درماندگی دولت در تخصیص کالاهای اساسی

خلاء‌های نظری پیش‌نویس برنامه هفتم توسعه که اخیرا به مجلس ارسال شد، از پشت عینک صاحب‌نظران حوزه اقتصادی به چشم می‌خورد. در مدتی که این برنامه و متن آن منتشر شده است، بسیاری از کارکنان دولت بر این باور هستند که نمی‌توان به صرف اینکه برنامه از هدف‌گذاری‌های مثبتی صحبت کرده است، آن برنامه را یک سند پیش‌برنده ارزیابی کرد. آلبرت بغزیان (استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اقتصادی) در این رابطه با اشاره به بحث تجمیع صندوق‌های بازنشستگی و افزایش سن بازنشستگی در فصل پنجم برنامه توسعه ارسالی از سوی دولت، اظهار کرد: ادغام صندوق‌های بازنشستگی در این شرایط دشوار است. صندوق‌ها به تنهایی یکسری تعهداتی دارند که نمی‌توانند به آن عمل کنند. این‌ عدم اجرای تعهدات می‌تواند ناشی از ناکارآمدی مدیریتی یا زیان‌هایی باشد که متوجه صندوق‌ها و شرکت‌های تابعه آن‌ها باشد. برخی از صندوق‌ها طلب‌های زیادی از دولت دارند. بنابراین دولت باید به یک صندوق برسد و به صندوق دیگری کم‌توجهی بیشتری داشته باشد که باعث تبعیض میان افراد تحت پوشش صندوق‌ها می‌شود. وی با اشاره به محاسن ادغام صندوق‌ها که باعث برخی مقاومت‌ها در این رابطه شده است، گفت: البته نفس ادغام صندوق‌ها مسئله منفی و حادی نیست. اولا سوابق افراد بین صندوق‌ها نیازمند جابه‌جا شدن نیست. با ترکیب منابع اقتصادی صندوق‌ها باعث می‌شود ثروت و بدهی‌های آن‌ها همزمان کنار هم بیاید و آنجا که در حوزه فعالیت اقتصادی صندوق‌ها رقیب هم بودند، در ادامه به همکاری روی بیاورند. دوم اینکه طلب‌های صندوق‌ها از دولت یک کاسه و یکجا می‌شود و دولت نمی‌تواند تحت عناوین مختلف از تعهدات خود به دلیل شرایط خاص هر صندوق بازنشستگی سرباز بزند. وی با اشاره به بحث کالابرگ الکترونیکی برنامه هفتم توسعه در فصل ششم این برنامه به مجادله‌ای که در رابطه با نوع توزیع کالابرگ میان کارشناسان وجود دارد اشاره کرد و گفت: ما نسبت به این مسئله که دولت تنها روی سه دهک تاکید دارد نگران کننده است. اینکه دولت به صورت کالابرگ آن هم با یک مبلغ اندک محدود به کالاهای اساسی تاکید می‌کند، درشان مردم ایران نیست. دولت نگران سیاست‌های حمایتی خود بوده و درباره تخصیص کالاهای اساسی دچار درماندگی بوده که به بحث توزیع کالابرگ روی آورده است. سیاست کالابرگی باید وزنی باشد و نباید براساس مبلغ ریالی که در جریان تورم آب می‌شود، در نظر گرفته شود. این کارشناس اقتصادی افزود: رشد قیمت‌ها در اقتصاد آنقدر بالاست که برخی اقلام مصرفی مانند شیر طی مدتی کوتاه دو برابر شده است. دولت از آنجا که تسلطی روی موج افزایش قیمت‌ها ندارد، نیازمند توزیع کالابرگ شده و از کنترل نرخ‌ها خود نیز ناامید شده است. البته این بهتر است که دولت می‌خواهد یارانه خود را به‌صورت کالایی توزیع کند؛ به‌ویژه اینکه اقلامی مانند مرغ و شکر و روغن در کنار اجاره بها، سهم بسیار بالایی در سبد مصرفی دهک‌های پایین دارد. وی با انتقاد از برنامه دولت گفت: کاش دولت حداقل در سند برنامه بودجه خود مشخص می‌کرد که تعریفش از خانواده برخوردار چیست .بغزیان اضافه کرد: البته درست است که پوشش کالابرگ باید بیشتر از سه دهک باشد اما در مقابل این یک رویکرد غلط نیز در زمان آقای احمدی نژاد بود که یارانه حق برابر تمامی اقشار و دهک‌ها هست و حتی ایرانیان خارج از کشور هم باید دریافت کنند؛ این درحالی است که کل ارزش این یارانه که قرار است به کالابرگ تبدیل شود، برای طبقات ثروتمند و ایرانیان خارج از کشور کمتر از ۱۰ دلار ارزش دارد و چنین رویکردی امروز مضحک به نظر می‌رسد.

چاپ در شماره ۱۳۰۰ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۱۷