عملکردی برابر صفر

مطهره بستان جوادی / گروه جامعه

درباره آلودگی هوای کلانشهرها حرف تازه زدن، دشوار است. رسمی هر ساله است و تعداد روزهایی که تنفس برای کلانشهرها خصوصا تهرانی‌ها دشوار می‌شود مرتب بیشتر می شود، از طرفی همیشه در اوج آلودگی هوا این موضوع یاد مسئولان می‌افتد که قانونی وجود دارد و دستگاه‌هایی که در حوزه آلودگی هوا تکلیف دارند. نامه‌نگاری‌ها با نهادهای مسئول آغاز می‌شود، اما در نهایت وقتی باد می‌آید و آلاینده‌ها را از آسمان می‌برد، پرونده آلودگی هوا بسته می‌شود تا روزی که دوباره شاخص‌ها وضعیت قرمز را نشان بدهند. سال‌هاست که رفع آلودگی هوای کلانشهرها به این شکل طی می شود. از طرفی منابع متحرک مانند خودرو و موتورسیکلت همواره جزو متهمان ردیف اول آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرها هستند اما در این میان به نظر می رسد نقش موتورسیکلت پررنگ تر است، بر اساس آمار بیش از هفت میلیون موتورسیکلت فرسوده در کشور وجود دارد این در حالی است که میزان انتشار آلایندگی هر موتورسیکلت، بیش از ۱۲ برابر یک خودروی سبک است که همین مساله لزوم توجه بیشتر به این بخش را الزامی می کند. همچنین آمارها نشان می‌دهند که در شهرهای پرجمعیت و پرترافیک و با درآمد کمتر، استفاده از موتورسیکلت بیشتر است. بهرحال همانطور که اشاره شد کارشناسان معتقدند که موتورسیکلت‌ها سهم زیادی در آلودگی هوای کلانشهرها دارند و برخی حتی سهم آلودگی آن‌ها را از سه تا ۲۱ برابر خودروهای سواری ذکر کرده‌اند و بعضاً ۷۰ درصد آلودگی هوا را به آن‌ها نسبت داده‌اند. این در حالی است که هیچ پژوهشی در ارگان‌های رسمی کشور برای تعیین نرخ انتشار آلایندگی موتورسیکلت‌ها در حین حرکت انجام نشده است. تفاوت زیاد این آمارها موجب بی‌اعتباری آن‌ها شده است و توجه به آن‌ها می‌تواند موجب گمراهی مسئولان برای ارائه راهکارهای اجرایی کاهش آلودگی هوا شود. بنابراین با توجه به نقش وسایل نقلیه موتوری با سوخت فسیلی و بنزینی در تشدید آلودگی هوا و فرسودگی بیش از ۹۰ درصد موتورسیکلت های در حال تردد، توسعه به کارگیری موتورسیکلت‌های برقی به‌ویژه در کلانشهرها می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوای ناشی از تردد موتورسیکلت ها شود.توسعه حمل و نقل عمومی درون شهری با اولویت اتوبوس و تاکسی‌های برقی، هیبرید و گازسوز در کلانشهرها موجب بهتر شدن کیفیت هوا در این شهرها می‌شود که این موضوع نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم و اهتمام مراجع ذیربط یعنی وزارت کشور و شهرداری‌ها جهت توسعه ناوگان حمل و نقل پاک است. به گفته داریوش گل‌علیزاده – سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست – در قانون هوای پاک شهرداری‌ها و وزارت صمت مکلف شده‌اند نسبت به برقی‌سازی موتورسیکلت‌های کار و پیک موتوری اقدام کنند. همچنین جعفر تشکری هاشمی – رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران – با بیان اینکه در سال‌ جاری کار ویژه ای برای توسعه استفاده از موتورسیکلت های برقی در تهران در بودجه ۱۴۰۲ انجام دادیم، توضیح می‌دهد: در بودجه سال جاری مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان برای مسئله موتورسیکلت در نظر گرفته شد که امیدواریم با همت شهرداری تهران شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه باشیم. این ۷۰۰ میلیارد تومان در مسئله ارائه تسهیلات به موتورسیکلت.داران هزینه خواهد شد تا پشتیانی مالی برای خرید موتورسیکلت برقی را داشته باشند. در حالی‌که موتورسیکلت‌ها چنین تاثیری بر کاهش آلودگی هوا دارند و برای توسعه آن‌ها بودجه نیز در نظر گرفته شده است اکنون اخبار حاکی از آن است که موتورسیکلت‌های برقی جایی در برنامه هفتم توسعه ندارند.بدین جهت سید محمدمهدی میرزایی قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان این نکته که یکی از مهم‌ترین بندهای حذف شده در لایحه برنامه هفتم نسبت به برنامه ششم توسعه، بند “ش” ماده ۳۸ برنامه ششم است، اظهار کرد: در این بند دولت مکلف بوده سالانه به میزان ۱۰ درصد از موتورسیکلت‌های بنزینی درحال تردد در کشور را با موتورسیکلت‌های برقی جایگزین کند. وی افزود: اگرچه این بند طی سال‌های پس از تصویب برنامه ششم توسعه تقریباً عملکردی برابر صفر داشته اما محمل بسیار خوبی برای اجرای طرح‌های جایگزینی موتورسیکلت‌ها با موتورسیکلت‌های برقی است و عملاً تنها سند بالادستی در این حوزه به شمار می‌رود. به گفته میرزایی قمی براساس آمارها در شهر تهران ۲۱ درصد از انتشار آلاینده‌های گازی و ۱۰ درصد از انتشار ذرات معلق سهم حدود سه میلیون موتورسیکلت درحال تردد است که بیشتر آن‌ها نیز فرسوده‌اند. مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: این ناوگان سهم عمده‌ای نیز در سبد مصرف سوخت کشور دارد و یکی از عوامل بالا بودن سرانه مصرف بنزین در ایران نسبت به سایر کشورها است و برقی‌سازی این ناوگان بهترین راهکار برای مقابله با این اثرات مخرب محسوب می‌شود.مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به اینکه در شرایطی که شهرهای بزرگ کشور به خصوص تهران هر سال با بحران آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار کرد: شهرداری تهران به عنوان یک پیشگام در حوزه برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها برای جایگزینی ۵۰ هزار دستگاه برنامه‌ریزی کرده است و این موضوع را با جدیت دنبال می‌کند. با این حال حذف الزام به جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با نوع برقی آن‌ها طبیعتاً کار را برای برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات در این حوزه دشوار می‌کند. میرزایی قمی در پایان تأکید کرد: بدیهی است که اجرای طرح‌هایی مانند جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با برقی صرفاً از جانب یک نهاد امکان‌پذیر نیست و همکاری و مشارکت کلیه دستگاه‌های اجرایی مرتبط را در سطح ملی نیازمند است.

چاپ در شماره ی ۱۲۷۰روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۰۳/۰۹