پوکی استخوان بیماری ترسناک، اما پنهان در جامعه
مریم کاظمیان /اختصاصی یادگار امروز
به کاهش استحکام استخوان ها و ضعیف و شکننده شدن آنها، پوکی استخوان گفته می شود. در حقیقت استخوان بافتی زنده است که دائما در حال بازسازی و تخریب در بدن هست. در بالغین جوان، استخوان جذب شده با مقدار مساوی استخوان جایگزین می شود و توده اسکلتی پس از رسیدن به پیک توده استخوانی که در حدود ۲۰ سالگی است ثابت می ماند. ولی از سنین ۳۰ الی ۴۵ سالگی بازجذب استخوان بر تشکیل آن برتری دارد.
بنابراین زمانی که سرعت تخریب استخوان از سرعت بازسازی آن بیشتر باشد، پروسه پوکی استخوان شروع می شود.
ابتلای ۸۰ درصد زنان بالای ۷۵ سال ایرانی به بیماری
دکتر افشین استوار؛ رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که در آن تراکم معدنی استخوان با افزایش سن به تدریج کاهش مییابد به شکلی که استخوان ترد و شکننده میشود؛ پوکی استخوان باعث میشود ضربهای که به طور معمول باعث بروز شکستگی در افراد سالم نمیشود؛ باعث شکستگی استخوانهای فرد شود.وی افزود: در دوران کودکی و نوجوانی و جوانی، تراکم استخوان تا حدود ۳۰ سالگی افزایش پیدا میکند. پس از آن با افزایش سن، توده و تراکم استخوانی کاهش پیدا میکند.رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره میزان ابتلای زنان به پوکی استخوان گفت: یک پیمایش پوکی استخوان اخیراً در کشور انجام شده که نشان میدهد در سنین بالای ۵۰ سال در ایران، حدود ۳۷ درصد زنان دچار پوکی استخوان هستند و ۸۰ درصد زنان بالای ۷۵ سال مبتلا به این بیماری هستند به عبارت دیگر از هر ۵ زن بالای ۷۵ سال، ۴ نفر مبتلا به پوکی استخوان هستند.وی خاطر نشان کرد: البته پوکی استخوان یک بیماری صرفاً زنانه نیست و مردان نیز به پوکی استخوان مبتلا میشوند اما به دلیل وجود دوره یائسگی، زنان در معرض خطر بالاتری نسبت به ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
یک چهارم مردان بالای ۵۰ سال پوکی استخوان دارند
وی اعلام کرد: از هر ۴ مرد بالای ۵۰ سال نیز یک نفر پوکی استخوان دارد بنابراین این باور که برخی تصور میکنند پوکی استخوان یک بیماری مختص زنان است؛ صحیح نیست.این پزشک درباره علائم پوکی استخوان بیان کرد: پوکی استخوان یک بیماری خاموش است به عبارت دیگر علائم اختصاصی که با استفاده از آنها بتوان پوکی استخوان را تشخیص داد وجود ندارد بنابراین فرد از روی علائم بالینی متوجه بیماری خود نمیشود و در بسیاری از موارد بروز شکستگی و مراجعه به پزشک باعث پی بردن فرد به ابتلای خود به پوکی استخوان میشود.وی درباره روشهای تشخیص پوکی استخوان گفت: بیماری با معاینه بالینی و روشهای رادیولوژی قابل تشخیص نیست و باید سنجش تراکم استخوان صورت بگیرد؛ البته ممکن است در آزمایشات و رادیولوژی نیز شواهدی مبنی بر بروز پوکی استخوان وجود داشته باشد اما تشخیص قطعی بیماری صرفاً با سنجش تراکم استخوان انجامپذیر است.استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره درمان بیماری تصریح کرد: خوشبختانه درمانهای مؤثری برای پوکی استخوان وجود دارد و برای درمان فرد حتماً باید به پزشک مراجعه کند و پزشک باتوجه به دلیل بروز این بیماری، سن و جنس و وضعیت بیمار اقدام به تجویز دارو میکند. در افرادی که پوکی استخوان دارند کلسیم و ویتامین دی نیز تجویز میشود. کلسیم و ویتامین دی درمان پوکی استخوان نیستند اما به درمان کمک میکنند.
توصیههایی برای پیشگیری از پوکی استخوان
وی ادامه داد: برخی روشها نیز به بیماران پوکی استخوان توصیه میشود که از جمله مهمترین آنها، اصلاح سبک زندگی است. ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی منظم و روزانه هم باعث پیشگیری از بیماری و هم باعث کمک به درمان میشود. ترک مصرف سیگار و الکل که از عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند نیز بسیار به بهبود وضعیت فرد کمک میکند. رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: افراد باید به میزان کافی در رژیم غذایی خود از کلسیم استفاده کنند بنابراین توصیه میشود فرد از غذاهایی مانند لبنیات استفاده کند که سرشار از کلسیم هستند. همچنین در افراد دچار کمبود ویتامین دی، مصرف مکمل ویتامین دی توصیه میشود.
چه کسانی نیاز به مصرف مکمل ویتامین دی دارند؟
به گفته وی، ویتامین دی با تابش آفتاب به پوست ساخته میشود اما به دلایل مختلف بسیاری از مردم مواجهه کافی با نور آفتاب ندارند و بنابراین نیاز است که در افراد دچار کمبود این ویتامین، تجویز مکمل ویتامین دی صورت بگیرد. استوار با اشاره به اینکه افرادی که دچار کمبود ویتامین دی نیستند نیازی به مصرف مکمل ندارند؛ تاکید کرد: برای تشخیص کمبود ویتامین دی با انجام آزمایش خون میتوان سطح ویتامین دی موجود در خون را بررسی کرد. وی به زنان و مردان بالای ۵۰ سال توصیه کرد که برای سنجش تراکم استخوان حتماً به پزشک مراجعه کنند زیرا تشخیص این بیماری فقط با این روش، قطعی است.
هزینه پوکی استخوان در سال ۳ هزار میلیارد تومان است
مدیرکل دفتر بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت هم چندی پیش درباره هزینه پوکی استخوان، گفت: هزینه پوکی استخوان سه هزار میلیارد تومان در کشور به صورت سالانه است که به نظام سلامت و خانوادهها تحمیل میشود.دکتر کورش اعتماد، افزود: با وجود بار مالی زیاد پوکی استخوان و شکستگیهای ناشی از آن، این بیماری قابل درمان است و داروها و درمان مؤثر آن در کشور وجود دارد و در دسترس افراد است اما متأسفانه نسبت قابلتوجهی از افرادی که پوکی استخوان دارند از بیماری خود مطلع نیستند.وی، با اشاره به اینکه پوکی استخوان یک اختلال اسکلتی است که با کاهش استحکام استخوان همراه بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار میدهد، تصریح کرد: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در دنیا حدود ۲۰۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند.دکتر اعتماد، با بیان اینکه با افزایش سن، پدیده پوکی استخوان تا حد زیادی قابل انتظار است؛ هرچند این وضعیت قابل پیشگیری یا قابل کنترل بوده، ادامه داد: این امر نیازمند رعایت اصول، انتخاب الگوی زندگی سالم، مصرف دارو و اجرای طرحهای مراقبتی است. بر اساس این گزارش، برای کاهش شیوع بیماری پوکی استخوان در جامعه باید سرانه مصرف لبنیات را در بین اقشار مختلف بالا برد این موضوع در حالی است که با افزایش قیمت لبنیات در سال های اخیر سرانه مصرف به شدت کاهش یافته که این موضوع قطعا تاثیر زیادی بر هزینههای درمانی دولت در آینده و سلامت نسل های آینده میگذارد؛ از اینرو دولت باید بهعنوان سرمایهگذاری، یارانه ای را به این موضوع اختصاص دهد. بهر حال مطالعات در ایران نشان میدهد بیش از ۵۰ درصد مردم کمبود دریافت کلسیم مورد نیاز دارند و مصرف ناکافی کلسیم و لبنیات به عنوان مهمترین منبع دریافت این ماده ضروری است. همچنین بیش از ۴۰ درصد ایرانیان پوکی استخوان دارند که در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد منجر به شکستگی و بیحرکتی میشود و این یعنی همانطور که در گزارش اشاره شد بار مالی و فشار انسانی اضافه به نظام سلامت.
چاپ در شماره ۱۳۸۳ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
دیدگاه ها