دوراهی «ادامه وضع موجود» یا «تغییر»

عباس دارایی/یادگار امروز

کار تعیین نهمین رئیس جمهور ایران در دوره زودهنگام چهاردهم  به دور دوم کشیده شد . بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور مسعود پزشکیان با کسب ۱۰ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۹۹۱ رای به همراه سعید جلیلی با کسب ۹ میلیون و ۴۷۳هزار و ۲۹۸ رای به دور دوم راه یافته است .

محمد باقر قالی باف هم ۳میلیون و ۳۸۳ هزار و ۳۴۰ رای و مصطفی پورمحمدی نیز ۲۰۶ هزار و ۳۹۷ رای کسب کرده اند .  این دومین بار در تاریخ انتخابات های ریاست جمهوری در ادوار چهارده گانه است که کار تعیین رئیس جمهور به دور دوم کشیده می شود ، پیش از این اولین بار در ۲۷خرداد ۱۳۸۴ هاشمی رفسنجانی با کسب ۶میلیون و ۲۱۱هزار و ۹۳۷ رای به همراه محمود احمدی نژاد با کسب ۵میلیون و ۷۱۱ هزار و ۶۹۶ رای به دور دوم رفتند که در مرحله دوم محمود احمدی نژاد با کسب ۱۷ میلیون و ۲۴۸ هزار و ۷۸۲ رای در مقابل هاشمی رفسنجانی با ۱۰ میلیون و ۴۶ هزار و ۷۰۱ رای به پیروزی رسید .

تعداد شرکت کنندگان در انتخابات مرحله اول دوره چهاردهم  ۲۴ میلیون و ۵۳۵هزار و ۱۸۵ نفر بوده است که نرخ مشارکت ۴۰ درصدی را ثبت کرده و در میان همه ادوار ، انتخابات زودهنگام چهاردهم حالا رکوردار نرخ پایین مشارکت است ، در یکی از کم مشارکت ترین انتخابات های تاریخ ریاست جمهوری ، یک چهره اصلاح طلب در صدر رقابت مرحله اول قرار گرفت و حالا باید او در مرحله دوم برای تعیین رئیس جمهور با سعید جلیلی کاندیدای مورد حمایت اصولگرایان رقابت کند.

تحلیل انتخابات ریاست جمهوری در زوایای مختلف نشان می دهد که اصولگرایان در مقایسه با انتخابات دوره گذشته به رغم راهیابی نامزد مورد حمایت شان به دور دوم اما توفیق قابل ملاحظه ای نداشته اند ، شهید رئیسی در انتخابات دوره سیزدهم با کسب ۱۸ میلیون و ۲۱هزار و ۹۴۵ رای بعنوان رئیس جمهور برگزیده شد و حالا از آن سبد رای ۱۸ میلیونی اصولگرایان توانسته اند ۱۲میلیون رای را به دو نامزد مورد حمایت شان اختصاص دهند و سبد رای دوره گذشته آن ها کاهش پیدا کرده است .

در عین حال نامزد مورد حمایت  اصلاح طلبان در یکی از کم مشارکت ترین انتخابات های ادوار ریاست جمهوری با کسب بیش از ده میلیون رای در جایگاه نخست انتخابات قرار گیرد ، هر چند آن ها نتوانستند در مرحله اول به پیروزی برسند اما در سردترین انتخابات تاریخ ریاست جمهوری با نرخ مشارکت ۴۰ درصد ، نامزد آن ها ۴۵/۴۲درصد آرا را کسب کند و این موضوع یک دستاورد قابل ملاحظه برای جریانی است که مهم ترین رقیب شان نه اصولگرایان که مردمی بودند که در انتخابات شرکت نکرده و ترجیح دادند رای ندهند !

عدم ترغیب بدنه رای اصلاح طلبان به مشارکت در انتخابات هر جند یک ناکامی برای اصلاح طلبان محسوب می شود و آن ها در یک بازه زمانی بسیار کوتاه و سریع باید برای آن چاره جویی کنند اما به هر حال یکی از دو نامزد راه یافته به مرحله دوم با یک رای نسبتآ بالا  از میان جمعیت شرکت کننده در انتخابات ، یک اصلاح طلب است ، اصلاح طلبان ناکام نشدند اما پیروز هم نشدند ، دقیقا همین سرنوشت نیز دچار اصولگرایانی شد که چندان دغدغه ای برای مشارکت مردم در انتخابات نداشته و انتظار داشتند از یک انتخابات سرد ، یکی از کاندیداهای مورد حمایت شان در همان مرحله اول راهی پاستور شود ، دقیقا به همان شیوه و مدلی که رئیسی فقید پیروز انتخاباتِ سرد ریاست جمهوری سیزدهم شد !

در یک نمای کلی هم اصولگرایان و هم اصلاح طلبان بعنوان سبد رای نظام جمهوری اسلامی در دوره چهاردهم در یک کفه ترازو در مقابل کفه دیگر ترازو یعنی معترضین به وضع موجود و ۶۰ درصد از مردمی که تمایلی به مشارکت در یکی از سرنوشت سازترین انتخابات های تاریخ ریاست جمهوری در ایران نداشتند ، نتوانستند آنطور که انتظار می رفت کاری از پیش ببرند ، نتیجه اما آن چه شد که کاملا خوشایند اصولگرایان و تندروهایی است که دل در گروی عدم حضور مردم در مرحله دوم دارند .

نقشه راه آن ها کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم با حضور یکی از کاندیداهای مورد حمایت شان در مقابل کاندیدی اصلاح طلبان بود ، نیمی از راه را آن ها با موفقیت طی کرده اند ، هر چند پیروزی محسوسی کسب نکردند اما توانسته اند در مسیر پیروزی مسعود پزشکیان نامزد مورد حمایت اصلاح طلبان یک مانع جدی ایجاد کنند.

سعید جلیلی در مقایسه با محمد باقر قالی باف یک رقیب تندرو با دیدگاه های متفاوت است ، او تکنوکرات نیست و رهبر جریانی موسوم به نئو اصولگرایانی است که در رقابت مجلس دوازدهم در تهران ترمز قالیباف را کشیدند و در ریاست جمهوری چهاردهم نیز در مرحله اول او را از دور خارج و حالا با طی کردن نیمی از راه خود را در آستانه راهیابی به پاستور می بینند ، قالیباف اما بر خلاف همه ناملایمات خیلی زود و ساعاتی پس از اعلام نتیجه اعلام کرد در مرحله دوم در کنار سعید جلیلی خواهد ماند تا از ورود اصلاح طلبان به پاستور جلوگیری کند ، همان اصلاح طلبانی که نمایندگانش در انتخابات هیات رئیسه مجلس در دوره جدید به ریاست قالیباف رای داده بودند !

قالی باف اما حیات سیاسی اش دست کم برای تحقق رویای دیرینش به نظر می رسد پایان یافته است ، او در چهارمین حضورش ، سومین شکست سنگین را متحمل شد و دیگر در این عرصه یک چهره سوخته محسوب می شود که صرفا در راستای جلوگیری از ورود یک اصلاح طلب به ریاست جمهوری سعی خواهد کرد همیار باشد .

مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری روز جمعه ۱۵ تیرماه برگزار می شود ، اصلاح طلبان که در آستانه پیروزی در انتخابات بودند متوقف شده و به رغم صدرنشینی ، پاستور نشین نشدند و به نظر اینگونه می رسد که باید راند دوم رقابت شان با اصولگرایان را باید روز جمعه ادامه دهند آن هم در یک شرایط سخت !

آن ها در یک شوک قرار دارند و برخی اعتقاد دارند بدنه رای حامی آن ها تمایلی به حضور مجدد در انتخابات نداشته و جمعیت ۶۰ درصدی تحریمی ها نیز تمایلی برای همراهی با همیارانِ اصلاح طلب نظام جمهوری اسلامی نشان نمی دهند ، واقعیت اما این است که بر خلاف همه گمانه زنی ها ، مسعود پزشکیان می تواند همان کاری را انجام دهد که محمود احمدی نژاد با هاشمی فقید در رقابت مرحله دوم ریاست جمهوری نهم در سوم تیرماه ۸۴ کرد ، احمدی نژاد بعنوان سمبل تغییر در مقابل هاشمی بعنوان نماد حفظ وضع موجود در آن مقطع یک پیروزی چشم گیر را کسب کرد و دقیقا پزشکیان این پتانسیل را دارد که بعنوان نماد تغییر در برهه کنونی  مردمی را به شرکت در انتخابات ترغیب کند که سعید جلیلی را بعنوان رئیس دولت در سایه ، شریکِ دولت فعلی قلمداد کرده و پیروزی او در انتخابات پایان حیات سیاسی اصلاح طلبان و میانه روها و جریانات اجتماعی در ایران خواهد بود که در این پیچ تاریخی بدنبال تغییر ریل هستند اما برای تحقق تغییر به شدت نیازمند حضور مردم هستند ، یک رای سلبی شاید بتوان به مدد پزشکیانی بیاید که در انتخابات ۴۰ درصدی ، ۴۳درصد رای به خود اختصاص دهد و این یک وجه مثبت برای او و اصلاح طلبانی است که نیمی از راه را با موفقیت طی کرده اند اما هنوز به مقصد نرسیده اند .

چاپ در شماره ۱۵۷۶ روزنامه یادگار امروز مورخ ۱۴۰۳/۰۴/۱۱