بنگاه های دانش‌بنیان ، بازیگران اصلی اقتصاد مقاومتی

عباس دارایی/ اختصاصی یادگار امروز

 رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان و توجه ویژه به این شرکت‌ها چند سالی است که در کشور مورد توجه قرار گرفته است.  شرکت دانش بنیان به شرکتی گفته می شود که در مراکز رشد و پارک علم و فناوری نمونه اولیه ای از فناوری خود را ایجاد کرده باشد .

در حالی عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به ماهیت آنها به صورت اساسی می تواند منجر به تغییر و بهبود اقتصاد می‌شود که  به اعتقاد کارشناسان با وجود افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان هنوز نیازمندی‌های این شرکت‌ها به‌طور کامل مورد توجه قرار نگرفته است.این شرکت ها با وجود افزایش کمی از حیث کیفی و رشد یافته با مشکلاتی مواجه هستند که ضرورت دارد در راستای رفه این مشکلات و حمایت از فعالیت آنها گام برداشته شود.از آنجا که  شرکت‌های دانش‌بنیان از بهترین مظاهر و مؤثرترین مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی هستند ، می‌توانند اقتصاد مقاومتی را  پایدارتر کنند و لذا همه شرکت‌ها اعم از کوچک و بزرگ، جوان و دیرپا، ساده و پیچیده و با هر ویژگی دیگر باید به‌سوی فضای دانش‌بنیان و نوآوری حرکت کنند.همه شرکت‌های صنعت گر موسسات خدماتی همچون بانک‌ها، بیمه‌ها، شهرداری‌ها و… اگر بخواهند پا را از کشور فراتر گذارده در بازارهای جهانی حضور یابند چاره‌ای جز ارائه محصولات با نوآوری، کیفیت بهتر، تنوع بیشتر، دوستدار محیط‌زیست و خلاصه قابل رقابت با بهترین تولیدکنندگان جهانی ندارند و این‌کار با استفاده از دانش و نوآوری روز امکان پذیر است.دراقتصاد دانش‌بنیان یکی از بازیگران اصلی بنگاه‌های دانش‌بنیان هستند که به‌عنوان واحدهای ساختاری اقتصاد، نقش اساسی و کلیدی دارند ، این بنگاه‌ها در تمامی حوزه‌های اقتصادی نقش‌هایی بسیار متنوع و متکثر داشته و محصولات آنها خروجی قابل سنجش و شاخص کارآیی و موفقیت در این فضا است.دانشگاه‌ها تأمین‌کننده نیروی انسانی متخصص و توانایی‌های علمی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی موردنیاز صنایع هستند و مراکز صنعتی هم آزمایشگاه‌های عملی برای تجربه آموخته‌های دانشگاهی محسوب می شوند ،  نیازهای متقابل این دو قطب در فرآیند توسعه کشور ، ضرورت برقراری ارتباط دانشگاه و صنعت را تعیین می‌کند و از این رو از مهم‌ترین عوامل، پیشرفت و در نهایت توسعه  جامعه برقراری ارتباط نزدیک میان صنعت و دانشگاه است که دو رکن اساسی توسعه شمار می‌روند.با وجود اینکه بیش از ده سال است شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت‌های خود را به طور رسمی بر اساس لایحه حمایت از مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز کرده‌اند اما در این مسیر لین دانش بنیان ها  با موانع و مشکلات متعدددی روبرو هستند که از مهم ترین آنها می توان به  مشکلات بانکی و سردرگمی شرکت‌های دانش‌بنیان در پیچ و تاب بروکراسی اداری اشاره کرد.چالش‌هایی دیگری هم وجود دارند که  شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات دانش‌بنیان با آن مواجه هستند ،  بخشی از آن به واسطه گرفتن مجوزها، رعایت استانداردها و برآمدن از آزمون‌های سخت کیفی است و بخشی از آن نیز به واسطه خریداران و مشتریان است، اینکه مشتریان داخلی و خریداران خارجی چقدر به محصولات دانش‌بنیان کشورمان اعتماد دارند، یکی از چالش‌های مهم این حوزه است.مشکل مهم فن آوران در راستای توسعه فناوری و محصولاتی که برپایه دانش و فن روز ساخته می‌شوند ‌اهمیت ندادن سازمان‌ها و بی‌توجهی به محصول ایرانی توسط کارفرماهای دولتی است ، بازارسازی و اقناع کارفرماهای دولتی نیازمند زمان و هزینه زیادی است که اغلب اوقات  از پس شرکت‌های دانش‌بنیان برنمی‌آیند.چالش های فراروی  اشتغال‌زایی صنایع دانش‌بنیان متنوع و رنگارنگ هستند ، قوانین و مقررات زمانی وضع می شوند  عمدتاً منافع بخش خصوصی در نظر گرفته نمی‌شود ،  در حالی که عمده فعالیت دانش‌بنیان به‌  ویژه آن بخشی که می‌تواند عامل اشتغال‌زایی باشد، در بخش خصوصی انجام می‌شود. باید روابط کارفرمایی با شرایط شرکت‌های دانش‌بنیان تطبیق شود. قوانین و مقررات وزارت کار  عمدتا  مطابق با سیستم‌های سنتی صنعت و روابط کارفرما و کارگر است و نه روابط کارفرما با یک فرد تحصیل‌کرده که در یک مجموعه دانش‌بنیان مشغول به فعالیت است.از آنجا که اگر نتوانیم در حوزه بازارسازی و افزایش ضریب نفوذ بازار برای محصولات شرکت‌های دانش بنیان گام‌های جدی و اثرگذار برداریم، شاهد اقتصاد دانش بنیان در چرخه اقتصاد کلان کشور نخواهیم بود لذا در صورتی که چهار  قانون “استفاده حداکثری از توان داخل”، “حمایت از شرکت‌های دانش بنیان”، “رفع داشتن موانع تولید” و “قانون ۲۵ درصد امتیاز ویژه شرکت‌های دانش بنیان در مناقصات” به درستی اجرایی شود، بسیاری از مشکلات  فراروی دانش بنیان ها مرتفع خواهد شد.در حال حاضر کشور بیش از آنکه نیازمند توسعه صنعت باشد  نیازمند ایجاد بنگاه‌های صنعتی نوآور است.توسعه بازار با استفاده از ابزارهای سیاستی مناسب مانند “قانون رفع موانع از تولید رقابت پذیر” امکان پذیر است و از این رو  این قانون به رغم آنکه قانون مناسبی است اما به خوبی اجرایی نمی‌شود و به همین دلیل ما در بازار سازی محصولات دانش بنیان مشکل داریم و نمی‌توانیم سهم مناسبی از بازار را به محصولات فناورانه اختصاص دهیم.حمایت‌هایی که در چارچوب قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان صورت می‌گیرد، در راستای تحریک تقاضای بازار و بازارسازی است.

چاپ در شماره۱۴۰۷  روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۲۸