فصلِ جدیدِ رجب !

عباس دارایی/  یادگار امروز

بر اساس اعلام رسمی نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه رجب طیب و قلیچدار اوغلو با کسب بیشترین آرا به دور دوم رفتند و امروز تکلیف آن مشخص می شود.

انتخابات ریاست جمهوری بواسطه اینکه اختیارات سمت ریاست جمهوری در ترکیه در سال ۲۰۱۷ پس از تصویب تغییر نظام حاکم در ترکیه از پارلمانی به ریاست جمهوری با برگزاری یک همه پرسی افزایش یافته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا این تغییر موجب شد، پست نخست وزیری در ترکیه لغو شده و ریاست جمهوری به سمت رئیس دولت این کشور برسد.

رحب طیب اردوغان توانست ۴۹.۳۵ درصد آرا را کسب کند ، او برای پیروزی در انتخابات تنها ۶۵دهم درصد رای نیاز داشت ، کمال قلیچدار اوغلو اصلی ترین ر فیب اردوغان  با کسب ۴۵ درصد آرا نفر دوم شد، اما چون هیچکدام از دو نامزد اصلی نیمی از آرا را کسب نکردند انتخابات به دور دوم رفت.

۲۰ سال از به قدرت رسیدن اردوغان و حزب او موسوم به حزب عدالت و توسعه  می گذرد و از این منظر دوران اردوغان و حزب متبوعش  طولانی‌ترین دوران حاکمیتی  مدرن ترکیه بوده است .

اردوغان  در انتخابات سال ۲۰۱۸ در دور اول با کسب ۵۲.۶ درصد آرا پیروز شده بود ، در این دوره اما به سد محکمی برخورد ،  تمام مخالفین اردوغان طی یک ائتلاف کم سابقه قلیچ دار اغلو را به مصاف رئیس جمهور فعلی ترکیه فرستادند .

قلیچ داراوغلو نامزد مشترک ریاست جمهوری متعلق به ائتلاف اصلی شش حزب مخالف اردوغان است، او رئیس حزب مردم جمهوری خواه ترکیه  حزبی که توسط مصطفی کمال آتاتورک – بنیانگذار ترکیه مدرن – تأسیس شد، است.

علاوه بر اغلو ، اوغان هم بعنوان یک قانونگذار سابق حزب جنبش ملی گرای ترکیه   نامزد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شد که با شمارش آرا مشخص شد او فقط ۵در صد آرا را به خود اختصاص داده است .

آنچه مشخص است اینکه به رغم ائتلاف بسیار محکم مخالفین حاکمیت ۲۰ سساله اردوغان و هم حزبی هایش ، اردوغان توانست آرای قابل توجهی کسب کند و کسب تقریبا نیمی از آرای مردم تر کیه یک موفقیت برای او محسوب می شود .

سنان اوغان کاندید ائتلاف اجداد که ۵.۱۷ درصد آرا (یعنی بیش از ۲.۸ میلیون رای) را به دست آورده است  گفته است به حمایت از اردوغان در دور دوم خواهد پرداخت ، برخی رسانه ها به نقل از او مطرح کرده بودند که این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری حمایت خود از قلیچ اوغلو را مشروط به این کرده است که نباید به حزب کُردی «سبز چپ‌گرا» که از «ائتلاف ملت» حمایت می‌کند، امتیازی داده شود.

این موضوع اما به فاصله ای کوتاه از سوی سنان اوغان تکذیب شد ، حالا او در جدیدترین اظهار نظر پس از پایان انتخابات گفته است : ” بازگشت پناهجویان خط قرمز و پیش‌نیاز حمایت من از اردوغان یا قلیچداراوغلو است ”

سرازیرشدن آرای اوغان به صندوق قلیچدار اوغلو به این معنا می توانست تعبیر شود  که آرای ائتلاف معارضان به ۵۰.۰۶ درصد می‌رسد که به مغعنای پیروزی مخالفین  در انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود اما این اتفاق رخ نداد.

گرچه نباید فراموش کرد که بخشی از رای دهندگان به اوغان به سوی اپوزیسیون و بخش دیگر به سوی اقتدارگرایان تمایل دارند لذا تصمیم اوغان لزوما تصمیم رای دهندگان او نخواهد بود.

موضوع مهم اما در این بین این است که رهبران احزاب اپوزیسیون بر لزوم دستیابی به هدف حذف اردوغان از قدرت توافق دارند در مقابل اما یک سناریوی دیگر وجود دارد و چندان دور از ذهن نخواهد بود ، “محرم اینجه”، رهبر حزب “البلد” که  چند روز مانده به انتخابات انصراف خود را از رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد، ۰.۴۴ درصد آراء معادل ۲۳۹ هزار رایرا به دست آورد؛ این درصد اگر به نفع اردوغان تقویت شود  می‌تواند اورا به پیروزی در رقابت‌های ریاست جمهوری نزدیک‌تر کند.

علاوه بر این تعداد آرای باطله پس از نتیجه شمارش اولیه در داخل و خارج از ترکیه به یک میلیون و ۳۶ هزار و ۵۶۵ رای رسید که یک رقم قابل توجه بوده و این رقم در صورتی که به سمت اردوغان می رفت می توانست او را به ریاست جمهور ی برساند ، این رقم عجیب آرای باطله در دور دوم  می‌تواند روند انتخابات را به کلی تغییر دهد زیرا احتمال کاهش نسبت آرای باطل و تقسیم این آرا به نفع هر طذفی می تواند برای پیروزی هر کدام از این نامزدها موثر واقع شود.

فارغ از اتفاقات مرحله دوم اما در مرحله اول یک رخداد نادر در انتخابات های ترکیه به ثبت رسید ، در جریان انتخابات همزمان ریاست جمهوری و پارلمانی این کشور با مشارکت ۸۸.۴۸ درصدی مردم، رکورد بالاترین میزان مشارکت در تاریخ انتخابات ترکیه به ثبت رسید.

گرچه همواره مردم ترکیه در انتخابات مشارکتی بالا دارند اما این انتخابات از حیث مشارکت نسبت به سایر ادوار از درصد بالاتری برخوردار بود  زیرا میزان مشارکت در انتخابات عمومی ۲۰۰۲ میلادی در ترکیه ۷۹.۱ درصد، انتخابات ۲۰۰۷ میلادی ۸۴.۲ درصد، انتخابات ۲۰۱۱ میلادی ۸۳.۱ درصد، انتخابات ۲۰۱۵ میلادی ۸۳.۹ درصد و انتخابات نوامبر ۲۰۱۵ میلادی ۸۵.۲ درصد و انتخابات همزمان مجلس و ریاست جمهوری سال ۲۰۱۸ میلادی نیز ۸۶.۲ درصد بوده است که در این دوره به رقم ۸۸.۴۸رسید.

از آنجا که همواره از میزان حضور مردم در انتخابات های مرحله دوم کاسته می شود به طور قطع نرخ مشارکت در دور دوم به طور خاص تری  در جبهه  رای‌دهندگان مخالف اردوغان نسبت به دور اول کاهش خواهد یافت و مضاف بر این  تفاوت رای بین اردوغان و قلیچداراوغلو نیز به میزان کمی نیست  که بتواند در بین پایگاه رای قلیچداراوغلو ایجاد انگیزش مضاعف برای فعالیت بیشتر کند ،   از آنجا که ترکیه دارای یک بستر قوی برای راست افراطی و ملی‌گرای تندرو است بر خلاف همه فعالیت های مخالفین اردوغان ،  ترک‌های ساکن آناتولی مرکزی به فروپاشی اقتصادی توجهی نکردند، همانطور که کشته شدن ۵۰ هزار انسان در زلزله ترکیه نیز از مقبولیت اردوغان نکاست و رای اردوغان بالاتر از رقیبش بود.

اردوغان همچنان شانس اصلی پیروزی در انتخابات است و به نظر نمی رسید کار خاصی از سوی ائتلاف مخالفین او در یک بازه زمانی کوتاه تا انتخابات مرحله دوم صورت گیرد هر چند احتمال وقوع زلزله سیاسی در مرحله دوم بسیار کم است اما بالاخره نباید آنرا نیز بسیار دست کم گرفت.

چاپ در شماره ی ۱۲۶۸روزنامه ی یادگار امروز مورخ۱۴۰۲/۰۳/۰۷