پایدارِ ناپایدار !

اختصاصی یادگار امروز- عباس دارایی/  مشاغل خانگی از جمله شیوه های نوین کسب و کار و ایجاد اشتغال است که به دلیل نیاز به حجم پایین سرمایه‌گذاری و سودآوری مطلوب مورد توجه و استقبال بسیار قرار دارد.

در حالی از مشاغل خانگی، به عنوان یکی از بهترین راههای  کسب و کار برای اشتغال افراد جویای کار به ویژه زنان و جوانان در قالب خوداشتغالی در منازل یاد می شود  که  ضمن ایجاد فرصتهای شغلی جدید زمینه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی و کاهش بیکاری در کشور را فراهم می کند.

در حالی نقش مشاغل خانگی در رونق اقتصادی و تثبیت درآمد برای دهک‌های پایین اقتصادی جامعه و ایجاد فرصت‌های شغلی برای تمامی فعالان اقتصادی محرز شده و طرح‌ها و برنامه‌های متنوعی را در این زمینه به مرحله اجرا گذاشته‌اند که حدود ۹۰ درصد اشتغال کشور و دنیا در بخش مشاغل خرد و بنگاه‌های کوچک شکل گرفته و بنابراین باید برای ایجاد اشتغال پایدار ، دولت بر  بخش مشاغل خانگی به صورت منسجم‌تر و دقیق‌تری ورود پیدا کرده و متمرکز شود.

دولت حجم تسهیلات برای کسب و کارهای خانگی در سال ۱۴۰۲ را به ازای هر نفر حداکثر تا سقف ۱۵۰میلیون تومان تسهیلات تعیین کرده و بر براساس مصوبه شورای پول و اعتبار سقف تسهیلات فردی در مشاغل خانگی ۱۵۰ میلیون و در مشاغل پشتیبان تا سقف ۴۰ نفر به ازای هر نفر ۱۰۰ میلیون تومان و در سقف ۴ میلیارد تومان پرداخت خواهد شد ، یعنی اگر کسب وکاری راه انداخته‌اید که سه نفر در آن شاغل هستند، تا ۴۵۰میلیون تومان امکان گرفتن وام وجود داشته و علا.ه بر این  سقف وام مشاغل خانگی هم ۴میلیارد تومان برای مشاغل با تعداد نیروی کار بالاست.

با این وجود اما حجم انحراف منابع در این طرح زیاد است ، خلا نظارت بر اجرای طرح ها و همچنین بیمه نبودن نیروی کار دو چالش جدی فراروی طرح مشاغل خانگی است ، در طرح‌های اشتغال‌زایی در حالی باید  وزارت کار عزمش بر این باشد که جلوی انحراف منابع گرفته شود اما نزدیک به ۷۰ درصد نیروی کار در این  مشاغل بیمه نیستند ، به این دلیل که کارفرما به دلیل شرایط اقتصادی کشور تمایلی به بیمه کردن نیروها ندارد و این البته موضوعی است که قطعا  وزارت کار به آن واقف است و باید تلاش ‌کند زمینه‌ها را برای بیمه حداکثری کارکنان فراهم کند.

به گفته معاون اشتغال وزارت کار ، سال گذشته از محل اعتبارات مشاغل خانگی حدود ۱۰۳هزار شغل ایجاد شده است و امسال هدفگذاری بیشتری در این حوزه برای اشتغالزایی صورت گرفته است، اما یکی از مسائلی که برخی از صاحب نظران در حوزه کسب و کار مطرح می‌کنند، بیمه صاحبان این مشاغل است که خود کریمی بیرانوند نیز بر آن اذعان دارد .

وزارت کار الزامی به بیمه برای مشاغل خانگی ندارد، چون یک شغل به صورت خویش‌فرمایی در خانه و منزل ایجاد می‌شود و فرد باید مهارت کسب کند اما مشکل عدم پوشش بیمه ای زمانی است که کارگاههای بزرگتری توسط افراد با تعداد نیروی کار بیشتر از یک خانه راه اندازی می شود و نیروی کار شاغل در این کارگاهها تحت پوشش بیمه ای قرار نمی گیرند و این خود یکی از اصلی ترین چالش های این طرح در کشور به شمار می رود.

متأسفانه سرنوشت اکثر طرح‌هایی که با عنوان اشتغال‌زایی در دولت‌های مختلف اجراشده به دلیل نظارت‌های ضعیف و ناقص از اهداف تعیین‌شده انحراف پیداکرده‌ است و این خود ناشی از ضعف نظارت و لرزان بودن اشتغالزایی هایی بوده که نه تنها گسترش پیدا نکرده بلکه بعد از مدتی به دلیل قطع زنجیره ارتباط دولت و مردم جمع نیز شده است .

به بیان ساده تر فردی که با ۴۰۰ میلیون تومان یک کارگاه را ایجاد کرده توان اشتغال زایی وسیعی نداشته ، کارگر را به علت گرانی بیمه تامین اجتماعی نتوانسته پرداخت کند و کارگر نیز به علت عدم بیمه و حقوق پایین عطای کار در این مشاغل را به لقایش بخشیده و دولت نیز در گام بعد نتوانسته است با افزایش کمک های خود به این کارگاههای فعال به پایداری اشتغال ایجاد شده کمک کند و در نتیجه سیاست ها در پاره ای اوقات شکست خورده است.

برای جلوگیری از انحراف منابع و به هدف خوردن این سیاست ها باید وزارت کار برای این چالش ها چاره اندیشی کرده و گام بلند تری برای پایداری اشتغالزایی از نوع مشاغل ارزان قیمت خانگی بردارد.

چاپ در شماره ی۱۳۷۰روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۰۷/۱۵