بازار در محاصره آتش

نجمه رحمتی/ گروه جامعه

این روزها آتش‌سوزی دربازار، به حادثه‌ای پرتکرار در تهران تبدیل شده است.اگرچه بازار تهران بارها و بارها توسط کارشناسان آتش‌نشانی بازدید شده و به طور مرتب اخطارها برای اماکن ناایمن در بازار ارسال می‌شود و حتی دستورالعمل ایمنی نیز برای رفع خطر به مالکان ارائه شده است، اما قصه پرتکرار ناایمنی بازار و آتش‌سوزی در بخش‌های مختلف آن همچنان ادامه دارد و همین موضوع باعث شد تا در نیمه اردیبهشت ماه امسال احمد وحیدی وزیر کشور به همراه محمد حسن نامی رییس سازمان مدیریت بحران کشور و جمعی از مسئولان شهری از بازار تهران بازدید کرده و وضعیت ایمنی بازار تهران را بررسی کنند.

از جمله موضوعاتی که در این جلسه مطرح شده است؛ محل قرارگیری ایستگاه‌های آتش‌نشانی، خطرات ناشی از سیم‌کشی و برق‌رسانی غیراصولی ساختمان‌ها و ایمن‌سازی ساختمان‌های بحرانی بوده است.به گفته کارشناسان حوزه ایمنی چالش‌های بازار تهران این نقطه را به یک نقطه پرخطر تبدیل کرده است و کارشناسان بارها درباره سیستم کابل‌کشی برق در راسته‌های اصلی، سراها و مغازه‌های بازار بزرگ تهران که فاقد استانداردهای لازم بوده و همچنین نبود سیستم گازکشی و مستقرشدن رستوران‌های متعدد در نقاط مختلف بازار با منابع حجیم تأمین گاز و کپسول‌های بزرگ‌مقیاس هشدار داده‌اند.در همین رابطه «کامران عبدولی» معاون پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران گفت: بازار تهران به عنوان یک چالش از نگاه ایمنی سال‌هاست که مطرح می‌شود و موضوع امروز و دیروز نیست و بارها در خصوص وضعیت ایمنی بازار تهران صحبت شده است اما در نهایت شرایط ناایمنی بازار تهران همچنان ادامه دارد.

قانون شهرداری‌ها از قدرت کافی برای حل ایمن‌سازی اماکن ناایمن برخوردار نیست

وی با اشاره به بازدید و تاکید مقامات عالی کشور از بازار تهران در خصوص رفع معضل ناایمنی‌های بازار تهران، ادامه داد: با وجود برگزاری جلسات مختلف درخصوص ایمن‌سازی بازار تهران اما به دلیل ضعف قانون در بحث ایمنی، موارد ناایمن در بازار تهران همچنان بر زمین مانده است. بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها از قدرت کافی برای حل ایمن‌سازی اماکن ناایمن برخوردار نیست. بعد از حادثه آتش‌سوزی خیابان ابوریحان تقاطع جمهوری که در سال ۹۳ اتفاق افتاد، هیات وزیران مصوباتی در خصوص اصلاح قانون ایمنی و آتش‌نشانی ابلاغ شد که لازم است اجرایی شود.وی تصریح کرد: برای اجرایی کردن بند یک مصوبه ۱۸ دی ۱۳۹۳ (لایحه مدیریت یکپارچه ایمنی) با محوریت سازمان شهرداری‌های وزارت کشور، کارگروهی تخصصی تشکیل شد که تا ۲۰ ویرایش جلو رفت، اما برابر گزارش سازمان شهرداری‌ها از دستور کار خارج شده است.عبدولی با بیان اینکه سازمان آتش‌نشانی به عنوان متولی ایمنی شهر، به عنوان کارشناس به اماکن موجود و ناایمن مختلف ورود کرده و اخطارها و تذکرات درخصوص موارد ایمنی را به مالکان، ذینفعان و… ابلاغ می‌کند، اما بی‌توجهی به این اخطار‌ها به موضوع عادی تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: در همین ساختمانی که در هفته گذشته در بازار سید ولی در تهران دچار حریق شد، ۸ بار اخطار، تذکر و دستورالعمل داشته، اما اقدام موثری جهت ایمن‌سازی صورت نگرفته است.وی با اشاره به انبارداری غیراصولی در بازار تهران تصریح کرد: متاسفانه در بازار تهران کارگاه‌ها و پاساژهای ناایمن متعددی وجود دارد. یکی دیگر از چالش‌های بازار تهران که در آمار سال‌های اخیر از مواردی است که باعث بروز آتش سوزی در بازار تهران شده، موضوع برق است که بیشترین علت حریق در بازار است. همچنین با توجه به اینکه بخش‌های عظیمی از بازار تهران از گاز برخوردار نیستند دومین عامل حریق در بازار تهران استفاده غیراصولی از کپسول‌های گاز و گازپیکنیکی است.وی افزود: همچنین در بازار تهران چهاردیواری‌ها و مخروبه‌هایی وجود دارد که تعیین تکلیف نشده‌اند، متاسفانه این مناطق به مکان‌هایی برای محل خواب معتادان متجاهر تبدیل شده است و بارها با توجه به تجمع ضایعات در این مکان‌ها شاهد آتش‌سوزی‌های بزرگ در این قسمت‌ها بوده‌ایم.عبدولی با اشاره به ازدحام جمعیت در بازار تهران گفت: در طول روز بیش از یک میلیون جمعیت در بازار تهران تردد می‌کنند. همچنین در پایان سال برآورد ما تردد بیش از ۴ میلیون نفر در بازار تهران است. با توجه به این ازدحام ورود نیروهای آتش‌نشانی به هنگام حادثه در بازار تهران بسیار سخت است. در بازار تهران تعداد زیادی چرخ دستی را شاهد هستیم که هیچ قاعده و آیین‌نامه و چارچوبی برای آن‌ها وجود ندارد و آتش‌نشانی در خصوص موضوع ورود به بازار هنگام حادثه با مشکلات بسیاری مواجه است.وی ادامه داد: در ایمن‌سازی بازار تهران قانون مالکیت و سرقفلی مشکل ساز شده و همچنین با توجه به بافت تاریخی بازار اخذ مجوز میراث فرهنگی و اداره اوقاف نیز لازم است و این موضوع باید به صورت ریشه‌ای حل شود. حل ریشه‌ای این مشکل در گرو تشکیل کارگروهی قوی در بازار تهران با مسئولین همه نهادها و سازمان‌های دخیل تشکیل شود.معتقدم این کارگروه باید هر چه سریعتر تشکیل شود و در این کارگروه نمایندگان دستگاه‌های مختلف از جمله دادستانی نیز حضور داشته باشند و در همین کارگروه اماکن ناایمن در بازار تهران تعیین تکلیف شود و با حذف بروکراسی اداری، دستورات در محل صادر و اجرایی گردد تا شاید مرهمی بر موارد ناایمنی‌های بازار تهران باشد.عبدولی خاطرنشان کرد: به عنوان یک کارشناس ایمنی معتقدم که برای ایمن‌سازی بازار تهران و برای رفع این مشکلات که در حال حاضر با آن مواجه هستیم انبارها و صنوف پرخطر باید از بازار تهران خارج شوند و مغازه‌ای که در بازار تهران فعالیت می‌کند باید صرفا کالای خود را در معرض دید بگذارد. اصناف باید براساس ماده ۱۷ ماده ۳۷ قانون نظام صنفی کشور قبل صدور هر گونه مجوز، ایمنی صنوف مختلف را کنترل کند و سازمان آتش نشانی آمادگی خود را جهت همکاری با اتاق اصناف تهران در قالب تفاهم‌نامه‌ای سال گذشته نیز اعلام کرده است.از دیگر مواردی که کارشناسان حوزه ایمنی درخصوص آن هشدار داده و آن عامل را باعث ناایمنی بازار تهران می‌دانند دپوی کالاهای قابل اشتعال در طبقات فوقانی یا زیرزمین سراها و حجره‌ها است. کنترل و پایش انبارها از سوی بازرسان وزارت کار و اتاق اصناف و همچنین برخورد با متخلفان در این زمینه می‌تواند از بروز حوادث بزرگ و خسارت بار در بازار تهران پیشگیری کند.

رویکرد سختگیرانه‌‌تری در خصوص ایمن‌سازی بازار تهران اتخاذ شود

«مهدی بابایی» عضو شورای شهر تهران نیز معتقد است موضوع ناایمنی بازار تهران یک موضوع خاص و جداگانه است و باید به صورت جداگانه رصد شده و به نظرم سختگیری‌ها در بازار تهران با توجه به حجم تردد شهروندان به بازار تهران و میزان دپوی اموال مردم که در بازار وجود دارد باید بیش از سایر نقاط شهر تهران باشد و رویکرد سختگیرانه‌ای که در خصوص ایمن‌سازی ساختمان‌ها داریم باید به صورت ویژه در بازار تهران توجه شود.وی با اشاره به نقش وزارت کار درخصوص موضوع ایمنی کارگاه‌ها تصریح کرد:  متاسفانه آن طور که باید و شاید وزارت کار در خصوص کارگاه‌ها و موضوع ایمنی کارگاه‌ها با توجه به اینکه در این خصوص الزام قانونی برای وزارت کار وجود دارد ورود نمی‌کند. وزارت کار براساس قانون می‌تواند به کارگاه‌های ناایمن اخطار و در صورت تداوم وضعیت ناایمنی کارگاه را تعطیل کند اما من اغلب چنین برخوردی را از وزارت کار در بازار تهران شاهد نبوده‌ام مگر در موارد بسیار نادر در حالی که حمایت قانونی از وزارت کار در این خصوص وجود دارد.ما در حوزه آتش‌نشانی در این زمینه با خلاء قانونی مواجه هستیم اما بازرسان وزارت کار حمایت قانونی دارند از همین رو ما انتظار داریم وزارت کار در این زمینه به صورت ویژه پای کار بیاید و انتظار ما این است که انشالله رسانه با انجام رسالت خود وزارت کار را ملزم به اجرای وظیفه خود کرده تا کارگاه‌ها ملزم به ایمن‌سازی شوند.

چاپ در شماره ۱۲۸۱ روزنامه ی یادگار امروز مورخ ۱۴۰۲/۰۳/۲۴