رکود در صنعت سنگ

عباس دارایی/  اختصاصی یادگار امروز

صنعت سنگ ایران با دارا بودن۲۵ درصد ذخایر جهان  در حالی در بین چهار تولید کننده اصلی سنگ در جهان شناخته شده است که با رکود عظیمی در حوزه تولید دست و پنجه نرم می کند.ایران در زمینه تنوع سنگ نما مقام اول، ذخیره سنگ مقام سوم و در فرآوری و تولید رتبه چهارم جهان را دارد.

با وجودی که ۲۵ درصد ذخایر سنگ دنیا در ایران است، اما در صادرات این صنعت جایگاه مطلوبی نداشته و تولید سنگ در ایران با برخی محدودیت ها گره خورده است .معادن سنگ ایران بسیار متنوع بوده و در آن انواع سنگ‌های ساختمانی را می‌ توان استخراج کرد.،  همین تنوع در معادن و گونه ‌های سنگ باعث شده تا ایران به بهشت معادن سنگ ساختمانی لقب گیرد .علاوه بر این تقریبا ۸۰ درصد از انواع سنگ های ساختمانی در ایران وجود دارد و استخراج می شود و بسیاری  از سنگ های ساختمانی ایران جزء با کیفیت‌ترین سنگ های دنیا هستند. با صادرات سنگ ایران، این سنگ ها در تمام جهان با نام ایران شناخته می شوند.سالانه به‌‌‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۱ میلیون تن سنگ تزئینی در کشور استخراج می‌شود و  میزان تولید هیچ‌گاه از ۱۵ میلیون تن فراتر نرفته است ، برخی مشکلات باعث شده تا صنعت سنگ در ایران طی سال‌های اخیر از صادرات ۳۵۰ میلیون دلاری به صادرات زیر ۲۰۰ میلیون دلار کاهش پیدا کند .آشنا نبودن با بازارها و قیمت‌های جهانی، نابلدی در زمینه فعالیت در بازارهای جهانی، ضعف زیرساختی فرآوری، نبود یک طرح جامع توجیهی و تفصیلی در صنعت سنگ و برخی مشکلات دیگر باعث شده تا حوزه سنگ ایران به رغم استعدادها و پتانسیل های زیادی متناسب در حوزه تولید با رکود مواجه شود.نزدیک به دو سوم سنگ ایران  به صورت خام صادر می‌شود تا سنگ ایران  به صورت خام به کشورهایی خارجی فروخته شود و این کشور  از عواید فرآوری و ارزش افزوده آن محروم می شود، حدود ۵۰ درصد معادن سنگ کشور در تعطیلی به سر می‌برند و ۵۰ درصد باقی مانده نیز با نصف ظرفیت خود، استخراج دارند.واقعیت این است که  طی سالهای اخیر  به طور میانگین، سالیانه ۴۰۰ هزار تن کاهش تولید داشته‌ایم ،  آمارهای دقیقی در بخش معدن ایران وجود ندارد اما بر اساس آمارهای غیر رسمی، مابین ۶۰۰۰ الی ۶۵۰۰ واحد وجود دارد که از این تعداد حدود ۱۰۰۰ واحد غیر فعال بوده و باقی نیز با حدود ۴۰ درصد ظرفیت تولیدشان مشغول کار هستند.طی دو دهه گذشته تعدادی از کارخانه های فرآوری سنگ ایران با هدف افزایش کیفیت به تکنولوژی روز دنیا تجهیز شدند، اما به دلایل مختلف به رغم نوسازی در تجهیزات نتوانستیم سهم واقعی خود را در صادرات این صنعت در کشور داشته باشیم که مهم ترین آن رکود در بازار مسکن از سال ۹۲ تاکنون در بازارهای داخلی و عدم سرمایه‌گذاری صحیح برای ورود به بازارهای خارجی است. که باید به اصلاح ساختار کارخانه های سنگبری کشور با حمایت دولت یا با جلب و جذب سرمایه‌گذاران خارجی آن هم با اصلاح قوانین و مقررات لازم و ایجاد بستر مناسب دست یافت. مالیات های بالا، نرخ نجومی‌سود تسهیلات، بهره های بانکی، عدم دسترسی و نوسازی به ماشین‌آلات معدنی و واحدهای فرآوری سنگ ، نبود ساختارهای مناسب حمل و نقل، گران بودن کرایه انتقال محصولات به مراکز فرآوری، افزایش قیمت تمام شده محصولات در معادن، عدم مدیریت ضایعات و عدم توانایی در شناسایی بازارهای هدف از جمله چالش هایی است که صنعت سنگ ایران را با چالش مشکل مواجه کرده است .بازار مصرف داخل حدود شش الی هشت میلیون تن است که این موضوع از صنعت سنگ کشور حمایت می‌کند. ایران پس از چین، هند و ترکیه، چهارمین تولیدکننده سنگ در جهان است و از این رو  با برنامه‌ریزی دقیق پنج‌ساله به راحتی می‌توان به ظرفیت تولید ۲۰ میلیون تن در سال رسید اما بایستی پیش از صادرات، جوابگوی نیاز داخل باشیم.برای برون رفت از وضع موجود طرح جامع سنگ ایران  باید از سوی دولت اجرا  و حمایت شود و همچنین نقشه راهبردی این صنعت در کشور  تدوین گردیده و مشخص شود کجا هستیم و می خواهیم به کجا برسیم.تأمین ماشین‌آلات سنگین و بیش از آن، هزینه‌های تعمیرات و لوازم یدکی این ماشین‌آلات یکی از مشکلات عمده فعالان حوزه صنعت سنگ کشور است  که بسیار سرسام آور بوده و و چالشی جدی به شمار می رود .

چاپ در شماره۱۴۵۴  روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۲۴