دردمندی سفید پوشان سلامت

رئیس کل سازمان نظام پرستاری در اسفند سال گذشته، گفت: ۱۶ هزار تخت به سرانه تخت‌های بیمارستانی کشور اضافه شده است، این در حالی است که استخدام نیروهای جدید در بدنه نظام سلامت رشد چشمگیری نداشته است.محمدتقی جهانپور  افزود: سالانه در کشور به استخدام ۱۵ هزار پرستار نیاز داریم و بیش از ۲۷۰ هزار نفر از پرستاران عضو سازمان نظام پرستاری و دارای شماره نظام پرستاری هستند.طبق اعلام قاسم ابوطالبی، عضو شورای عالی نظام پرستاری نسبت پرستار به تخت در کشورهای دیگر جهان حداقل سه نفر به ازای هر تخت بیمارستانی است، اما در کشور نسبت پرستار به تخت، ۰.۹۵ پرستار به ازای هر تخت است و نسبت پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت، ۱.۵ نفر است و با کمبود بسیار زیادی در حوزه پرستاری مواجه هستیم، همچنین سالانه ۶ هزار پرستار در کشور بازنشسته می‌شوند که نتیجه آن، کمبود شدید نیروی پرستاری در بخش‌های بیمارستانی است.حذف کارانه و اجرای ناصحیح تعرفه‌های خدمات پرستاری، پایین بودن مبالغ دریافتی، اجرا نشدن احکام رفاهی برای پرستاران، مبلغ پایین اضافه‌کار و کمبود نیرو از جمله مشکلاتی است که فعالان حوزه پرستاری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، از همین‌رو درباره چالش‌ها و سختی‌های شغل پرستاری و مطالبات این قشر با علیرضا فرقدانی، رئیس سازمان نظام پرستاری اصفهان گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

نسبت پرستار به تخت نسبت به میانگین جهانی چه وضعیتی دارد؟

در حال حاضر حوزه پرستاری استان حدود ۱۴ هزار نیرو دارد که این آمار شامل پرستار، بهیار، هوشبری، اتاق عمل و جامعه مامایی است؛ میزان ضریب پرستار به تخت در جهان با نسبت پرستار به تخت در کشور برابر نیست و به‌رغم قانون ممنوعیت اضافه کار اجباری، پرستاران به دلیل کمبود نیرو، مجبور به فعالیت در شیفت‌های اجباری هستند و این در حالیست که حتی مبلغ اضافه‌کاری نیز مبلغی بسیار اندک است.از طرفی تعرفه‌های خدمات پرستاری اجرایی شده، اما به وضعیت ایده‌آل نرسیده است؛ در واقع تمام تلاش فعالان حوزه پرستاری بر اجرایی شدن تعرفه‌ها بود، اما پرداختی بعضی بیمارستان‌ها با توجه به کسری در وزارت بهداشت به‌روز نیست و حتی گاهی پرداختی‌ها حدود چهار تا پنج ماه عقب است و عدالت مد نظر، هنوز اجرایی نشده و این قانون برای نیروهای بیمارستان‌های تأمین اجتماعی هنوز به‌گونه‌ای که باید، اجرایی نشده است.در واقع مبلغی که انتظار می‌رفت با اجرایی شدن این تعرفه‌ها به دست پرستاران برسد، محقق نشده است و با توجه به فرایند پرداخت تعرفه‌های پرستاری، پرستاران فعالیت‌ها را بدون دریافت مبلغ انجام می‌دهند یا حق پرستاری آن‌ها با تأخیر پرداخت می‌شود؛ به صورت میانگین حداکثر مبلغ تعرفه‌های پرستاری که پرداخت می‌شود به سه تا چهار میلیون تومان می‌رسد و حتی در این تعرفه‌ها پرداختی ۱.۵ تا دو میلیون نیز دیده می‌شود و این ارقام با توجه به درصد و ضریب تورم، پاسخگوی نیاز پرستاران نخواهد بود.

کم بودن دریافتی فعالان حوزه پرستاری منجر به بروز چه مشکلاتی شده است؟

تعداد بسیاری از پرستاران در کشور حتی به‌رغم استخدام رسمی بودن به دلایل متعددی از جمله دریافتی و حقوق پایین و اضافه‌کاری بالا استعفا داده‌اند و حتی برخی نیروهای این حوزه با توجه به کم بودن دریافتی‌ها مجبور به اشتغال در حوزه دیگری نیز هستند.بیشتر نیروهای حوزه پرستاری بانوان هستند و برخی از آن‌ها به دلایلی متعدد، سرپرست خانوار محسوب می‌شوند یا خود مجبور به تهیه جهیزیه هستند، این در حالی است که باید توجه داشت زنان با توجه به شرایط جسمانی، توان فعالیت در دو شغل را ندارند و مهم است که مطالبات پرستاران به‌ویژه بانوان بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.با وجود دشواری‌ها و سختی‌های این شغل و داشتن فرسودگی بالا، شغل پرستاری به صورت رسمی به عنوان یکی از مشاغل سخت در مجلس تصویب نشده است و در صورت تصویب این موضوع، تمام نیروهای فعال این حوزه در بیمارستان‌های آموزشی، درمانی، خصوصی، خیریه، نیروهای مسلح، هیئت امنایی و حتی بیمارستان‌های تأمین اجتماعی، باید با ۲۵ سال سابقه از چرخه اشتغال خارج شوند.اکنون در بیمارستان‌های وزارت بهداشت یک نیروی زن باید ۳۰ سال فعالیت داشته باشد تا به سن بازنشستگی برسد، این در صورتی است که اشتغال در فضای بیمارستان و مباحثی از جمله ارتباط‌گیری با بیماران، بسیار دشوار است، نیروهای حوزه سلامت تعطیلی ندارند، تمام ساعات شبانه‌روز باید آماده خدمت‌رسانی به آحاد مردم جامعه باشند و ۳۰ سال فعالیت در چنین فضایی به‌طور قطع فرسودگی بالایی به همراه خواهد داشت.پرستاران به دلیل داشتن شیفت‌های اجباری بسیار، نداشتن تعطیلی، دریافتی کم و فرسودگی شغلی، درگیر کسالت روحی هستند و این در صورتی است که خدمت‌رسانی به آحاد مردم نیازمند انرژی است، تسهیلات رفاهی پرستاران بسیار ضعیف است و این موضوع به شدت روح فعالان این حوزه را خدشه‌دار می‌کند.با تلاش سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت، اقدامات مؤثری در خصوص بهبود وضعیت فعالان حوزه پرستاری انجام شده است، اما این اقدامات اقناع‌کننده سیستم جامعه پرستاری نیست، چرا که دریافتی این قشر قابل توجه نیست و تعداد زیادی از پرستاران به شغل دوم روی آورده‌اند.کم بودن دریافتی‌ها و سایر مشکلات از جمله حجم بالای کار پرستاران منجر به کمبود انرژی پرستاران خواهد شد و این موضوع سیستم سلامت کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.در صورتی که مقصود، حفظ سیستم پرستاری باشد، اقدامات مؤثری باید در این مسیر صورت گیرد و در غیر این صورت احتمال می‌رود که در سال‌های آینده باید به فکر وارد کردن نیروی پرستاری به کشور باشیم؛ ورودی حوزه پرستاری به صفر نزدیک خواهد شد و افرادی که در مقطع انتخاب رشته قرار دارند، با توجه به مشکلات این شغل، میلی به فعالیت در حوزه پرستاری نخواهند داشت.به طور کلی گام‌های مؤثری به منظور رفع مشکلات و بهبود وضعیت حوزه پرستاری صورت گرفته است، اما این اقدامات نیازمند تداوم و تقویت است و انتظار می‌رود توجه ویژه‌تری نسبت به مشکلات موجود وجود داشته باشد.

مطالبات حال حاضر فعالان حوزه پرستاری شامل چه مواردی است؟

ارتقای شغل پرستاری، حفظ و بهبود شأن و جایگاه این شغل در جامعه مدنی و دفاع از حقوق رفاهی و اخلاقی پرستاران از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که شاهد خدشه‌دار شدن جایگاه و شأن این شغل هستیم؛ همچنین اجرایی شدن قانون ممنوعیت اضافه کاری اجباری برای پرستاران نیز باید مد نظر قرار گیرد.در نظر گرفتن شغل پرستاری به عنوان مشاغل سخت، تصویب و اجرایی شدن قانون بازنشستگی پیش از موعد و خروج زنان با ۲۰ سال و مردان با ۲۵ سال سابقه کاری از این شغل، از جمله دیگر مطالبات قشر پرستاران به‌شمار می‌رود، چرا که به‌طور قطع فرسودگی این شغل با سایر شغل‌ها قابل قیاس نیست.یکپارچگی قوانین برای بیمارستان‌ها از جمله موارد دیگری است که مور مطالبه قشر پرستاران قرار دارد، طی روزهای اخیر شاهد تصویب قانون فوق‌العاده خاص با ضریب ۰.۵ برای کادر سلامت بودیم، اما مقصودی که مد نظر قرار داشت، ضریب ۳ بود؛ این قانون تنها برای بیمارستان‌های وزارت بهداشت تصویب شده و به بیمارستان‌های تحت امر وزارت رفاه توجهی نشده است و در صورتی است که قانون‌های تصویب شده برای تمام بیمارستان‌ها در نظر گرفته شود و تمام افراد از آن بهره‌مند شوند.با توجه به بالا بودن میزان ورودی بیمار به بیمارستان‌های تأمین اجتماعی، پرستاران این بیمارستان‌ها از زحمتکش‌ترین گروه‌ها به‌شمار می‌روند و تعداد بسیاری از این پرستاران در انتهای روزهای کاری خود و هنگامی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند، به دلیل عارضه شغلی و استرس بالا، سکته قلبی را تجربه می‌کنند و هیچ لذتی از دوران پسابازنشستگی خود نخواهند برد.

چاپ در شماره ۱۵۳۸ روزنامه یادگار امروز مورخ ۱۴۰۳/۰۲/۲۴