اینترنت رایگان از دولت قهرمان نمی‌سازد

«اسامی تعدادی از اپراتور‌ها در فهرست بدهکاران بانکی قرار گرفته است»، این بخشی از نامه همراه اول، ایرانسل، شاتل، مخابرات، آسیاتک، های‌وب، رایتل و مبین نت به رئیس جمهور است، همان نامه‌ای که کلید اصلی درخواست آن، افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه‌ها بود.

افزایشی که می‌رفت تا یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور را، روی زمین باقی بگذارد؛ اینترنت رایگان و با کیفیت! حال با افزایش ۳۴ درصدی تعرفه اینترنت رسما موافقت شده تا هزینه فیلترینگ گسترده شبکه‌های اجتماعی، افزایش گردش مالی مافیای فیلترشکن‌ها و نزول سرعت و کیفیت اینترنت، باز هم از جیب مردم برود.عجیب، اما این است که  به ناگاه و در میان انتشار اخبار درباره افزایش قیمت تعرفه اینترنت‌ها توسط شرکت‌های ارائه دهنده خدمات، خبر هدیه ۱۰ گیگ اینترنت رایگان دولت نیز مطرح شد. طی روز‌های اخیر نیز گزینه ثبت نام اینترنت رایگان دولت برای همه شهروندان فعال شد و به دنبال آن متقاضیان می‌توانند از طریق مراجعه به سامانه my.gov.ir از این خدمت بهره‌مند شوند. نحوه ارائه و بسته اینترنتی مورد نظر به این صورت است که در ابتدا برای دریافت و ثبت نام می‌توانید از بین شماره‌های خود یکی را به دلخواه برای دریافت اینترنت رایگان انتخاب کنید. سپس وارد سایت خدمات دولت هوشمند شوید. پس از وارد کردن شماره موبایل خود و احراز هویت وارد صفحه اصلی شوید و سپس گزینه فعال‌سازی اینترنت رایگان هدیه دولت را انتخاب کنید و در نهایت شماره تلفن خود را وارد کرده و کلید تأیید را فشار دهید.حال به تازگی وزارت ارتباطات جزئیات جدیدی در این زمینه اعلام کرده است. براساس اعلام وزارت ارتباطات، فعال‌سازی اینترنت رایگان دولت برای مردم در قالب ۱۰ گیگابایت اینترنت داخلی (معادل ۵ گیگ اینترنت بین الملل) برای یکی از سیم‌کارت‌های افراد انجام می‌شود.

تأثیر بر ترافیک محلی، گرانیِ پنهان

این در حالی است که فیلترینگ پلتفرم‌های اجتماعی مانند واتس‌اپ و اینستاگرام، نه تنها به عنوان یک محدودیت در دسترسی به اطلاعات و ارتباطات در داخل کشور، بلکه به عنوان عاملی با تأثیرات جانبی بر قیمت‌گذاری خدمات اینترنت نیز شناخته می‌شود. با اینکه فیلترینگ در اینترنت ایران از دهه‌های گذشته وجود داشته است، اما اخیراً تأثیرات آن بر ترافیک محلی به یک مرحله جدید رسیده است. کاربران اینترنت در ایران، به دلیل محدودیت‌های فیلترینگ، به‌طور فزاینده‌ای به وی‌پی‌ان‌ها روی آورده‌اند. این امر باعث شده که بخش عظیمی از ترافیک محاسبه شده توسط اپراتور‌های ارتباطی، در واقع ترافیک بین‌المللی باشد.با توجه به وضعیت فعلی، کاربرانی که از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند، تنها نصف حجم ترافیک خریداری شده را در اختیار دارند. حال در شرایطی که اینترنت ایران، به عنوان یک پدیده گرانِ بی کیفیت کماکان محل انتقاد و بحث است، پیامکی با محتوای بسته اینترنت اهدایی دولت برای مردم ارسال و ظاهرا از ۱۲ دی ماه اعمال شد. بسته ۱۰ گیگابایتی داخلی که البته تنها معادل ۵ گیگ آن اینترنت بین‌الملل است. یعنی همان بخشی که مربوط به پلتفرم‌های پرطرفدار میان مردم است! نکته جالب توجه اما، پس از باز کردن پنجره ملی خدمات دولت هوشمند برای وارد کردن تلفن همراه و فعال‌سازی اینترنت، یک جمله آشناست؛ میزان، رای ملت است!

اما در این طرح علامت سوال‌های بسیار وجود دارد.

شعار این طرح، هدیه دولت به ملت است. پس به نظر می‌رسد بودجه این هزینه نیز بر عهده دولت باشد. از آن‌جا که هیچ داده مالی و آماری رسمی در این رابطه منتشر نشده با فرضیات پیش می‌رویم. دولت ۳ هزار میلیارد تومان برای این بسته‌های اینترنت هزینه کرده است. اما چگونه؟با توجه به فرضیات مطرح شده، تأمین مالی برای این اقدام می‌تواند از منابع مختلفی صورت گیرد:بودجه عمومی دولت: دولت ممکن است از بودجه عمومی خود برای پرداخت به اپراتور‌ها استفاده کند. تعهدات مالی اپراتورها: اپراتور‌های مخابراتی نیز ممکن است تعهدات مالی به دولت داشته باشند و بخشی از هزینه را از منابع داخلی خود پرداخت کنند.منابع اختصاصی اپراتورها: شرکت‌های ارتباطات نیز ممکن است بخشی از هزینه را از منابع اختصاصی خود تامین کنند. این شامل درآمد حاصل از خدمات ارائه شده توسط اپراتور‌ها می‌شود.در این حالت شاید بتوان این گونه ارزیابی کرد که این بدان معناست که اپراتورها با پرداخت هزینه این ده گیگ افزایش قیمت تعرفه های خود را تضمین کرده اند.نرخ محاسبه اپراتورها: نرخ محاسبه اپراتور‌ها برای ۱۰ گیگابایت اینترنت رایگان ممکن است به توافقات مختلف با دولت بستگی داشته باشد.

چاپ در شماره۱۴۴۷  روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۱۶