تجارت با  جان  مردم

زهرا روز بروزی / گروه جامعه

بازار تقلب در حوزه «غذا» گرم است و سودجویان تلاش دارند با مواد اولیه ارزان‌تر، سود بیشتری نصیب خود کنند و البته که احتمال تقلب برای مواد غذایی گران‌قیمت بیشتر است؛ این درحالیست که بسیاری از بیماری‌ها از سرطان گرفته تا نازایی، بیماری‌های قلبی عروقی، عصبی و … می‌توانند منشاء غذایی داشته باشند و بر همین اساس هم بحث کنترل کیفیت و سلامت غذا بسیار حائز اهمیت است.

به اذعان مسوولان سازمان غذا و دارو، متقلبان هم افراد کم سواد یا بی‌سوادی که از نحوه ارزیابی تقلبات اطلاع نداشته باشند، نیستند و متاسفانه افراد تحصیل‌کرده و متخصصی را شاهدیم که در حوزه تقلبات کار می‌کنند و همین موضوع کار شناسایی تقلبات را بسیار تخصصی و پیچیده کرده است.در همین راستا شبکه کشوری آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو با فعالیت حدود ۵۰۰ آزمایشگاه در سراسر کشور فعال است و محصولات به صورت مرتب ارزیابی و مراقبت می‌شوند و در صورت بروز هر مشکلی از بازار جمع‌آوری می‌شوند.دکتر مهدی انصاری – مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در همین راستا معتقد است که هر هزینه‌ای در کیفیت محصولات غذایی متحمل شویم، طبیعتا در بحث درمان و هزینه‌ای که باید برای بیماری‌ها پرداخت کنیم، صرفه‌جوی کرده‌ایم.وی همچنین تاکید دارد مواد غذایی که توسط سازمان غذا و دارو مجوز تولید دارند، مراحل سختگیرانه قانونی را طی کرده‌اند که نهایتا منجر به صدور مجوز و نشان سیب سلامت برای آن محصول تولیدی شده است و همین موضوع تا حدود قابل توجهی می‌تواند این اطمینان را ایجاد کند محصولی که این مشخصات را دارد، قابل قبول بوده و از هر گونه تقلب مبرا است.او در عین حال به مردم توصیه اکید دارد که برای خریدهایشان به مکان‌های مشخصی که در سیستم اقتصادی دارای شناسنامه هستند، مراجعه کنند و از خرید از مکان‌های بدون شناسنامه و بدون هیچ گونه پایه و اساس استفاده نکنند.انصاری همچنین می‌گوید: عرضه محصولات با قیمت کمتر با این تصور و توجیه که محصول در خارج از مغازه عرضه می‌شود و مالیات پرداخت نمی‌شود و بیمه نیست و …، در بسیاری از موارد اینگونه نیست و ممکن است سوء استفاده‌هایی شده باشد و حتی می‌تواند در برخی موارد بحث‌های بایوتروریسم هم مطرح باشد؛ به همین دلیل شناخت نسبت به عرضه‌کننده و اصالت محصول عرضه شده بسیار مهم است.

چگونگی صدور مجوز تولید برای یک محصول غذایی

در همین راستا دکتر مهدی انصاری، مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو درباره چگونگی صدور مجوز برای یک محصول غذایی جهت ورود به بازار، می‌گوید: در حوزه غذا از آنجایی که طیف وسیعی از عرضه کنندگان مواد غذایی را داریم به خصوص در سال‌های اخیر که بحث تولید برخی از مشاغل خانگی هم در حوزه غذا مطرح شده، باید بگویم که یک محصول غذایی اگر بخواهد در اشل صنعتی تولید شود طبیعتا آن تولید کننده باید مراحل ابتدایی ثبت آن محل تولیدی و شرکت و امکانات لازم برای تولید را به اداره کل فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو ارایه  کند. وی درباره تقلبات غذایی و چگونگی شناسایی آنها می‌گوید: بحث تقلبات مواد غذایی، بحث گسترده‌ای است و محدود به یک کشور یا شرایط اقتصادی و اجتماعی خاصی نیست و محدود به برهه زمانی خاصی هم نیست. از زمانی که انسان شروع کرده به تجارت غذا، طبیعتا دنبال آن بوده که با مواد اولیه ارزان‌تر، سود بیشتری نصیب خود کند و این موضوع زمینه‌های تقلب را فراهم کرده است. بنابراین طبیعتا احتمال تقلب برای یک ماده غذایی گران‌قیمت بیشتر است یا در مواردی که یک ماده غذایی کمیاب شود و در دسترس نباشد هم ممکن است بحث تقلب مطرح شود. یا اینکه برخی یک ادعاهایی برای محصول خود مطرح کنند و آن ادعاها واقعی نباشند و بعد برای آنکه این ادعاها را به نتیجه قابل قبولی توسط مردم تبدیل کنند، از یک موادی استفاده کنند که در لیبل فرآورده نیامده و مردم بدون اطلاع از وجود آن، آن را مصرف کنند و دچار عوارض شوند.بازار تقلب بازار بسیار گرمی است و در حوزه‌های مختلفی این تقلبات وجود دارد و اغلب هم در این جهت است که توجه مشتری را جلب کنند. بنابراین این موضوع به سطح آگاهی مردم نسبت به مواد غذایی مصرفی هم بستگی دارد. ناآگاهی یا اشتیاق مردم برای اینکه از یک محصول  خاصی استفاده کنند، زمینه‌های تقلب را برای افراد سودجود فراهم می‌کند. در بحث غذا تقریبا همه حوزه‌ها در معرض خطر تقلب هستند.وی می‌افزاید: این یک تجارت کثیفی است که توسط برخی‌ها انجام می‌شود و برای این افرادی که معمولا در چنین فعالیتی قرار می‌گیرند خیلی هم مهم نیست کاری که انجام می‌دهند چه آسیبی را به چه افرادی وارد می‌کند. هزینه‌ای که بیمار باید بعدا برای درمان عوارض مصرف مواد غذایی تقلبی پرداخت کند به مراتب بیشتر از تهیه مواد غذایی با کیفیت و سالم خواهد بود.انصاری در رابطه با وظایف سازمان غذا و دارو در شناسایی و مقابله با تقلبات غذایی می‌گوید: طبیعتا مواد غذایی که توسط سازمان غذا و دارو مجوز تولید دارند، مراحل سختگیرانه قانونی را طی کرده‌اند که نهایتا منجر به صدور مجوز و نشان سیب سلامت برای آن محصول تولیدی شده است و تا حدود قابل توجهی می‌تواند این اطمینان را ایجاد کند محصولی که این مشخصات را دارد، قابل قبول بوده و از هر گونه تقلب مبرا است.وی ادامه می‌دهد: اما در مورد برخی مواد غذایی که به صورت خام استفاده می‌شوند مانند عسل؛ اصالت تولید کننده هم بسیار حائز اهمیت است؛ یعنی هم باید محصول نهایی را در نظر بگیرید و هم اینکه این محصول نهایی از چه مواد اولیه‌ای تولید شده است. در حین فرآیند تولید نیز ممکن است تقلباتی صورت گیرد که ظاهر قضیه حفظ شود اما عملا آنچیزی که ادعا می‌کنند، نباشد. بنابراین اصالت یک محصول غذایی صرفا یک بحثش جنبه اخلاقی است که تولید کننده باید رعایت کند و بحث دیگر هم نظارت‌های ما است که باید تولیدکننده مستمر تحت مراقبت باشد. بحث دیگر هم آگاهی مردم از نحوه ارزیابی فرآورده‌های مختلف غذایی است. در بحث ارزیابی، دنیا به این سمت پیش می‌رود که بتواند از ابزارهای ساده و در دسترس، ارزان و قابل اعتماد، برای ارزیابی سلامت و اصالت یک محصول غذایی استفاده کند. در حال حاضر روش‌های مختلفی در حال توسعه است تا بتوان با دستگاه‌هایی مانند تلفن همراه، نرم‌افزارهایی طراحی کرد که بتوان با دریافت مشخصاتی از فرآورده، اصالت و امنیت محصول را ارزیابی کرد.وی ادامه می‌دهد: ما به عنوان سازمان غذا و دارو سعی می‌کنیم بتوانیم تا حد امکان آزمایشگاه‌هایی که قابلیت ارزیابی محصولات غذایی را دارند و در عین حال توانمندی لازم را نیز دارا هستند و کارآمدی‌شان توسط خود سازمان ارزیابی می‌شود را توسعه دهیم؛ یعنی در سطح کشور به اندازه کافی آزمایشگاه باشد که طیف وسیع محصولات غذایی تولیدی، ارزیابی شوند.وی درباره استفاده از تجهیزات به‌روز در شناسایی تقلبات غذایی و کنترل کیفیت محصولات غذایی می‌گوید: سعی کرده‌ایم که بر اساس آنچه که ارگان‌های بین‌المللی در حوزه کنترل غذا مطرح می‌کنند، به‌روز باشیم؛ بنابراین هر آنچه در دنیا در بحث غذا مطرح است، از دید سازمان غذا و دارو ناشناخته نیست. اما طبیعتا از نظر امکانات و تجهیزات به خصوص استانداردهای ارزیابی یک سری محدودیت‌هایی تحت تاثیر تحریم‌ها داریم که به طرق مختلف و اغلب با پرداخت هزینه‌های خیلی بیشتر، تهیه می‌شود.

چاپ در شماره۱۴۲۶  روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۹/۲۰