زیستن در  تنهایی

ایران به زودی با میلیون‌ها سالمند مواجه می‌شود. افرادی که حتی تنهازیستی آنها نیز یکی از موضوعات مهمی است که در برنامه‌ریزی‌ و سیاستگذاری‌ها مهم است. بررسی آمارها از وضعیت تنهازیستی سالمندان در ایران نشان می‌دهد که زنان در این مورد از مردان پیشی گرفته‌اند. کاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی، جمعیت سالمندی را افزایش داده است. البته افزایش جمعیت سالمندان محدود به ایران نیست. در کشورهای دیگر هم سالخوردگی جمعیت در حال رخ دادن است. در کشورهای توسعه یافته اما سرعت افزایش سالخوردگی جمعیت متفاوت است.

یک سوم جمعیت ایران سالمند می‌شود

آنطور که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده اگر سن سالمندی را ۶۰ یا ۶۵ سال در نظر بگیریم، حدود یک چهارم تا یک سوم جمعیت ایران در سال ۱۴۳۵ سالمند خواهند بود. در واقع پیش‌بینی‌ها از بررسی وضعیت سالخوردگی جمعیت در ایران نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۳۰ تعداد سالمندان ایران به حدود ۳۰ میلیون نفر برسد. البته کنترل میزان مرگ و میر، بروز بیماری‌هایی مانند کرونا و… می‌تواند این آمار را افزایش یا کاهش دهد. مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که نه‌تنها موضوع سالمندی یکی از مسائل مهم و اساسی آینده کشور است، بلکه به طور ویژه سالمندی زنان با توجه به بالا بودن جمعیت آنها و عدم توانمند سازی آنها در کسب درآمد مسئله حادتر خواهد بود. به عبارتی اقتصاد ایران با حدود ۳۰ میلیون سالمند مواجه می‌شود که برخی از آنها یا شغل ندارند یا درآمد بسیار پایین داشتند و نتوانستند سرمایه اقتصادی برای دوران پیری خود داشته باشند.

افزایش جمعیت زنان سالمند تنها تا سال ۱۴۳۰

بنا بر داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، جمعیت زنان سالمند تنها در بازه زمانی ۱۴۳۰ به بیش از سه برابر افزایش خواهد یافت؛ چرا که بر اساس بررسی‌های جهانی، امید به زندگی زنان حدود ۴.۵ سال بیشتر از مردان است. پژوهش‌های زیادی در رابطه با وضعیت زنان سالمند تنها انجام نشده است. آذرماه سال ۱۴۰۰ پژوهشی با عنوان «بررسی وضعیت زنان سالمند تنها و آسیب‌پذیری، نیازها و چالش‌های آنها در ایران» انجام و از سوی وب‌سایت شورای ملی سالمندان منتشر شد. این پژوهش می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت سالمندان به‌ویژه زنان دهد. در این گزارش آمده که سالخوردگی جمعیت با تغییرات گسترده اقتصادی و اجتماعی همراه است. افزایش درآمد، سطح تحصیلات، پیشرفت در جهت برابری جنسیتی، توانمندسازی زنان، بهبود سلامت عمومی، شهرنشینی و مهاجرت از جمله مسائل نوظهور جمعیتی است که بر پدیده سالمند شدن جمعیت تاثیر می‌گذارد.

شیوع تنها زیستی سالمندان در ایران

تنها زندگی کردن سالمندان یا آنکه با دیگران زندگی کنند و مراقبت و حمایتی دریافت کنند، در بررسی مسئله سالمندی اهمیت دارد. بررسی آمارهای رسمی نشان از زنانه شدن سالمندی در ایران و افزایش آمار سالمندان تنهاست. در پژوهشی که شورای ملی سالمندان منتشر کرده به وضعیت پراکندگی زنان سالمند تنها در کشور هم پرداخته شده است. در گزارش این شورا آمده که در یک دهه اخیر تعداد زنان سالمند تنهازیست به طور متوسط سالانه ۷ درصد رشد داشته است.شیوع تنهازیستی زنان سالمند در یک دهه اخیر از ۱۳ به ۲۳ درصد و برای مردان سالمند از ۴ به ۵.۵ درصد افزایش یافته است. الگوی تنهازیستی در میان زنان سالمند بیش از چهار برابر مردان سالمند است.

تنها زیستی سالمندان در کدام استان‌ها بیشتر است؟

در ادامه این گزارش آمده که بیشتر زنان سالمند در استان تهران، سپس در خراسان رضوی و در رتبه سوم استان اصفهان ساکن هستند. در استان‌های ایلام و کهگیلویه و بویراحمد نیز کمترین آمار برای زندگی زنان سالمند تنها ثبت شده است.بررسی آمارهای پژوهش شورای ملی سالمندان نشان می‌دهد که حدود ۷۱ درصد از سالمندان در شهرها زندگی می‌کردند. حدود ۹۰ درصد از آنها بدون همسر (به علت فوت همسر) بودند. ۲.۴ درصد از آنها هرگز ازدواج نکرده بودند. ۴.۴ درصد از آنها دارای همسر بودند ولی تنها زندگی می‌کردند.حدود ۷۳ درصد از زنان سالمند تنها، بی‌سواد بودند. در میان زنان سالمند تنها که سواد داشتند، اغلب سواد در مقطع ابتدایی یا سوادآموزی بودند. بیش از ۶۱ درصد زنان سالمند تنها، خانه‌دار بودند و ۲۲ درصد از آنها نیز درآمد بدون شغل داشتند. از سوی دیگر حدود ۲.۹ درصد از زنان سالمند تنها بیمه‌پرداز صندوق‌های بازنشستگی هستند. حدود ۲۶ درصد هم بازنشسته صندوق‌های بازنشستگی هستند.

تنها زیستی سالمندان در کشورهای دیگر

در پژوهش شورای ملی سالمندان درباره تنهازیستی سالمندان آورده در میان ۱۴۳ کشور یا منطقه مورد مطالعه، درصد متوسط افراد ۶۰ سال و بالاتر که تنها زندگی می‌کردند، ۱۲ درصد بود. برآوردها از کمترین میزان با یک درصد در افغانستان و پاکستان تا بیشترین درصد با با ۳۴ درصد با لیتوانی بود.در ادامه این گزارش آمده که برای نیمی از کشورها نسبت تنهازیستی سالمندان بین ۷ تا ۲۱ درصد بود. تنهازیستی زنان سالمند در مناطق مختلف، متفاوت است. برای مثال بیش از یک سوم زنان در کره جنوبی و بین ۲۵ تا ۴۵ درصد زنان سالمند در اروپا تنها زندگی می‌کنند. در حالی‌که در کشور اندونزی ۱۶.۴ درصد زنان سالمند به‌تنهایی زندگی می‌کنند.

چاپ در شماره۱۳۹۶ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۱۵