وضعیت بهداشت در مدارس چگونه است؟
فاطمه اسماعیلی / گروه جامعه
در دیدگاههای ارتقای سلامت که از حدود دو دهه پیش تاکنون در حال گسترش است طراحی و ارائه برنامهها و مداخلات سلامت جمعیت تحت پوشش در چهار محیط اصلی خدمات بهداشتی، درمانی، آموزشی، کار و محیطهایی که به نوعی دسترسی به همه گروههای جامعه را فراهم میکند، توصیه شده است. در این میان محیطهای آموزشی که غالباً گروه هدف کودکان، نوجوانان و جوانان را در خود جای داده است مهمترین حیطه اجرای مداخلات ارتقای سلامت است به نحوی که از دهه ۱۹۸۰، مدارس به عنوان یک محیط برای ارتقای سلامت دانشآموزان و معلمان، عمومی شناخته شده است.بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بهداشت مدارس به مجموعه اقدامهایی گفته میشود که به منظور تشخیص، تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دانشآموزان و کارکنان مدرسه که به نحوی در ارتباط با دانشآموزان هستند با راهنمایی و سرپرستی مسئولان به اجرا در میآید. هدف کلی بهداشت مدارس، آموزش و پرورش کودکانی متعادل و سالم است که رشد و نمو طبیعی داشته و اختلالی در آنان از نظر فکری، جسمی و عاطفی مشاهده نشود. به عبارتی بهداشت مدارس افزایش اطلاعات عملکرد بهداشتی و باورهای بهداشتی دانشآموزان است. انتشار برنامه آموزش بهداشت مدارس ابتدایی و گرایش به جنبههای عملی آن، نخستین ثمره طرح مشترک سازمان جهانی بهداشت و یونیسف در جهت ارتقای آموزش بهداشت مدارس در کشورهای عضو بوده است. در مقدمه گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی آمده است آمارهای موجود نشان میدهد که بهرغم تلاشها و موفقیتهای سالهای اخیر در حوزه بهداشت مدارس هنوز تعدادی از مدارس در کشور فاقد امکانات و تسهیلات بهداشتی بوده و فضاهای آموزشی از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. این در حالی است که همچنان شیوع برخی بیماریهای واگیردار و غیرواگیر، اختلالات رفتاری و … سلامت دانشآموزان را تهدید کرده و زمینه بروز مشکلات مرتبط با فراگیری و یا افت تحصیلی آنان را فراهم میکند؛ لذا شناخت بهموقع و رفع مشکلات دانشآموزان اقدام مؤثری در بهبود سلامت و پیشرفت تحصیلی آنان خواهد بود. بر اساس گزارش دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در بهمن ماه ۱۴۰۱ در مجموع ۴۴۴۳ نفر مراقب سلامت در رشتههای مرتبط (پزشکی، مراقب بهداشت، سایر گروه های پزشکی و پیراپزشکی) و ۵۰۰۰ نفر در رشتههای غیر مرتبط در کشور وجود دارند که با در نظر گرفتن اصلاحیه تبصره ماده (۳) آیین نامه اجرایی تبصره (۶) الحاقی به ماده واحده قانون انتقال مراقبین بهداشت مدارس به واحدهای آموزشی تابعه وزارت آموزش و پرورش که بر مبنای آن، شاخص ۱/۴۸۰ ( یک مراقب سلامت در ازای ۴۸۰ دانش آموز) به عنوان شاخص تعداد مراقب سلامت مورد نیاز در مدارس تعیین شده؛ در حال حاضر به ازای هر ۲۶۳۱ نفر دانش آموز، یک مراقب سلامت در کشور وجود دارد.کمبود نیروی مراقب سلامت در مدارس ۱۹.۹۱۳ نفر است.با این همه، با توجه به اهمیت برنامه ارتقای سلامت دانشآموزان و ضرورت تأمین منابع انسانی مالی و شرایط فیزیکی مدارس و…، اما تخصیص نامناسب اعتبارات به این برنامه در قوانین بودجه سنواتی می تواند یکی از مؤثرترین عوامل در عدم اجرای مناسب برنامه مذکور و تحقق اهداف آن باشد. براساس گزارش وزارت آموزش و پرورش ( اداره سلامت و تندرستی) در سال ۱۴۰۱ سرانه مطلوب سلامت برای هر دانش آموز ۱۶۰ هزار تومان در یک سال بوده در حالی که براساس اعتبارات موجود حدود ۷۶۰۰ تومان در نظر گرفته می شود. این در شرایطی است که شاخص های سلامت دانشآموزان نیازمند ارزیابی مستمر در جهت پیشگیری از بروز بیماری هاست.بر این اساس ضرورت دارد برنامه ارتقای سلامت دانشآموزان با در نظر داشتن زیرساختها و منابع لازم در اولویت وزارتین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش قرار گیرد.گفتنی است؛ چالشهای ارائه خدمات سلامت در مدارس ایران عبارتند از: الف) نامناسب بودن زیرساختهای فیزیکی، امکانات و تجهیزات بهداشتی مدارس.ب) کمبود نیروی متخصص سلامت مدارس.ج) نداشتن ساعت رسمی درس بهداشت در برنامههای درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول.د) عدم تخصیص اعتبارات حوزه بهداشت مدارس.
چاپ در شماره ی۱۷۷۵روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۰۳/۱۷
دیدگاه ها