فرو ریختن دیوار اعتماد

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران اخیرا آماری از فرار پرداخت بلیت اتوبوس در تهران داده است. او مدعی شده است که روزانه ۷۰ درصد فرار بلیت رخ می‌دهد، یعنی چیزی در حدود دو سوم پایتخت نشینان هزینه حمل و نقل خود را پرداخت نمی‌کنند.

به گفته جعفر تشکری هاشمی از تعداد دو هزار اتوبوس فعال در تهران، هزار مورد متعلق به بخش خصوصی و هزار مورد متعلق به شهرداری تهران (بی آر تی) است و هر دستگاه بی آر تی تقریبا هزار مسافر را جا به جا می‌کند و مطابق با آمار روزانه ۷۰ درصد فرار بلیت رخ می‌دهد.علی‌اصغر قائمی عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران هم درباره رقمی که بلیت ندادن مسافران اتوبوس به شهر تهران خسارت می‌زند می‌گوید: میانگین نرخ بلیت در تهران ۴ هزار تومان است و روزانه یک میلیون مسافر از اتوبوس‌های دولتی استفاده می‌کنند که روزانه ۴ میلیارد تومان می‌شود و ۷۰ درصد این رقم حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان است.این خبر با واکنش‌های بسیاری مواجه شد، واکنش‌هایی که بار دیگر بر این مساله تاکید داشت که ایرانیان تمایلی به پرداخت عوارض یا مالیات ندارند.از سوی دیگر حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده پیشین مجلس نیز در توییتی از بی رحمی بی سابقه و استثنایی دولت در حق ملت خبر داده و گفته بود که دولت و مجلس، بیش از ۲۰ مالیات و هزینه جدید به سبد زندگی مردم تحمیل کرده است.این خود نشان می‌دهد که شهروندان ایرانی اتفاقا به شکل عجیب تحت فشار انواع پرداخت مالیات‌ها و عوارض قرار دارند.در همین راستا نیز وحید محمودی که دکترای اقتصاد ، درباره مساله عدم تمایل میان بخشی از جامعه برای نپرداختن مالیات و عوارض شهری می‌گوید: «در کشور‌هایی که از انواع روش‌های کنترل‌گری و انضباط مالی برخوردار هستند، منابع خیلی شفاف و مشخص صرف خود مردم می‌شود و به مردم باز می‌گردد چرا که  دولت نماینده ملت است و بنابراین باید منابعی که در دست دولت تجمیع می‌شود به شکل‌های مختلف، منطقی و با بهره وری بالا به ملت بازگردد.»

ریشه رفتار‌های ملت را باید در دولت‌ها جستجو کرد

وحید محمودی با توضیح این مساله که ریشه بخش زیادی از رفتار‌های شهروندان را باید در نگاهشان به حاکمیت و رفتار دولت‌ها جستجو کرد می‌گوید: طرح این مساله که بخش زیادی از شهروندان پول بلیط اتوبوس نمی‌دهند، یا تمایلی به پرداخت مالیات ندارند، ریشه در خدماتی است که مردم از دولت دریافت می‌کنند و در رابطه‌ای که بین دولت و مردم باید بازخوانی شود. در رابطه دولت-ملت نیز یکی از محور‌هایی که نشان می‌دهد این تعاملات و این هم بستگی چقدر عمیق و یا چقدر ضعیف است، مساله نگاه ملت به نحوه استفاده حاکمیت از منابع کشور است

فروریختن دیوار اعتماد میان ملت و دولت

وحید محمودی در ادامه، اما با اشاره به موارد مهمتری درباره عدم اعتماد میان شهروندان با دولت‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «اما در این میان یک مساله بسیار مهم‌تر وجود دارد و آن اینکه بخش زیادی از مردم باور دارند که دولت و نهاد حاکمیت، از طرق مختلف تامین مالی می‌شود و بالاخره از محل فروش نفت، از محل اخذ مالیات و عوارض‌های متعدد، بودجه در اختیار دولت قرار می‌گیرد. منظور هم لزوما این دولت نیست، منظور کل این روند است که شهروندان تصور می‌کنند که خب انواع بودجه‌ها به ساختار دولت سرریز می‌شود.»وی می‌افزاید: «با این تحلیل شهروندان این پرسش را خواهند داشت که این منابع در اختیار دولت در چه راستایی هزینه می‌شوند؟ چقدر برای ارتقای بهره وری هزینه می‌شود؟ چقدر برای شهروندان رفاه ایجاد می‌کند؟ و مادامی که شهروندان احساس می‌کنند به ازای هر یک ریالی که پرداخت می‌کنند و درآمدی که دولت از محل فروش نفت کسب می‌کند، این پول به آنان بازمی‌گردد و برای آنان رفاه ایجاد می‌کند پس تعهد و مسئولیتشان نسبت به همکاری با دولت و پرداخت عوارض و خدمات شهری نیز در شکل‌های مختلف افزایش پیدا می‌کند و همراه با رضایت خواهد بود. اما اگر این روند برایشان شفاف نباشد، رابطه با دولت از سوی شهروندان گسسته می‌شود و شهروندان حالا تلاش می‌کنند بابت خدمات دریافتی از دولت تا می‌توانند پول یا هزینه‌ای پرداخت نکنند.»

بی اطلاعی شهروندان از وضعیت منابع مالی کشور

این استاد دانشگاه، اما در بخش پایانی سخنانش نیز با اشاره به فربه شدن و بودجه خوار بودن خود دولت نیز می‌گوید: «این مالیاتی که شهروندان می‌پردازند و درآمد حاصل از فروش منابع انرژی و نفت و گاز باید صرف رفاه شهروندان شود، اما در این میان دولت خود به شدت فربه است و در نتیجه یک کسری بودجه بالایی نیز دارد و مدام سعی می‌کند این کسری بودجه خود را برطرف کند. برای مثال برآورد همین امسال این است که دولت تا پایان سال رقمی حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهد داشت.»

چاپ در شماره۱۳۹۶ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۱۵