زاگرس نشینان فلک زده

عباس دارایی/  اختصاصی یادگار امروز  

بر اساس آمارهای رسمی «شاخص فلاکت» کل کشور در سال ۱۴۰۱ حدود ۵۴.۸ درصد برآورد شده است. بیشترین میزان این شاخص به ترتیب در استان‌های لرستان، کرمانشاه و کردستان رقم خورده است و بر این اساس  بررسی‌ها حاکی از آن است که در هفت استان شاخص فلاکت بالاتر از مرز ۶۰ درصد بوده است.

از آنجا که شاخص فلاکت نرخی است که از مجموع نرخ بیکاری و نرخ تورم حاصل می شود ،  این شاخص ارتباط مستقیمی با رفاه مردم دارد ، بر این اساس هرچه میزان شاخص فلاکت بیشتر باشد، به معنای بالاتر بودن معضلات اجتماعی در کنار بیکاری و تورم و فقر است و از این حیث  سالانه یکی از مهم‌ترین پارامترها برای ارزیابی دولت‌ها به شمار می رود که بیانگر عملکرد و میزان موفقیت دولت ها در فراهم آوردن رفاه اجتماعی است.شاخص فلاکت ایران در سال ۱۴۰۱ حدوداً ۵۴.۸ درصد به ثبت رسیده است ، بر اساس ارزیابی های آماری از سوی  مرکز آمار  بیشترین نرخ فلاکت به ترتیب استان‌های لرستان (۶۷.۲ درصد)، کرمانشاه (۶۴.۴ درصد) و کردستان (۶۳.۷ درصد) اختصاص یافته و  در این استان‌ها نرخ بیکاری حداقل ۳ الی ۴ واحد درصد بیشتر از میانگین کشوری بوده و تورم نیز در این استان‌ها کمتر از ۵۰ درصد نبوده است. لرستان ، کرمانشاه و کردستان  در کنار  چهارمحال و بختیاری، هرمزگان، یزد و خراسان شمالی، هفت استانی بوده اند  که شاخص فلاکت در آن‌ها بالاتر از ۶۰ درصد به ثبت رسیده است. این در حالی است که نرخ بیکاری کل کشور در سال گذشته ۹ درصد و تورم نیز ۴۵.۸ درصد برآورد شده است.پایین‌ترین نرخ‌های فلاکت در استان‌های فارس (۴۹.۸ درصد)، تهران (۴۹.۹ درصد) و بوشهر (۵۰.۴ درصد) رقم خورده و  در مجموع در سال گذشته ۲۲ استان از ۳۱ استان کشور نرخ فلاکتی بالاتر از میانگین کشور را متحمل شده‌اند.  در استانی مثل لرستان تردیدی وجود ندارد که  موانع بانکی یکی از دلایل اصلی عدم دستیابی به موفقیت در حوزه اشتغالزایی است بوده و علاوه بر این عدم عمومی شدن آموزش در بین بیکاران فارغ التحصیل یکی دیگر از چالش های اصلی اشتغال لرستان  سایر استان های فقیر و مفلوک ایران  به شمار می رود و از همه مهم تر اینکه چرخه اقتصاد در این استان ها  آن طور که باید و شاید به گردش در نمی آید و حتی کار به جایی رسیده است که در استانی مانند لرستان سپرده های مردم متمکن به جای سرمایه گذاری در این استان  در استان های دیگر به کمک اقتصاد آنها می شتابد . نرخ بیکاری یکی از شاخص های ارزیابی شرایط اقتصادی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد لذا بر این اساس در استان های زاگرس نشین  نه تنها حال و روز در این زمینه خوش نیست علاوه بر آن موانع بانکی بعنوان یکی از مولفه های اصلی سرمایه گذاری این استان ها مواجه اند  آخرین آمارهای رسمی در درگاه ملی آمار ایران در زمینه درآمد سرانه کشور مربوط به سال ۹۵ است که  بر اساس آن در آمد هر شهروند تهرانی در سال ۹۵معادل ۶ میلیون تومان بوده است اما در آمد سرانه هر شهروند لرستانی در شهرهای میانی مانند الیگودرز ، نورآباد و کوهدشت ۳۰۰هزار تومان بوده است  و در حال حاضر نیز به نظر نمی رسد که درآمد سرانه مردم لرستان به بالای ۴ میلیون تومان با افزایش چند برابری نرخ تورم طی ۷ سال اخیر رسیده باشد .هر استانی که در آمد سرانه اش پائین تر از متوسط کشور ی است مثل استان لرستان ،اقلام خوراکی و مصرفی که باید روزانه مصرف شوند در سبد مصرفی خانوارها وزن و نقش بیشتری دارند . وقتی درآمد سرانه پایین باشد بیشتر درآمدها به سمت تامین اقلام خوراکی و مصرفی سوق پیدا کرده و کمتر وقت مردم صرف تفریحات و سفرها و امورات جانبی می شود به این دلیل آنهایی که دارای درآمد سرانه بالاتری هستند قسم اعظم درآمدهایشان صرف مسائل جانبی و تفریحات و سفرها می شود که از حیث قیمتی با رشد مواجه نشده اما اقلام خوراکی نظیر گوشت قرمز ،لبنیات و برنج و …. متاسفانه جهش قیمتی زیادی داشته است و مردمی که درآمد زیادی ندارند به طور خودکار باید پول بیشتری صرف خرید این اقلام کنند و در نتیجه هزینه بیشتری صرف این سبد خوراکی می کنند و به همین دلیل در قبال تورم و افزایش قیمت اقلام خوراکی در استانی مثل لرستان یا کردستان بیشتر می شود و استان هایی از این دست  از سایر استان ها تورمش بالاتر و مردمش آسیب پذیرتر شده است . در آمد سرانه پائین منجر به تامین کالاها و اقلام مصرفی می شود و در نتیجه هزینه بیشتری صرف تامین این اقلام شده و تقاضا بالاتر می رود و همین موضوع بین عرضه و تقاضا رابطه ای متوازن بر قرار نمی کند و وضع موجودی ایجاد می شود که خود را در قالب نرخ فلاکتی ۶۰  درصدی نشان داده است .

بیکاری اقتصاد استان های زاگرس نشین  را تحت شعاع قرار داده و این موضوع محصول دوره ای خاص نیست ، در چنین شرایطی خلا سرمایه گذاری های عظیم و سرانه پایین درآمد خود را با نرخ بالایی به نام فلاکت نشان می دهد که امروز گرچه خود را در قالب ضعف تولید و سرمایه گذاری و “اقتصاد لاغر” و  “معیشت به خور نمیری ” نشان داده اما در روزهای آینده این نرخ بالای فلاکت ، مردم را به سمت ناهنجاری های دیگری همچون اعتیاد ، طلاق ، بزهکاری و آسیب های اجتماعی سوق می دهد و فلک زدگی را به بالاترین حد ممکن رسانده و خود را در بدترین شکل ممکن ملموس می کند .

چاپ در شماره ۱۳۵۵ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۶