بازار داغ داروهای بی کیفیت

در شرایطی هند به عنوان یکی برترین کشورها در تولید و صادرات دارو و مواد موثره دارویی شناخته می شود و حجم صادرات آن به سایر کشورها در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده که برای برخی از شرکت های دارویی آن پرونده تولید و توزیع داروهای سمی به ویژه در گروه شربت های کودکان باز شده است.

این در حالی است که این کشور به کیفیت بالا و قیمت مناسب دارو و مواد موثره دارویی شناخته می شود و توانسته حجم صادرات خود را طی سال های اخیر تا حد قابل توجهی افزایش دهد. با این حال از سال ۲۰۱۹ تاکنون تولیدات برخی از شرکت های داروسازی این کشور منجر به مسمومیت و به دنبال آن معلولیت تا مرگ ده ها کودک شده است. به دنبال آن و بر اساس گزارش رویترز؛ دولت هند بر خلاف قوانین سختگیرانه ظاهری خود، دست مجرمان را برای ادامه فعالیت باز گذاشته است.

مسمومیت شدید کودکان در نتیجه داروهای سمی هندی

بر اساس گزارش های منتشره تاکنون ۱۴۷ کودک در سراسر دنیا در نتیجه مصرف شربت های حاوی مواد سمی جان خود را از دست داده اند که موضوع تولیدات شبهه برانگیز هفت شرکت داروسازی هندی را به جریان انداخته اند. پرونده هایی که در حین بررسی آن ها مشخص شد برخی از شرکت های داروسازی حتی محصولات عرضه شده را آزمایش هم نکرده بودند. برای نمونه شرکت داروسازی ماریون بایوتک هند اقدام به تولید شربت های سرفه ای کرده که نه تنها وزارت بهداشت ازبکستان آن را با مرگ ۶۵ کودک در سال گذشته مرتبط می داند بلکه پس از پیگیری مشخص شده است که در ترکیب شربت هایی که توسط این شرکت ارسال شده، به جای نخسه دارویی قانونی از یک ماده صنعتی سمی استفاده شده است. همچنین طی پیگیری پرونده مرگ یک کودک دیگر نیز شرکت داروسازی دیجیتال ویژن متهم مشخص شد شربت هایی تولیدی این شرکت حاوی ۳۴ درصد سم دی اتیلن گلیکول است؛ حلالی صنعتی که در تولید روغن ترمز خودرو به کار گرفته می شود. البته شرکت داروسازی مذکور استفاده از آن ماده سمی را در تولیدات خود رد کرده است اما نتوانسته مدرکی برای رفع اتهام خود ارائه دهد. در این رابطه گفته می شود که برخی از داروسازان هندی برای افزایش حاشیه سود شرکت خود نسبت به جایگزینی مواد دارویی با مواد اولیه ارزان تر اقدام می کنند.

محکومیتی برای داروسازان متخلف در هند نیست

نکته حائز اهمیت درباره داروسازی دیجیتال ویژن این است که دادگاه هند شرکت مذکور را فقط از تولید داروی مساله ساز منع کرده و پرونده فوت کودک بدون حکم قطعی بسته شده است. همچنین به تازگی این شرکت داروسازی نسبت به افزایش سه برابری ظرفیت یکی از تولیدات خود اقدام کرده و بدون پاسخگویی خاصی تولید را در حوزه آنتی بیوتیک ها و قطره های چشمی ادامه می دهد. پرونده هایی که به آن ها اشاره شد فقط بخشی از موارد تخلفی است که در هند رخ می دهد و دادگاه آن، بعد از مدتی بررسی پرونده را بدون نتیجه به پایان می رساند و شرکت های متخلف نیز به ادامه آزادانه فعالیت خود می پردازند. این در حالی است که دولت هند قوانین ظاهری سختگیرانه ای برای متخلفان در صنعت داروسازی وضع کرده است؛ قوانینی که براساس آن ها هند از تولیدکنندگان دارو می ‌خواهد که هر دسته از مواد اولیه و محصولات را از نظر قدرت، کیفیت و خلوص آزمایش کنند و اگر مشخص شود محصولی باعث آسیب شدید یا مرگ شده، شرکت خاطی موظف به پرداخت جریمه نقدی یا حتی حبس ابد است. با این حال، تاکنون سابقه ای از مجازات برای فروش یا عدم آزمایش داروهای سمی در هند به ثبت نرسیده است. بنابراین نه تنها شرکت های متخلف آزادانه تولید را ادامه می دهند بلکه بر اساس پیگیری های رویتز، به تازگی شرکت های داروسازی از دولت این کشور نیز نسبت به هزینه اضافه ای که برای آزمایش داروهایشان به آن ها تحمیل شده شکایت کرده اند. بنابراین به نظر می رسد داروسازان هندی قدرت زیادی برای فرار از عواقب تخلف دارند. موضوعی که می تواند کیفیت تولیدات هندی را بیش از پیش زیر سوال ببرد.

کاهش سهم هندی ها در صادرات به ایران

همانطور که اشاره شد هند به عنوان یکی از بزرگترین کشورها در صنعت دارو سازی معرفی می شود و سال گذشته که ایران با بحران کمبود آنتی بیوتیک کودکان مواجه شد از این کشور اقدام به واردات کرد. وارداتی که به صورت فوریتی و شبانه انجام شد و در نهایت بخاطر کیفیت پایین آن ها، مسئولان وزارت بهداشت بعد از فروش بخش عمده ای از آن ها در سطح داروخانه ها، تصمیم به جمع آوری شان گرفتند.  در این مورد نیز به خاطر اینکه به صورت فوریتی اقدام به واردات شده بود مسئولان نتوانستند نسبت به تست و بررسی داروها اقدام کنند و بعد از مصرف توسط مردم دستور به جمع آوری آن ها داده شد. علاوه بر این مورد، به طور کلی حجم واردات دارو و مواد موثره دارویی ایران از هند رقم بسیار قابل توجهی است که در این باره بیزینس استاندارد به تازگی اعلام کرد صادرات داروی هند به ایران در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰۵ میلیون دلار بوده است که این رقم در سال مالی ۲۰۲۳ به ۵۹.۱۴ میلیون دلار کاهش یافته است. البته این کاهش در نتیجه افزایش خودکفایی ایران در حوزه دارویی نیست و تنها علتی که برای آن بیان شده کاهش ذخایر روپیه ایران در نتیجه تحریم ها است. در این بین به گفته این وب سایت، به دنبال روابط حسنه ایران و چین و تجارت نفتی این ۲ کشور به زودی چین جایگاه هند در صنعت دارویی ایران را خواهد گرفت. همچنین نگرانی از سمی بودن داروهای وارداتی از هند نیز در شرایطی که ۲ فوریتی و شبانه نباشد نیز وجود ندارد؛ چرا که بر خلاف کشورهایی که در نتیجه مصرف داروهای سمی هند خسارت دیدند، ایران نسبت به تست و بررسی داروهای وارداتی به بازار دارویی کشور اقدام می کند. البته همچنان ضروری است که مسئولان وزرات بهداشت نه تنها کل داروهای وارداتی بلکه داروهای هندی که سابقه درخشانی ندارند را با دقت بررسی کنند و با پیش بینی بازار و افزایش ذخایر استراتژیک دارویی جلوی تکرار کمبودهای دارویی همچون کمبود آنتی بیوتیک در پاییز سال گذشته را بگیرند؛ چرا که مشخص است در صورت بروز تخلف، دولت هند نه تنها هیچ گونه پاسخی نخواهد داد بلکه دست داروسازان متخلف را هم برای ادامه تولید باز می گذارد.

چاپ در شماره۱۳۹۸ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۱۷