تشنه شنیدن هستیم

دلال آلبوشهبازی / گروه جامعه

سالانه کودکان زیادی با اختلال شنوایی یا ناشنوایی مطلق متولد می‌شوند؛ کودکانی که اگر نقص شنوایی‌شان در مراحل اولیه شناسایی شود، می‌توانند با سمعک یا کاشت حلزون شنوایی را تجربه کنند و مانند افراد دیگر یک زندگی عادی داشته باشند.

بیشتر نوزادان و کودکان دچار مشکل شنوایی، از نظر ظاهر جسمی سالم هستند اما ناشنوایی یا کم‌شنوایی آن‌ها موجب می‌شود که علاوه بر منزوی و خجالتی شدن، نتوانند مهارت‌های گفتاری را به دست بیاورند و در بزرگسالی دچار مشکلات بیشتری شوند.اگر این نقص در کودکان زود مشخص شود می‌توانند با ابزارهای کمکی و درمان‌های لازم، مانند دیگر بچه‌ها به مدارس عادی بروند و شنوایی طبیعی داشته باشند.پزشکان تاکید می‌کنند که سنجش شنوایی در بدو تولد کمک می‌کند کودکانی که نیاز به درمان دارند، شناسایی شوند و به موقع روش‌های درمانی و کمک به بهبود ناشنوایی برای آن‌ها انجام شود.در این راستا آگاهی والدین نسبت به علائم کم شنوایی در نوزادان و کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا کم شنوایی یا ناشنوایی درمان نشده، موجب به تاخیر افتادن رشد مغز در قسمت گفتار و زبان می‌شود و این تاخیرها منجر به مشکل در یادگیری می‌شود. ناشنوایی تنها معلولیتی است که درمان دارد؛ این معلولیت با کاشت حلزون رفع می‌شود. وقتی عمل کاشت حلزون برای کودکی انجام می‌شود، وی به فردی کاملا عادی تبدیل می‌شود، به مدرسه عادی می‌رود، در دانشگاه پذیرفته می‌شود و تشکیل خانواده می‌دهد.

بررسی مشکل شنوایی نوزاد از بدو تولد

حسین باقری، مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان که با نام “تبسم” در اهواز فعالیت می‌کند، اظهار کرد: کم شنوایی یکی از معلولیت‌هایی است که شکل پنهانی دارد یعنی شاید در ظاهر فرد نشانه‌ای از مشکلات جسمی مشاهده نشود اما یکی از معلولیت‌های بزرگ در سطح جامعه محسوب می‌شود.وی افزود: در حال حاضر برای نوزادانی که در بیمارستان متولد می‌شوند، در بدو تولد غربالگری شنوایی انجام می‌شود و معمولا با در این مرحله، مشکل شنوایی اولیه کودکان مشخص می‌شود. ممکن است از یک هزار تولد زنده دو تا سه نوزاد دچار مشکل شنوایی شدید تا عمیق باشند و باید مداخله درمانی برای آن‌ها انجام شود.این کودکان برای ارزیابی تشخیصی دقیق‌تر باید به مراکز تخصصی مانند مرکز تبسم مراجعه کنند تا تست‌های تخصصی از آن‌ها گرفته شود. کودکانی که مشکل شنوایی شدید تا عمیق دارند، باید وارد پروسه توانبخشی شوند یعنی ابتدا باید سمعک (وسلیه کمک شنیداری) استفاده کنند تا شنیدن صدا برای آن‌ها تقویت شود. سپس وارد دوره گفتار درمانی و تربیت شنیداری می‌شوند تا بررسی شود که این کودکان با سمعک می‌توانند به خوبی صدا را بشوند یا خیر. ممکن این دوره شش ماه یا کمی بیشتر طول بکشد.وی افزود: اگر در این دوره به این نتیجه برسیم کودک می‌تواند با استفاده از سمعک، صدا را به خوبی بشنود و در ادامه مسیر هم از سمعک استفاده می‌کند. عموما این کودکان تا سن مدرسه پایش می شوند. اگر کودک با سمعک به نتیجه خوبی نرسد، وارد مسیر کاشت حلزون می‌شود.

روند کاشت حلزون

باقری بیان کرد: کاشت حلزون یک نوع پروتز است که توسط جراح گوش، حلق و بینی انجام می‌شود. پس از انجام جراحی، یک قطعه با نام پردازشگر روی سر قرار می‌گیرد و پروسه توانبخشی پس از کاشت حلزون برای فرد آغاز می‌شود. این پروسه به مدت حداقل یک سال و حداکثر سه تا چهار سال ادامه پیدا می‌کند.وی با بیان اینکه ناشنوایی تنها معلولیت قابل درمان است، عنوان کرد: در حال حاضر بیمارستان‌ها در بدو تولد نوزاد را غربالگری می‌کنند اما این تست‌ها دقت کافی را ندارند، ضمن اینکه چتر غربالگری حدود ۸۰ درصد است یعنی ممکن است همه بیمارستان‌ها غربالگری را انجام ندهند و در نتیجه ممکن است برخی از کودکان از سیستم غربالگری خارج شوند.

سن طلایی مداخله در ناشنوایی کودک

باقری افزود: اگر این کودکان به موقع غربالگری و وارد سیستم ارزیابی تشخیصی شوند باید مداخلات درمانی برای آن‌ها تا قبل از سه سالگی کامل شود. سن طلایی برای مداخله توانبخشی، دریافت سمعک، کاشت حلزون یا گفتار درمانی قبل از سه سالگی است بنابراین اگر کودکی بعد از این سن مراجعه کند، کار دشوارتر خواهد بود.مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان گفت: اگر کودکی در سن هفت سالگی با مشکل ناشنوایی برای درمان مراجعه کند تقریبا نمی‌توانیم به رشد گفتار و زبان او کمکی کنیم. در سن بزرگسالی این مشکل بسیار پیچیده‌تر می‌شود یعنی شاید بتوان شنوایی را به یک کودک هفت ساله داد و درک کلمات برای او ایجاد شود اما اگر فرد ۱۵ سال به بالا مراجعه کند میزان نتیجه‌گیری از کاشت حلزون در حد دریافت صدا خواهد بود و هیچ درکی از کلمات نخواهد داشت و گفتار او هیچ پیشرفتی نخواهد داشت.وی با بیان اینکه عمل کاشت حلزون رایگان است، عنوان کرد: بنابراین شرایط به گونه‌ای نیست که بگوییم خانواده‌ای به دلیل بار مالی کاشت حلزون، نتوانسته این عمل را برای فرزند خود انجام دهد یا خانواده‌ای به دلیل هزینه‌های توانبخشی، جلسات توانبخشی را رها کرده است. باقری گفت: بیش از ۹۰ درصد مراجعه‌کنندگان به این مرکز تعیین تکلیف شده‌اند و تنها حدود دو تا سه درصد از آن‌ها کاندید جراحی کاشت حلزون نبوده‌اند.وی بیان کرد: باید با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها، آگاهی مردم را بسیار افزایش دهیم. البته از سال ۹۱ که این مرکز آغاز به کار کرده تاکنون شرایط آگاهی مردم بسیار افزایش یافته است. در سال ۹۱ میانگین سنی کودکانی که به این مرکز مراجعه می‌کردند پنج سال و نیم بود و فرصت طلایی مان سوخته بود اما اکنون این رقم به زیر سه سال رسیده است. با این وجود هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله داریم زیرا در شرایط ایده‌آل باید کودک زیر یک سال به این مرکز آورده شود.

علائم مشکلات شنوایی در کودکان

مسئول فنی مرکز کاشت حلزون خوزستان با تاکید بر لزوم توجه خانواده‌ها به علائم کم‌شنوایی و ناشنوایی افزود: در سن سه تا چهار ماهگی از کودک انتظار نداریم معنی واژه را متوجه شود یا زمانی که اسمش را صدا می‌زنند واکنش نشان دهد اما با شنیدن صداهای متوسط و بالاتر جا می‌خورد. بنابراین زمانی که کودک با بسته شدن در یا صدای بلند، جا نخورد یا تکان نخورد باید به این علامت اخطار توجه کرد.وی گفت: در پنج ماهگی حرکت گردن کودک کمی بهتر می‌شود و اگر در این سن، کودک با شنیدن صدا به سمت منبع صدا چرخش نکند، این یک علامت خطر است. همچنین اگر کودک یک ساله هیچ کلمه یا واژه‌ای نگوید باید از این موضوع نگران شد و برای تست‌های تشخیصی به مراکز شنوایی سنجی مراجعه کرد.بر اساس این گزارش، همانطور که اشاره شد کم‌شنوایی یا ناشنوایی معلولیتی است که می‌تواند فرد را تا پایان عمر نه تنها از شنیدن صدا بلکه از حرف زدن محروم کند اما در مقابل، تنها معلولیت قابل درمان است به این شرط که به موقع تشخیص داده شود و درمان آن انجام شود.

چاپ در شماره ۱۳۶۶ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۰۹