سیل  و  تکرار مکررات

ابراهیم شریفی  / گروه جامعه

تکرار سالانه سیل در استانی مانند لرستان به دلیل نبود زیرساختی همانند سدهای متعدد در سرشاخه‌های حوضه‌های دز و کرخه، مقابله و مدیریت این موضوع را بیش از پیش به چالش کشیده است. در واقع در سیل‌های سال ۹۸ که در فروردین و اسفندماه در لرستان به وقوع پیوست بالغ‌بر ۱۵ هزار میلیارد تومان به زیرساخت‌ها و بخش‌های خسارت وارد شد، خساراتی که به گفته خیلی‌ها با افتتاح سدهای در دست اجرا و یا مطالعه می‌توانست خیلی خیلی کمتر باشد.لرستان به واسطه قرارگیری در کانال بحران، همواره یا با خشکسالی و یا سیل و طغیان رودخانه‌ها روبروست و نکته قابل توجه اینکه سهم استان در سدسازی در مقایسه با کشور عدد بسیار ناچیزی است.پس از این خسارات و خاطرات تلخ بهار ۹۸ که در ذهن مردم لرستان همچنان زنده و پابرجاست، انتظار می‌رفت سدهایی همچون کمندان، عالی محمود، تاج امیر، معشوره، چول هول، مخمل کوه، مادیان رود، شهید بروجردی و چندین سد دیگر استان آبگیری، اجرا و یا مطالعات آنها به سرانجام برسد ولی …

با احداث سدهای تاخیری می‌توان از آسیب‌ها و خسارات جلوگیری کرد

در این خصوص علی میرزایی، کارشناس ارشد مدیریت بحران گفت: جاری شدن سیل و روان‌آب برای لرستان که در برخی سال‌ها با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند یک فرصت محسوب می‌شود.وی افزود: با ذخیره‌سازی آب حاصل از روان‌آب‌ها بخشی از نیاز آبی لرستان تامین خواهد شد ولی هر سال شاهد هدررفت میلیون‌ها مترمکعب آب در استان هستیم.میرزایی با تاکید بر اینکه با احداث سدهایی مانند چول‌هول، مادیان رود و … در پایین دست رودخانه وحشی کشکان سالانه می‌توان بخشی از آب را مهار و در بخش‌های شرب و کشاورزی استفاده کرد.وی با بیان اینکه رویداد طبیعی سیل قابل مدیریت است، افزود: لرستان به عنوان یکی از استان‌های متاثر از تغییر اقلیم درسال‌های اخیر با سیلاب‌های ویرانگری مواجه بوده است؛ سیلاب‌هایی که بخشی از تخریب‌های آن با انجام اقداماتی همچون لایروبی کانال‌ها و افزایش آبخیزداری قابل مدیریت بود اما آسیب‌های بسیاری برجای گذاشت.وی اظهار کرد: در میان‌دست با احداث سدهای تاخیری می‌توان از آسیب‌ها و خسارات جلوگیری کرد. این سدها به هم رسیدن آب رودخانه‌های مختلف را به تاخیر می‌اندازد. به‌طور مثال اگر رودخانه‌ها ۱۰ سرشاخه دارند، سه سرشاخه اول جاری می‌شوند، ساعتی بعد چند سرشاخه دیگر و ساعتی بعد سرشاخه‌ دیگر جریان پیدا می‌کنند و این روند ادامه‌دار می‌شود تا یکدفعه همه جریان‌ها به هم وصل نشوند.وی گفت: در کنار اینها یکی از بزرگترین مزایای سدها، ذخیره آب مازاد در طول دوره مرطوب و بارندگی است که با این آب مازاد می‌توان سبب رونق بخش کشاورزی و جلوگیری از بروز خشکسالی هنگام خشکی و کمبود بارندگی شد.میرزایی تصریح کرد: تخمین زده می‌شود تا سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از۸۰ درصد از تولیدات بخش کشاورزی به صورت آبی و به کمک سدها و مخازن صورت گیرد و سدها و مخازن ساخته شده برای ذخیره آب مازاد در طول دوره مرطوب می‌تواند برای آبیاری زمین‌های خشک استفاده شود.

بحث امنیتی و اجتماعی ما آب پایدار است

در خصوص ضرورت بهره‌برداری هر چه سریع تر از سدهای لرستان، یاسر اکبریان، مدیرعامل آبفای استان گفت: سد مخملکوه جز پروژه‌های اضطرار قرار داده شده است ولی باید قبول کرد سدسازی یک پروژه آبرسانی نیست که بگوییم با شش ماه فعالیت به سرانجام برسد.وی افزود: در لرستان محل پایداری برای تامین آب شرب نداریم؛ در صورتی که همین سدها می‌توانند خیلی در این بخش کمک حال ما باشند.اکبریان اضافه کرد: سد آبسرده بروجرد، مخمل‌کوه خرم‌آباد، حوضیان و کمندان باید هر چه سریعتر عملیاتی شوند.وی بیان کرد: استان‌های دیگر مانند اصفهان و همدان که مشکل بارندگی دارند مشکل آب شرب ندارند چون سد دارند و آب پایدار.وی گفت: متأسفانه استان ما در این زمینه خیلی عقب افتاده است و الان سدسازی اصلا منسوخ شده و ما تازه شروع کردیم به سدسازی.وی یادآور شد: نکته مهم دیگر اینکه سدها در بحث سیلاب نیز موثر هستند سیلاب‌هایی با بازگشت ۲۰ ساله یا ۵۰ ساله یا ۱۰۰ ساله.اکبریان گفت: الان بحث امنیتی و اجتماعی ما آب پایدار است که در سطح استان نداریم، یا باید از آب چاه استفاده کنیم یا چشمه و این موضوع باید به صورت ریشه‌ای حل شود.

افتتاح سدها تحول عظیمی در لرستان ایجاد می‌کنند

همچنین مهدی پازوکی مدیرکل مدیریت بحران لرستان گفت: ما یک موضوع داریم که گلایه نماینده، مسئولان ارشد، کارشناسان فنی و همه مطالبه‌گران است و آن هم خروج روان آب‌ها است.وی ادامه داد: سالانه میلیون‌ها متر مکعب روان آب از استان خارج‌ می‌شود که اگر بتوانیم جلوی این روان آب‌ها را بگیریم که راه آن هم ایجاد سد است هم بحث تقویت منابع آب زیرزمینی را داریم هم از وقوع سیلاب‌هایی که با توجه به تغییر اقلیم انجام می‌شوند؛ جلوگیری می‌کنیم.پازوکی اضافه کرد: با این کار ذخیره آبی برای بحث محصولات کشاورزی خواهیم داشت.وی بیان کرد: پایه استان ما بیشتر محصولات کشاورزی است، چراکه ما در بخش صنعت پیشرفت زیادی نداشتیم و الان بیشتر و غالب محصولات و اشتغال روستاییان ما بر پایه کشاورزی، شیلات، دامداری و امثال آن است.وی افزود: سدها می‌توانند در اقتصاد استان خیلی مؤثر باشند و برای استانی مانند لرستان که پایه اشتغال روستایی آن کشاورزی است و از این سیلاب‌ها جلوگیری و روان آب‌ها را در استان نگهداری کرده و تحول عظیمی در استان ایجاد کند.

مطالعات سدهای مورد نیاز لرستان هر چه سریع تر تکمیل شود

احمدرضا دالوند معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان نیز در این خصوص گفت: سدهایمان دو دسته هستند، یک سری سدهایی بوده که در حال مطالعه هستند که آنها را به صورت جدی پیگیری کردیم.وی افزود: با همراهی استاندار لرستان در وزارت نیرو پیگیر بحث سدها بودیم که مصوب شد اعتباری برای تکمیل مطالعات نیمه‌تمام برخی سدهای استان در اختیار ما قرار گیرد.دالوند اظهار کرد: اول باید مطالعات سدها تکمیل شود بعد مجوز ماده ۲۳ بگیرند؛ نیاز است هر چه سریع‌تر این مطالعات تکمیل شود و سدهایی که مورد نیاز استان هستند به سیکل عملیات اجرایی بروند.وی ادامه داد: یک تعداد سدهایی نیز داریم که عملیات اجرایی آنها شروع شده، البته سدها نیز دو دسته هستند سدهایی که با هدف آب شرب هستند و دیگری با هدف تأمین آب کشاورزی و کنترل سیلاب‌هاست که البته این سدها به نظر من همه در بحث کنترل سیلاب ها می‌توانند خیلی کمک کنند، یعنی چند منظوره هستند هم‌ کنترل سیلاب، هم تأمین آب شرب و هم تأمین آب کشاورزی است.دالوند گفت: امسال بارش های بی نظیری در سطح استان داشتیم و خیلی از شهرهای بالای ۴۰۰ میلیمتر بارش داشتند که این مهم کمتر در کشور اتفاق افتاده است ولی در فصول گرم سال مشکل آب کشاورزی و شرب داریم که این سدها می‌تواند به تأمین آب کشاورزی، شرب و کنترل سیلاب ها کمک کند.وی تصریح کرد: برای فعالیت مجدد سد تاج امیر نورآباد، معشوره، آب سرده بروجرد، مخمل‌کوه خرم آباد و بختیاری پیگیری کردیم و باید خیلی سریعتر تکمیل شوند. به واسطه این سدها می‌توانیم سیلاب را کنترل و نه تنها کنترل کرده بلکه آن را به نقطه قوت تبدیل کنیم یعنی از همان آبی که کنترل می‌کنیم می‌توانیم نیز در بخش شرب و کشاورزی استفاده کرد.بر اساس این گزارش، بهره‌برداری هر چه سریعتر از سدهای در دست مطالعه و اجرای لرستان مطالبه‌ای عمومی بوده که امید می‌رود با پیگیری مسئولان ذیربط انجام شود که با این کار هم مانع وقوع سیلاب‌های خسارت زا شده و هم ذخیره آب مطمئنی مردم استان داشته باشند.

چاپ در شماره ۱۳۰۴ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۱