بودجه های پنهانی وخلق تورم

صیدمیرزا بزرگ تبار

اینکه میزان تورم درکشورهای توسعه یافته درقیاس باکشورهای درحال توسعه چه میزان است وچه پدیده هایی باعث تورم دریک جامعه میگردد،تحقق یاعدم تحقق بودجه ی عملیاتی دریک بازه زمانی یک سال چه فرآیندی رامیگذراند،الگوبرداری ازکشورهای توسعه یافته چقدرمفید است ،میزان درآمدهاوهزینه ها ازچه ترازعملیاتی بایدبرخوردارباشد،بودجه های پنهانی وبدون ماهیت ذاتی چه نقشی درتورم وگرانی کالا و خدمات ایجادمیکنند وچگونه این پولهاباعث بی ثباتی دربازارمیشونداشاره خواهدشدتازمانی که چرخه ی پولی دربازارازثبات برخوردارنباشدوهمه چیزبراساس قاعده ی عرضه و تقاضا در شکل طبیعی نباشد،مشکل تورم قابل حل نیست،بنابراین موضوع راباذکرچند مثال واکاوی خواهیم کرد شمادرنظربگیریدبودجه یک سال کشورکه مثلاهمین سال آینده ۲۴۶۲ همت است یعنی اینکه این میزان پول درطول یک بازده زمانی یک سال بایدچرخش داشته باشدامابعضامشاهده شودتزریق نقدینگی درهمین بازه زمانی به دلایل مختلف مثلا چاپ پول بدون ضابطه،پول شویی به شکلهای مختلف از مغازه های خردفروش تافروش قاچاق موادمخدروسایرمعاملات در بخشهای دیگر به جای رقم فعلی دوبرابر این رقم پول به بازارتزریق گردد چه مشکلات واخلالی که دربازاربوجودنمی آیدهمه ی این معضل و پدیده هاموجب تورم وگرانی میگرددواگرافلاطون وتمام فلاسفه وتمام اقتصاد دانان دنیا دورهم جمع شوندنمی توانند این ابرتورم رامهارکنندچون قاعده و

پایه ی پولی بطورغیرطبیعی وغیرعادی دربازاراخلال ایجادکرده است واین رویکردها ناشی ازبی ثباتی مستمر اقتصادی است.

به میزان تورم درچندکشورتوسعه یافته ودرحال توسعه وضعیف اشاره خواهدشد،بالاترین وپایین ترین تورم درکشورهای مختلف عبارتنداز: درسال۲۰۲۰ آمریکا صفر بوده،سوئددرسا ل۲۰۱۹, ۲۰دهم درصد؛ نروژدرسال۲۰۱۷, کمترازنیم درصد؛ کشورهای کانادا؛سویس وعراق وبحرین نیم تاکمترازنیم درصد؛هندوموریتانی وکره جنوبی در فاصله ی سالهای  ۲۰۱۷ تا۲۰۱۸ دو درصدوکویت نیم تادو دهم درصد است که گذرابه میزان رشد اقتصادی کویت اشاره ای کوتاه خواهیم انداخت؛کشورهای ضعیف مثل گینه، جیبوتی ولتونی حدودا،سه درصد ؛ کشور اوکراین به لحاظ جنگی که براین کشورتوسط روسیه تحمیل شده میزان رشدتورم دراین کشودرسال۲۰۲۱سی ویک درصد است وامانرختورم درایران براساس گزارش مرکزآماردرهمین سال جاری در شهرهاچهل ویک درصددرروستاهابرای خانوارها چهل و شش درصد،تورم کالاهای غیرخوراکی سی وچهاردرصدوکالاهای خوراکی نزدیک به شصت ویک درصد؛ مبلمان و لوازم خانگی هفتاد درصد؛ پوشاک و کفش بالای پنجاه ویک درصدبوده است.واماکویت ورشداقتصادیش۱- پر ارزش ترین پول رایج جهان؛۲- کمترین نرخ های تورم جهان(بین صفر تا دو دهم درصد)؛۳- درآمد سرانه ۷۰/۰۰۰ دلاری. بخوانید ۳/۷ میلیارد تومان؛۴-نرخ بیکاری،کمتر از صفر(پذیرای نیروی کار خارجی)؛۵- جمعیت زیر خط فقر، صفر درصد؛۶- صادر کننده نفت، lng, و تولید یا صادرات مجدد مصالح ساختمانی، ذغال، سیمان، مواد شیمیایی، فولاد، فولاد، فلزات، استیل، ماهی، میگو، نمک، فرآورده های غذایی، پوشاک، چرم، کاغذ و…

شریکان تجاری: ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی، ژاپن، هند، سنگاپور، آلمان، ایتالیا، فرانسه، چین، هلند و..

بنابراین همانطوری که گفته شدالگوبرداری ازکشورهای توسعه یافته اهم از کشورهای فرامنطقه ای ومنطقه ای برای کشورمایک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

میزان درآمدهای اخذشده یاهمان شاخص های آماری نیز اشاره ای کوتاه خواهدشدبه غیر از منابع نفت وگازوپتروشیمی ومعادن که اصلا درحوصله این بحث نیست چند نوع مالیات به چندشکل بدون آمارریالی اشاره خواهدشدکه عبارتنداز: مالیات مستقیم ،مالیات ازاشخاص حقوقی، مالیات بردرآمد؛ مالیات برثروت؛ مالیات غیرمستقیم؛ مالیات برکالا وخدمات؛ مالیات برواردات وسایردرآمدهاکه ازفروش کالاوخدمات درآمدی حاصل ازجرایم وخسارت ودرآمدهای متفرقه اخذمیگردد.

علاوه برمواردمذکوربخش پنهانی تروخارج ازرادار درآمدی وهزینه هاهم وجود داردکه این ارقام فرابودجه ای درسرجمع بودجه عمومی دولت لحاظ نمی شود. کلام آخراینکه میزان درآمدهاوهزینه هاازچه ترازعملیاتی باید برخوردارباشدتاناترازی بوجود

نیایدمعمولا دربودجه نویسی،همیشه دولتها دراین دوبخش درآمدی و هزینه هاهم برای بودجه ی عمومی وهم بودجه ی

شرکتهای دولتی،آنهارا ترازمیکنند،اماکسری بودجه ای که نهایتا باروش های مختلف ازجمله استقراض غیرمستقیم

یامستقیم ازبانک مرکزی که تامین میشودمعمولا منجر به تورم میگرددکه درقسمتهای اول هم به مسبب های تورم اشاره شد.

چاپ در شماره ۱۴۳۹روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۱۰/۰۷