پول بیشتر ، آموزش کیفی تر

عباس دارایی/ اختصاصی یادگار امروز

رضا مراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش در یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی در پاسخ به سوالی درباره گرانی شهریه مدارس غیر انتفاعی گفت : «همانطور که برای ماشین مدل بالا باید پول بیشتر دهید باید برای مدارس بهتر پول بیشتر داد».

این اظهارات در روزهای اخیر موجی از واکنش های منفی را در جامعه بر انگیخته و صحرایی به واسطه این اظهارات به شدت در کانون انتقادات گسترده ای است که در نقد سخنان عجیب او مطرح شده است. او پیشتر نیز در روزهای نخست وزارتش به واسطه پاسخ به سوالی در خصوص « دربی تیم های تهرانی » حاشیه ساز شده بود ، صحرایی در آن مقطع در پاسخ به سوال خبرنگار صدا و سیما که نظرتان در مورد دربی چیست ؟  چنین گفته بود : « هنوز در این باره تصمیمی نگرفته ام !! ». این پاسخ کوتاه گرچه حواشی زیادی را ایجاد کرده بود اما نشان داد  رضا مراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش این مملکت حتی یک بار هم کلمه دربی را نشنیده است!. او در آن مقطع در پاسخ به این سوال نگفت «نمی‌دانم» و به جای اینکه بگوید نمی دانم، سعی کرد ندانستنش را با یک گاف عجیبی  پوشش دهد، صحرایی نگفت نظری ندارم اما ترجیح داد بگوید: «هنوز تصمیمی نگرفته‌ام!». پاسخ صحرایی در آن مقطع به معنی آن بود که او معنی کلمه دربی را مطلقا نمی‌داند و نشنیده است ،  حالا چهار ماه پس از آن گاف تاریخی ، وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم با تشبیه تحصیل در مدارس با کیفیت به پول داشتن برای خرید ماشین با کیفیت حسابی حاشیه ساز شده است . او در برنامه زنده تلویزیونی با تمجید  از برخی مدارس غیر دولتی که کیفیت آموزشی خوبی دارند، اظهار کرد: «من بررسی کرده‌ام خدمتی که بعضی از این مدرسه‌ها کرده‌اند، دانشگاه‌های ما نکرده‌اند»، مجری صحبت های وزیر را قطع و از او می پرسد : « چه شرایطی در این مدارس وجود دارد که این مدارس می‌توانند چنین کیفیتی را ارائه بدهند و مدارس دولتی نمی‌توانند؟ بله کسانی که پول دارند می‌توانند به این مدارس بروند، ما هم علاقه داریم فرزندانمان را به این نوع مدارس بفرستیم، ولی نداریم چنین پولی را، که آن‌ها را به مدارس برند، بفرستیم».  صحرایی  با استدلالی که شبیه عذر بدتر از گناه بود به مجری برنامه می گوید : « شما اگر بخواهید ماشین مدل بالاتری هم بخرید، باید پول بیشتری بدهید؟! ». این اظهارات به خوبی نشان می دهد در حوزه سیاست گذاری ، آموزش و پرورش چه چالش هایی دارد ، در شرایطی که در بسیاری از مناطق کشور از جمله  مناطق محروم  روستایی و عشایری بسیاری از دانش آموزان محروم  به دلیل تورم و و مشکلات اقتصادی از تحصیل باز مانده‌اند و به کودکان کار تبدیل شده‌اند، وزیر آموزش و پرورش با تشبیه مدارس با بنگاه‌های معاملات اتومبیل و تصویر سازی عجیب مقایسه ای  نظام آموزشی کشور و ثبت‌نام در مدارس به خریدن اتومبیل مدل بالا و توصیه به دادن پول بیشتر برای خرید آموزش بهتر، نشان می دهد سیاست گذاری در آموزش و پرورش نیز همان گونه که منتقدین سیاست های این وزارت خانه مطرح می کنند روی ریل نیست ، در حالی که قانون به صراحت بر دسترسی عادلانه همه مردم به آموزش و پرورش تاکید دارد اما وزیر آموزش و پرورش این اعتقاد را نداشته و برداشتش این است که هر کس کیفیت آموزشی بهتر می خواهد باید پول بیشتری بپردازد !.

قرار بود مدارس غیر دولتی بار هزینه‌های دولت را سبک کنند

در اوایل دهه هفتاد در حالی تاسیس مدارس غیر دولتی در دستور کار قرار گرفت که استدلال برای تاسیس این گونه مدارس  این بود که بار هزینه‌های دولت سبک می‌شود اما در طول ۳۰ سال گذشته نه تنها هزینه‌های دولت کم نشده است بلکه کیفیت آموزش و پرورش نیز افزایش پیدا نکرده است، آنالیز کنکور نشان می دهد طی یک دهه اخیر  داوطلبان در کنکور ۷۰ برابر بیشتر منفی زده‌اند، باید اذعان کرد که  خصوصی کردن آموزش تنها حجم زیادی رانت ایجاد کرده است و  آموزش و پرورش  به ماشین تبعیض علیه معلم و دانش آموز تبدیل شده به گونه ای که در همین مدارسی که درآمد انبوهی داشته اند ، نالکین این مدارس معلمان را به درستی بیمه نمی‌کنند و آنها نه کارگر هستند و نه کارمند  !. باند رانتی  سرمایه‌دار به آموزش و پرورش تسلط پیدا کرده است و زور تصمیم گیرندگان آموزش و پرورش به مافیای کنکور هم نمی‌رسد، از آنجا که نزدیک به دو میلیون هزار متر مربع تغییر کاربری تجاری در مدارس شده است  که رسماً کاسبی است و در بودجه نیز وجود دارد ، بیشترین رانت نصیب  آموزش و پرورش می شود ،  این موضوع قانونی کردن  ناعدالتی و نا برابری به نفع عده‌ای مسلط است که با قدرت قانونی شکل گرفته است .

آموزش و پرورش به شدت رانتی و پولی شده است

ماده ۲۲ از فصل سوم قانون وظایف وزارت آموزش و پرورش بر  «تأمین آموزش و پرورش رایگان برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه» تاکید کرده است ، آموزش و پرورش اما به شدت رانتی و پولی شده است ، در یک تقسیم بندی عجیب آموزش و پروش کیفی متعلق به پول دار ها و مدارس عادی و بی کیفیت نیز متعلق به کسانی است که در این بازار و کاسبی آموزشی پولی ندارند !. تقسیم افراد به برنده و بازنده، فقیر و غنی، تقسیم معلمان به دارای قرارداد و بدون قرارداد باعث شده است تا  باند سرمایه دار بر تصمیم سازی  آموزش و پرورش مسلط شود ، در چنین شرایطی تردیدی وجود ندارد در حوزه تعلیم و تربیت  ایران آینده ای درخشان  ندارد چون آموزش مبنای ارتقای طبقات است و هر کس پول داشته باشد می توان کیفیت داشته باشد و بالعکس !. بخش قابل‌توجهی از دغدغه دولت‌ها در حوزه آموزش و پرورش مسائل مالی است زیرا تصورشان این است که بار سنگینی بر دوش آنها قرار دارد و باید آن را از دوش خود بردارند ، در چنین شرایطی به نظر نمی رسد سیاست‌گذاری‌های جدید دولت سیزدهم در حوزه آموزش و پرورش با نگاهی به صحبت های وزیر آموزش و پرورش جلوگیری از  گسترش بیشتر مدارس پولی و خصوصی‌سازی آموزش باشد . مردمی‌سازی در سند تحول بنیادین و اسناد بالا دستی آموزش و پرورش در حالی  مورد تأکید قرار گرفته است که نیاز است مشارکت مردم و نقش آنها در جریان تعلیم و تربیت افزایش یابد ، دولت سیزدهم در ظاهر بر  مردمی‌سازی آموزش و پرورش با هدف رشد انسان‌های متناسب با اهداف انقلاب اسلامی به زعم خود تاکید دارد اما آنچه پیداست این است که مشارکت مردمی مدنظر دولتِ سیزدهم  همان خصوصی‌سازی است که رضا مراد صحرایی به صورت کاملا پیدایی بر ارائه آموزشِ کیفی در ازای دریافت پول بیشتر همچون ماشین با کیفیت در ازای پرداخت پول بیشتر تاکید کرد !

چاپ در شماره ۱۳۵۲ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۰