اکوتوریسم ؛ پیشتاز در صنعت گردشگری

عباس دارایی / اختصاصی یادگار امروز

گردشگری در حالی مهم ترین صنعت رویه رشد در عرصه اقتصاد به شمار می رود که در استان لرستان به واسطه بهره مندی از مواهب طبیعی و برخورداری از آثار بی شمار تاریخی این صنعت هنوز نتوانسته است نقش و جایگاه خود را در حوزه اقتصاد و توسعه استان نمایان سازد. اکوتوریسم یکی از عمده ترین فاکتورها برای توسعه پایدار گردشگری محسوب می شود که یک گونه منحصر به فرد و پر طرف دار در صنعت گردشگری به شمار می رود که اگر در استانی به مانند لرستان به کار گرفته است  حفاظت از محیط به توسعه پایدار نیز منجر خواهد شد. این شیوه از گردشگری با وجود ایجاد فرصت های شغلی هم ردیف با سایر بخش های گردشگری اما سرمایه گذاری های عظیمی نمی خواهد و با برنامه ریزی درست و اصولی و فراهم کردن بستر برای توسعه آن می توان منافع اقتصادی خوبی برای جوامع محلی ایجاد کرد. اکوتوریسم یا بوم گردی گونه ای گردشگری است که در آن گردشگران به مناطق طبیعی دست نخورده و بکر سفر می کنند، در اکوتوریسم فقط بازدید و سفر مطرح نیست بلکه در کنار جنبه های مختلف این روش از گردشگری ،آموزش محیط زیست و نفع رسانی به جوامع محلی نیز جریان دارد. گردش آبی و ساحلی ، کوهنوردی ،غارنوردی ،بیابان گردی ،دامنه نوردی ،مردم شناسی ،طبیعت درمانی و..از جمله گونه های مختلف اکوتوریسم است و در آن توجه خاص به طبیعت زنده و جاذبه های آن برجستگی خاصی دارد. استان لرستان از استعداد و پتانسیل های خوبی برای توسعه بوم گردی برخوردار است ، شیرز و میرملاس و هومیان کوهدشت ، مناظر بکر و دست نخورده چگنی ، کلماکرده و کوگان و تالاب های پلدختر ،سفید کوه،آبشار نوژیان و ده ها منظره بکر خرم آباد ،اشترانکوه دورود و ازنا ،آبشارهای الیگودرز از جمله مناطقی هستند که استان لرستان را مستعد برای بوم گردشگری کرده است. از طرفی تورهای طبیعت گردی در ایران فعال شده و این شیوه از گردشگری جایگاه خوبی در کشور پیدا کرده و اگر مناطق لرستان خوب معرفی شوند بدون تردید شاهد رونق گردشگری استان و سفرهای متعدد بوم گردان و علاقه مندان به بوم گردشگری به لرستان خواهیم بود زیرا استان لرستان از  منظره های زیبا و چشم نوازی بهره مند است که این  جلوه های بی نظیر طبیعی  جاذبه هایی کم نظیر در سطح کشور و حتی جهان برای  ورود گردشگران  و بوم گردان است. آبشارهای نوژیان ، بیشه، وارک، شوی، آب سفید، چکان، سرکانه و افرینه، جلوه های بکری چون کرکی و میانکوه و مناطق بکر زیودار و بن لار پلدختر ، شیرز کوهدشت ،گرین الشتر ،  لنداسلاین سیمره ، ونایی بروجرد ،دربند ازنا و.. تنها نمونه هایی از ظرفیت خدادادی در استان لرستان هستند که می توانند بوم گردان زیادی را به استان بکشانند. پر آب بودن استان و برخورداری از مناظر زیبا و طبیعی در کنار وجود روستاهای هدف گردشگری از عمده ترین مزیت های  گردشگری لرستان به شمار رفته و  یک ظرفیت غنی برای توسعه اکوتوریسم است .

مشکلات اجرای اکوتوریسم در استان لرستان

یکی از الگوهای شکل گرفته در عصر جدید  گردشگری در طبیعت یا طبیعت گردی است  که به دلیل  رویکرد گردشگران به محیط طبیعی با انگیزه های متفاوت شکل گرفته است. اکوتوریسم  در برگیرنده گونه های متفاوتی از گردشگری است و می تواند شامل اکوتوریسم، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی و نظیر اینها باشد و باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که  طبیعت گردی به خودی خود اکوتوریسم تلقی نمی‌شود اما اکوتوریسم زیر مجموعه طبیعت گردی به شمار می رود.  به رغم اینکه استان لرستان  از مزیت های خوبی برای اکوتوریسم بهره مند است اما دارای کمبودهایی نیز هستیم که باید به منظور رونق این شیوه از گردشگری برطرف شوند. برای مثال در مناطق مختلف استان که عمدتآ مستعد برای اکوتوریسم و بوم گردی هستند مطالعه صورت نگرفته و طرح جامعی برای طبیعت گردی و اکوتوریسم از سوی میراث فرهنگی تهیه نشده است. مناطقی که برای گردشگران و بوم گردان جذاب هستند در استان لرستان فاقد زیر ساخت های ابتدایی هستند به نحوی که بسیار از مناطق عمده لرستان از یک نشیمن گاه برای  اقامت شبانه روزی ،سرویس بهداشتی و یا آب خوری ساده بی بهره هستند. هم اینک علاقه مندان به طبیعت و بوم گردی از نقاط مختلف کشور به لرستان سفر می کنند اما این سفرها در قالب تورهای غیر مجاز صورت می گیرد و ما با دادستانی رایزنی کرده ایم که این تورها ساماندهی شوند زیرا به دلیل فقدان بیمه و امنیت هیچ تضمینی برای سفر آرام برای گردشگران وجود ندارد. به واسطه برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی و همچنین طبیعت زیبا ،متنوع و طبیعی نادر از امتیازهای بسیار خوبی برای رونق گردشگری برخوردار است و اگر از این دو امتیاز به نحو احسن بهره مند شود می تواند دستاوردهای بسیار زیادی از از حیث اشتغال و اقتصادی کسب کند.

اکوتوریسم شیوه ای  پر طرف دار در صنعت گردشگری

به هر حال اکوتوریسم یکی از شیوه های  پرطرف دار در صنعت گردشگری به شمار می رود که هدف از آن حفاظت از محیط و ایجاد مزایایی برای مردم محلی از طریق ایجاد درآمد و آموزش و سرگرمی و تفریحی برای گردشگران است و از میان همه گردشگری ها ،آکوتوریسم با توسعه پایدار تناسب داشته و سازگار است. این شیوه از صنعت گردشگری به شیوه خاصی انجام می گیرد به گونه ای که به دنبال مجموعه ای از اصول پایدار اجتماعی ،زیست محیطی و اقتصادی است و اگر به درستی اجرا شود مزایای توسعه و مدیریت گردشگری را در پی خواهد داشت . وابسته بودن به طبیعت ، پایدار بودن از حیث اکولوژیک و برخورداری از آسیب کم و اثرات سو برای طبیعت ،محور قرار گرفتن آموزش و ارائه ارزش های منطقه مورد بازدید و مشارکت جوامع محلی و میزبان در آن از جمله مشخصات چهارگانه ای هستند که سازمان جهانی گردشگری برای اکوتوریسم تعیین کرده اند. اکوتوریسم به منابع انسانی نیازمند تر از تاسیسات رفاهی و اقامتی است به همین دلیل توسعه این شیوه از گردشگری شاید به اندازه بازارهای غالب گردشگری سرمایه گذارهای سنگین زیربنایی را جذب نکند اما حجم انبوهی از فرصت های شغلی را ایجاد کرده و منابع حاصل از آن به طور مستقیم مردم بومی و جوامع محلی را در برمی گیرد. اکوتوریست ها همچون گردشگران فرهنگی و مذهبی مقید به هنجارهای اجتماعی و مذهبی جامعه بوده و راهی برای حفظ چشم اندازها و ذخایر طبیعی هستند.

چاپ در شماره ۱۲۸۶ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۳/۳۰