پیشی گرفتن استهلاک بخش انرژی از سرمایه‌گذاری‌ها

ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تعطیلات مناسبتی را دارد، اما یکی از تعطیلات جدیدی که به تازگی با آن روبرو شده‌ایم مربوط به تعطیلات دو روزه‌ای بود که سخنگوی دولت علت آن را شدت گرمای هوا اعلام کرد. اما بلافاصله پس از انتشار این خبر برای تعطیلی سراسری روزهای چهارشنبه و پنجشنبه ۱۱ و ۱۲ مرداد ماه یک منبع آگاه در وزارت نیرو اعلام کرد علاوه بر شدت گرما، کاهش تولید برق هم از دلایل دیگر این تصمیم بوده است و شدت گرمای هوا و افزایش مصرف برق باعث شده تا نیروگاه‌های برقابی سدهای کارون ۳ و ۴ بیش از ظرفیت برق تولید کنند و با افت منابع آبی روبرو شده‌اند، از همین رو این دو نیروگاه فعال از مدار تولید خارج شده‌اند.

تصویر چیزی به نام «ناترازی در انرژی برق»را می‌توان در این آمار دید: سال ۱۳۹۹ به ازای هر مشترک روزانه یک دقیقه خاموشی وجود داشت و این میزان در سال ۱۴۰۰ بیش از ۹ برابر شده و به ۹.۲ دقیقه رسیده است. از سال قبل خاموشی در بخش خانگی کاهش یافته، اما کمبود برق خود را به شکل تعطیلی صنایع که بخش مولد اقتصاد است، نشان داده است. حتی کار به قطع برق برخی اصناف رسیده و همین دیروز، رییس اتحادیه صنف رستوران‌داران از قطع برق اصناف شاغل در این صنف گلایه کرده بود.

ضرورت شفافیت و پاسخگویی دولت

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در مورد ناترازی‌های حوزه برق و ارتباط آن با تعطیلی‌های اخیر گفت: دلیلی که دولت برای تعطیلات دو روزه ۱۱ و ۱۲ مردادماه اعلام کرد شدت گرمای هوا بود اما در کنار آن شاهد شایعات مختلفی هم بودیم از ناترازی حوزه برق گرفته تا افزایش قیمت بنزین و رشد قیمت دلار و… که همه این شایعات نشان‌دهنده آن است که مردم علتی را که دولت برای تعطیلات دو روزه اعلام کرده است باور نکرده‌اند و به دنبال علت دیگری هستند. این کارشناس اقتصادی با اشاره به این شایعات و هشدار به مسوولان تصریح کرد: دولت‌ها باید پاسخگویی و شفافیت‌شان را بیشتر کنند تا اعتماد مردم افزایش پیدا کند چرا که همه این شایعات و عدم باورها حکایت از تشدید بی‌اعتمادی و افت سرمایه اجتماعی دارد که مساله بسیار پیچیده‌ای است و باعث شکست سیاست‌های اقتصادی دولت در آینده خواهد شد.

سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی ناکافی است

این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که آیا با تعطیلی کشور می‌توان ناترازی‌های حوزه برق را جبران کرد یا خیر افزود: خیر، سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی در طول سالیان اخیر بسیار محدود بوده تا جایی که استهلاک زیرساخت‌های انرژی بیشتر از سرمایه‌گذاری‌ها شده و زمانی که میزان استهلاک بالا باشد منجر به اتلاف انرژی می‌شود.

وارد فاز فرسودگی شده‌ایم

شقاقی شهری با بیان اینکه از سال ۱۳۹۷ به بعد وارد فاز فرسودگی در زیرساخت‌ها شده‌ایم، گفت: بخشی از این زیرساخت‌ها در حوزه نیروگاهی و پالایشگاهی و در بخش نفت و گاز بوده و اگر نتوانیم نیروگاه‌ها را توسعه دهیم و زیرساخت‌ها را نو کنیم و از اتلاف انرژی جلوگیری کنیم و به منابع دیگر انرژی دسترسی پیدا کنیم و از شدت مصرف انرژی و اتلاف آن جلوگیری کنیم امکان مقاومت در برابر این میزان از مصرف انرژی وجود ندارد. او با بیان اینکه در همه دنیا خانوارها در حوزه مصرف انرژی بیشترین دقت را دارند، افزود: متاسفانه در ایران این دقت در مصرف انرژی وجود ندارد و دلیل آن هم این است که قیمت‌های انرژی علامت درستی به مردم نمی‌دهند و ناترازی انرژی هم هر روز تشدید شده است و با این قیمت‌های انحرافی ناترازی‌ها بیشتر هم می‌شود.

ضرورت اصلاح الگوهای نادرست مصرف انرژی

این اقتصاددان با بیان اینکه الگوهای نادرست مصرف انرژی یکی دیگر از عوامل است، گفت: بسیاری از تولیداتی که در کشور صورت می‌گیرد دارای مصرف انرژی بالایی هستند از یخچال گرفته تا خودرو تا دیگر وسایل برقی و بنزینی که همه اینها منجر به ناترازی انرژی شده است و قطعا این ناترازی‌ها تداوم نمی‌یابد.

منابع کافی برای سرمایه‌گذاری در حوزه برق نداریم

حسین افضلی، کارشناس صنعت برق در خصوص کمبود سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه برق گفت: منابع درآمدی لازم در کشور برای تولید برق نیروگاه‌ها وجود ندارد و عدم همخوانی در نرخ‌گذاری‌ها در بخش خرید و فروش برق و اینکه قیمت خرید برق چند برابر قیمت فروش آن شده است باعث شده تا سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش سوددهی کافی نداشته باشد تا جایی که امروز می‌بینیم دولت تنها یک هفتم قیمت برق واقعی را از مردم می‌گیرد.

رشد ۷ درصدی مصرف برق نسبت به سال گذشته

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: این در حالی است که نیاز کشور به تولید برق بسیار بالاست و با توجه به رشد ۷ درصدی مصرف برق سال جاری نسبت به سال گذشته که رقم کمی هم نیست باید به فکر سرمایه‌گذاری‌های جدید بود. او گفت: میزان مصرف برق در کشور به ۷۰ هزار مگاوات رسیده است که یعنی حدود ۵ هزار مگاوات رشد داشته است به این معنی که برای سال آینده نیز اگر همین میزان ۷ درصدی رشد مصرف داشته باشیم باید ۵ هزار مگاوات برق بیشتر از سوی نیروگاه‌ها تامین شود.

ضرورت ساخت نیروگاه‌های کوچک در کشور

افضلی ادامه داد: مسلما برای این رشد مصرف در کشور نیازمند ساخت نیروگاه‌های جدیدی هستیم البته نیروگاه‌های بزرگ را نمی‌توان به این سرعت و در عرض یک سال ساخت اما می‌توان نیروگاه‌های کوچک را در این زمان کم و با رعایت پدافند غیرعامل ساخت، ضمن آنکه این قبیل از نیروگاه‌ها راندمانی بالاتر و افت ولتاژ کمتری هم دارند.

بدهی سنگین وزارت نیرو

مسعود حجت، کارشناس صنعت برق نیز در مورد ناترازی‌های برق در کشور گفت: میزان ناترازی برق در کشور کم نیست و نیازمند ساخت تعداد زیادی نیروگاه جدید هستیم اما متاسفانه از ۷ سال پیش تاکنون ساخت نیروگاه‌های جدید به تدریج به تعویق افتاده و سال به سال هم این کمبودها در بخش انرژی بیشتر شده است تا اینکه به شرایط امروز رسیدیم. حجت در مورد میزان کمبود برق در کشور ادامه داد: ارقام مختلفی در این حوزه مطرح شده که میانگین آن در محدوده ۷ تا ۸ هزار مگاوات است.

عدم جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاری

او در مورد سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه برق نیز افزود: سرمایه راه خود را می‌داند و علت اصلی اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه برق محدود بوده به دلیل بدهی سنگین وزارت نیرو به بخش خصوصی بوده است و اینکه نرخ فروش برق هم در کشور پایین است و شاهد آنیم که کسی که می‌خواهد سرمایه‌گذاری داشته باشد سرمایه خود را به بخش فولاد می‌برد که به صرفه‌تر است و نه صنعت برق که علت اصلی آن هم عدم جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت برق است.

چاپ در شماره ۱۳۲۳ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۵۴