسانات آنها باعث تغییرات اساسی در عرضه گوشت قرمز در کشور شده است. طبق آمارها این سه برهه زمانی را میتوان «سال ۹۷»، «انتهای سال ۹۸ و ابتدای سال ۹۹» و «سال ۱۴۰۱» دانست.
برهه اول؛ ترامپ عرضه گوشت در کشور را سلاخی کرد
زمانیکه آمارهای تورم تولیدکننده فصلی را در هشت سال گذشته مورد بررسی قرار میدهیم، در سال ۹۷ به اولین شوک تورم پیشران در صنعت گوشت میرسیم. در این سال به دلیل کاهش عرضه نهادههای دامی در کشور تورم تولیدکننده دام افزایش یافته است. این شوک باعث شده تا هزینه تولید گاوداریهای صنعتی نیز در تابستان ۹۷ به دومین رکورد تورمی خود دست یابد. تورم پیشران این گاوداریها در تابستان سال ۹۷ معادل ۲۸.۲ درصد بود.نتیجه این شوک در تورم پیشران دامداریهای سنتی و گاوداریهای صنعتی را میتوان در کاهش عرضه داخلی گوشت قرمز در کشور مشاهده کرد. در ادامه دولت برای کنترل قیمت گوشت در بازار مصرف اقدام به واردات گوشت قرمز کرده است. آمارهای تجاری گمرک ایران نشان میدهد وزن واردات گوشت قرمز در کشور از حدود ۱۱ هزار تن در فروردین ۹۷ به حدود ۲۲ هزار تن در اسفند ماه رسیده است.علت این شوک در بازار گوشت قرمز را میتوان به خروج ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا، از برجام نسبت داد. به طوریکه این شوک باعث اختلال در واردات نهادههای دامی به کشور شد و بازار گوشت قرمز در ایران را تحت تاثیر خود قرار داد.
برهه دوم؛ شوک مثبت به هزینه تولید گوشت در کشور
دومین برهه تاثیرگذار در تورم پیشران گوشت قرمز در کشور به سال ۹۸ باز میگردد که اثر خود را ابتدای سال ۹۹ بر بازار گوشت قرمز کشور گذاشته است. بررسی روند تورم تولیدکننده فصلی گوشت قرمز در کشور نشان میدهد تورم پیشران دامداریهای سنتی و گاوداریهای صنعتی در نیمه دوم سال ۹۸ به کمترین سطح خود رسیده است.
برهه سوم؛ اثر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در بازار گوشت قرمز
سومین و آخرین مقطع زمانی مهم در تاریخ هشت ساله بازار گوشت قرمز در کشور به اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ برمیگردد. در این تاریخ دولت سیزدهم تصمیم گرفت ارز ۴۲۰۰ تومانی را به دلیل توزیع رانت گسترده در کشور و افزایش قاچاق کالاهای اساسی به خارج از کشور حذف کند.
حاصل شوک تورمی به تولید گوشت قرمز در کشور، روند نزولی عرضه داخلی گوشت قرمز را کلید زده است. این روند نزولی که با چند ماه تاخیر در شهریور ماه ۱۴۰۱ آغاز شده تا پایان سال ۱۴۰۲ ادامه یافته است. بر این اساس عرضه داخلی گوشت قرمز از ۵۷ هزار و ۹۰۰ تن در شهریور سال ۱۴۰۱ به سطح ۳۸ هزار و ۵۰۰ تن در اسفند سال گذشته رسیده است.به طور کلی، میتوان گفت بازار گوشت قرمز در ایران شوکهای زیادی را در هشت سال اخیر دیده است، اما سه شوک اساسی در سالهای ۹۷، انتهای ۹۸ و ابتدای ۹۹ و سال ۱۴۰۱ مهمترین برهههای تعیینکننده برای تعیین قیمت گوشت در بازار داخلی و دخالت دولت بود. به عبارتی، افزایش قیمت اسمی گوشت قرمز در این هشت سال با وجود کنترل دولت در بازار مصرف رخ داده که برخی به دلیل نقدینگی و برخی دیگر به دلیل ظرفیت بیشتر عرضه نسبت به تقاضا در بازار داخلی رخ داده است.
چاپ در شماره ۱۵۸۰ روزنامه یادگار امروز مورخ ۱۴۰۳/۰۴/۱۶
دیدگاه ها