علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی را بشناسید

حسین روزبهانی ،روانشناس بالینی

در خصوص ویژگی‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی باید گفت که اختلال شخصیت ضد اجتماعی تقریبا از نوجوانی و جوانی شروع می‌شود، یعنی زودتر از ۱۸ سالگی نمی‌شود گفت کسی این اختلال را دارد اما برخی پیش زمینه‌های آن از ۱۵ سالگی در فرد دیده می‌شود. این اختلال در روابط بین فردی باور و شناخت و حالت‌های عاطفی خود را نشان می‌دهد. این اختلال نیازی به دارو ندارد و اگر اختلال شخصیت مرزی و همراه با افسردگی باشد، نیازمند مصرف دارو خواهد بود. معمولا این ناسازگاری در روابط بین فردی و اجتماعی کاملا مشهود است. این اختلال عامل سایر آسیب‌ها مانند اعتیاد، خودکشی، اختلالات خلقی، عاطفی و اضطراب می‌شود. این اختلال نیست به درمان بسیار مقاوم است. فردی که شخصیت ضد اجتماعی دارد، تصور می‌کند، افکارش طبیعی است و دیگران درباره وی اشتباه می‌کنند؛ بنابراین علاقه‌ای به درمان ندارد. دقت شود که ویژگی تمام اختلالاتی مانند شخصیت نمایشی، ضد اجتماعی، مرزی و خودشیفته این است که این افراد هیجانی‌ هستند و نمی‌توانند هیجانات‌شان را کنترل کنند. دمدمی مزاج و غیرقابل پیش‌بینی‌ هستند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی، به ۲ دسته سایکوپات یا سوسوپات تقسیم می‌شود که تفاوتشان در ظاهر است. سایکوپات‌ها کت و شلواری‌های نظامی هستند که با خونسردی کامل قتل و خشونت انجام می‌دهند اما از ظاهرشان نمی‌توان این افراد را تشخیص داد. از نمونه بارز یک سایکوپات، می‌شود به قاتل سریالی معروف تد باندی اشاره کرد. باید توجه داشت که افرادی که سوسوپات هستند، برخلاف سایکوپات‌ها از ظاهر قابل تشخیص‌ هستند، مانند وحید مرادی که از ظاهرش مشخص است. کسانی که اختلال ضد اجتماعی دارند، هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کنند و معمولا رفتارهای خلاف قانون انجام داده و  از آسیب زدن به دیگران احساس بدی پیدا نمی‌کنند. این افراد بسیار خودخواه بوده و از اشتباهاتشان درس نمی‌گیرند. بسیار تکانشگر، در عشق ورزیدن ناتوان، غیرقابل اعتماد و بسیار ریسک پذیر هستند. این افراد سعی می‌کنند با دروغگویی و چرب زبانی دیگران را فریب دهند و از آن‌ها سواستفاده کنند. در بیشتر روابطی که برقرار می‌کنند به دنبال استفاده مالی و جنسی هستند. اصطلاحا این افراد گرگی در لباس بره‌ هستند و اگر هدفی داشته باشند، هر طور که شده به هدف خود می‌رسند، حتی اگر لازم باشد، به دیگران هم در راستای رسیدن به هدف خود، آسیب می‌زنند و این برایشان اهمیتی ندارد. این اختلال که در مردان شایعه‌تر است، از کودکی علائم خود را نشان می‌دهد. کودکانی که بی‌نظم و بی‌مسئولیت بوده و معمولا به دنبال دعوا و زیر پا گذاشتن قوانین هستند، احتمال اینکه در بزرگسالی دچار این اختلال شوند وجود دارد اما با این حال تا قبل از ۱۸ سالگی به قطع نمی‌توان گفت فرد به این اختلال مبتلا است. در این اختلال عوامل ارثی و بیرونی دخیل هستند. به هرحال آنچه مسلم است اینکه درمان نشدن این اختلال تبعاتی بسیاری در بر دارد، افراد دارای اختلال ضد اجتماعی به دلیل اینکه به اجرای قانون بی‌اهمیت هستند، معمولا تبهکار می‌شوند اما با بالا رفتن سن، از رفتارهای تکانشی و هیجانی‌شان کاسته می‌شود. برای جریمه کردن این افراد جریمه نقدی از حبس و شلاق موثرتر است. از طرف دیگر پدر و مادرهایی که با یک دیگر تنش دارند، احتمال اینکه در آینده‌ فرزندی با اختلال ضد اجتماعی تحویل جامعه دهند، زیاد است. والدین باید توجه داشته باشند که این فرزندان در مهارت‌های زندگی مثل تصمیم‌گیری، حل مسئله و کنترل خشم دچار مشکل هستند و از طرفی در کنترل هیجان مشکل دارند که در درمان روی این مسائل کار می‌شود. از طرفی در درمان به این افراد آموزش داده می‌شود که چگونه بتوانند دیگران را درک کنند. اگر بتوانیم با این افراد همدلی داشته باشیم و با آن‌ها صادق باشیم،‌ می‌توانیم ارتباط موثری با این افراد بر قرار کنیم.

چاپ در شماره ۱۳۸۰ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۲۶