هزار توی مشکلات شرکت‌های نوآور

فاطمه رستمی / گروه جامعه

در دو دهه اخیر یکی از بسترهای اشتغال برای جوانان، شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها بوده‌اند.

گرچه این کسب و کارها عمر زیادی در کشور ندارند، اما جوانان در این سال‌ها به شکل محسوسی تلاش کرده‌اند تا این دست مشاغل را توسعه دهند و نه تنها خودشان صاحب شغل شده‌اند، بلکه موجبات اشتغال تعدادی دیگر از جوانان را فراهم کرده‌اند، اما این مسیر در تمام سال های گذشته چندان هم هموار نبوده؛ کمبود نیروی انسانی متخصص و دارای مهارت و تحصیلات به طور همزمان همچنین برخی روندهای اداری پر پیچ و خم در صدور مجوزها و… در مواردی سد راه جوانان شده و چالش‌هایی را برای شرکت‌های دانش بنیان یا استارتاپ‌هایی که می‌توانند نقش خوبی در اقتصاد دانش بنیان کشور ایفا کنند، ایجاد کرده است. برای بررسی چالش‌های جوانان فعال در کسب و کارهای نوآور، با برخی از صاحبان این مشاغل گفت و گویی داشتیم که گزارش پیش رو شرح مسائل آن‌هاست.

قوانین نباید اسیر بوروکراسی شوند

کاظمی، صاحب یکی از شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تولید محصولات بهداشتی ارگانیک بیان کرد: در زمینه نیروی کار متخصص و نیرویی که بتواند برای کسب و کار ما نقش توسعه دهنده را بازی کند، چالش‌های بزرگی داریم. تا زمانی که درک متقابلی بین کارفرما و نیروی انسانی شکل نگیرد چالش نگهداشت نیروی انسانی و حفظ آن در شرکت‌های دانش بنیان ادامه خواهد داشت. کاظمی تصریح کرد: نیروی انسانی در این نوع کسب و کارهای نوآورانه توانمندی خاصی لازم دارد و اگر نتوانیم شرایط مطلوبی برایش ایجاد کنیم، شاید نیروی کار ترجیح بدهد که در موقعیت شغلی بهتری کارش را ادامه دهد. او در خصوص سیاست‌های حمایتی دولت از شرکت‌های دانش بنیان و قانون جهش تولید گفت: به عنوان کسی که در کسب و کارهای نوپای ایران فعالیت می‌کنم، معتقدم هرآنچه موجب تولید می‌شود و مسیر تولید را هموار می‌کند، خوب است، اما قوانین نباید اسیر بروکراسی شوند. وقتی قانونی می‌نویسند که مسیر کارهای نوآورانه و فناوارانه هموار شود، واقعا باید هموار شود. ما در سایه حمایت این قوانین به سمت تولید می‌رویم و اگر قانون خودش سد راه شود و کاغذبازی‌ها جلوی کار را بگیرد، انگیزه ما برای تولید کاسته می‌شود. شاید یک مقام مسئول این موضوع را درک نکند، اما اگر نامه‌ای که امروز قرار است برای ما ثبت شود با یک روز وقفه امضا و ثبت شود، می‌تواند تاثیر چندصد هزار دلاری روی کسب و کار ما داشته باشد و این ضرر با وضعیت فعلی نرخ ارز و… به راحتی جبران نمی‌شود.بنابراین بوروکراسی‌های دست‌وپا گیر هم از چالش های اساسی ماست.

توسعه شرکت‌های دانش بنیان نیازمند صبر و حوصله است

حسینی، مدیر منابع انسانی یکی از شرکت‌های دانش بنیان فعال در زمینه املاک و مستغلات، چالش‌های اساسی در مسیر فعالیت شرکت‌های دانش بنیان را اینطور شرح داد: یکی از مشکلات شرکت ما جابه جایی‌های پی در پی از داخل شرکت به بیرون و درون واحدهای شرکت است. در بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم به این نتیجه رسیده‌ایم که با خروج افراد از شرکت موقعیت خیلی عجیبی برای آن‌ها پیش نیامده و صرفا یک جور عطش و ولع در افراد جوان وجود دارد و می‌خواهند هرچه زودتر رشد کنند. البته این مشکل فراگیر است و تنها در بین کارکنان شرکت‌ ما شایع نیست. حسینی ضمن بیان اینکه چالش خیلی از شرکت‌های دانش بنیان این است که نیروهای انسانی و برخی صاحبان کسب و کار تحت تاثیر تبلیغات انگیزشی می‌خواهند یک شبه تبدیل به غولی در زمینه کاری خودشان شوند، گفت: توسعه کسب وکار و شرکت‌های دانش بنیان نیازمند صبر و حوصله است به خصوص کارهایی که نوآوری، فناوری و خلاقیت در آن دخیل است و با شرایط سخت کار در ایران و نوپا بودن این مشاغل، رسیدن به درجه بالا و شهرت در این رسته از مشاغل، کار آسانی نیست.این کارآفرین با تاکید به اینکه جوانان کم حوصله هستند، اظهار کرد: کارمندی که فقط ۶ ماه در شرکت ما کار کرده، در همین مدت کوتاه ادعا می‌کند که برای بالارفتن از نردبان ترقی، باید سریعا به شرکت دیگری کوچ کند! چنین فردی فقط پرونده کاری خودش را خراب می‌کند. امروز یکی از چالش‌هایی که ما هنگام استخدام نیروهای جوان در فضاهای استارتاپی با آن مواجه هستیم، سوابق کاری زیاد، اما کوتاه مدت افراد در فضاهای فناوری و نوآوری است؛ چنین پرونده‌هایی اعتماد ما را خدشه دار می کند و نگران می شویم که آیا فرد مورد نظر عادت به پراکنده کاری دارد یا شاید مشکلی وجود دارد که اینقدر شغلش را تغییر داده است!..همین جابه‌جایی‌های مکرر، برخی نیروهای جوانی را که به سمت مشاغل نوپا می‌آیند، تبدیل به افرادی کرده که هنوز بلد نیستند چطور در شرکت با همکارانشان رفتار کنند، تعاملات اجتماعی آن‌ها ضعیف است و انتقادپذیر نیستند.

تقسیم توان یک کارمند بین چند شرکت از کیفیت کار او می‌کاهد

در ادامه بزرگترین چالشی که هاشمی؛ کارفرما و مدیر منابع انسانی یکی از شرکت‌های مسافربری اینترنتی با ما در میان گذاشت، بحث مهاجرت بود. او در خصوص این چالش توضیح داد: مسئله مهاجرت آنقدر برای ما پررنگ است که در گزارش سالانه‌ای که منتشر کردیم به عنوان یکی از چالش‌های اساسی از آن نام بردیم. این موضوع بخصوص در مورد متخصصان برنامه‌نویسی ما بیشتر به چشم می‌خورد. برخی افرادی که واقعا برنامه‌نویس حرفه‌ای هستند، ترجیح می‌دهند به خارج از کشور بروند و همین کاری که در ایران با دستمزدی ریالی دریافت می‌کنند را به دلار دریافت کنند ضمن اینکه زیرساخت‌های فنی بهتری هم در اختیار آن‌ها قرار داده می‌شود. هاشمی با اشاره به اینکه نیروهای توانمند، گاهی توانایی خود را در بخش‌های مختلف صرف می‌کنند تا بتوانند خرج زندگی خود را دربیاورند، گفت: من نمی‌توانم در شرایطی که حقوق نیروی انسانی شرکت کفاف زندگی‌اش را نمی‌دهد، به او به گویم حق ندارد جز این شرکت در جای دیگری کار کند! من به نیروی انسانی که باید اجاره خانه بدهد، فرزند یا احتمالا فرزندانش را به مدرسه بفرستند و هزینه‌های دیگر را بپردازند، حق می‌دهم که همزمان چند شغل داشته باشد.

آنچه دانشگاه‌ها آموزش می‌دهند با نیاز صنعت همخوانی ندارد

کریمی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان در زمینه بیوتکنولوژی در صنایع غذایی، در ادامه با اشاره به اینکه قبلا «سرمایه» مشکل و محدودیت شرکت‌ها بود و امروز محدودیت، منابع انسانی است، اظهار کرد: امروز مسئولیت کسب‌وکارها صرفا افزایش سرمایه نیست، بلکه حل کردن مشکلات انسان‌ها و زیست آن‌هاست که به اولویت‌ها افزوده شده است. نگاه جدید اقتصادی در واقع به دنبال این است که سودآوری کسب‌وکارها در کنار منافع انسان‌ها قرار بگیرد. از آنجایی که زنجیره تأمین در صنعت، غذا و کشاورزی وابسته به ارز است و قیمت ارز در کشور ما چالش بزرگی است، روند کار شرکت در تغییرات و نوسانات نرخ ارز دچار اختلالاتی جدی می‌شود. این اختلالات ما را از اهداف انسانی مورد نظر در کارمان دور می‌کند.متاسفانه می‌بینیم که آنچه دانشگاه‌ها آموزش می‌دهند با آن چیزی که صنعت بخصوص صنایع نوین به آن نیاز دارند، همخوانی ندارد. از نگاه کریمی به هر حال باید برخی شرکت‌های دانش بنیان فداکاری کنند و برای حفظ حیات اقتصاد دانش بنیان در کشور، هزینه کرده و نیروهای دانشگاهی را به دانش روز تجهیز کنند و این مسیر تا وقتی که دانشگاه‌ها به خروجی متخصص و ماهر و متناسب با بازارهای روز برسند باید ادامه پیدا کند.

چاپ در شماره ۱۲۹۲ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۰۶