اقتصاد رویکردی دستوری نیست

(صیدمیرزابزرگ تبار/  پژوهشگر و فعال رسانه‌ای)

تحولات شگرف اقتصادی در جهان همراه باهم آینده‌ی بحران‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و نارضایتی‌های دراماتیکی که از این حیث در جامعه احساس می‌شود را رقم می‌زنند. ضرورت تعامل با جهانیان جهت دور شدن از نابسامانی‌های یادشده در این فرایند بیشتراحساس می‌شود، از طرفی« فقدان سرمایه‌گذاری و نبود تئوری‌های علمی و عملی برای کنترل این بحران‌ها بخصوص بحران‌های اقتصادی و تحرک عمومی افراد در طبقه‌ای که در لول آن نیستند و نمی توانند نقش کارسازی ایجاد کنند از دیگر عواملی است که ایجاد ساختارهای جدید را در جامعه  نوتیس می‌دهد».

این هشدارحاکی ازآن است که تئوری دولت‌ها باید مبتنی بر عدالت ساختاری و کنترل و یا حذف قدرت‌های ناکارآمد باشد تا جامعه بیشتر از این آسیب نبیند. در عرصه‌ی سیاست و اقتصاد بعضی‌ها مست سوداگری و قدرت محوری شده ‌اند و این قدرت‌ها معمولا به صورت مناسکی عمل می‌کنند. ایجاد جایگاه قدسی به این قبیل اشخاص در چنین مرتبه و جایگاهی، افقی مبهم و مه‌آلود فراروی طبقات اجتماعی قرار می‌دهد و «تداوم ایده‌ی استثناگرایی و شخص‌محوری به جای فن‌سالاری در نظام سیاسی و اقتصادی و اجتماعی اخلال ایجاد می‌کند» و موجب ابتذال و عدم توسعه‌یافتگی همه جانبه می‌گردد.

رزیستاس و دوام جوامع بشری با رول پلی نخبگان باعث رهایی و پیشر فت جامعه و تسهیل در امور می‌شود و با بازاندیشی در این رویکردها و قرار گرفتن نخبگان و متخصصین در ارکان کلیدی ستون فقرات جامعه باعث توسعه‌ی پایدار و پیشرفت همه جانبه آن می‌گردد. در جامعه‌ای که تورم و گرانی افسار گسیخته تار و پود آن شده باشد باید ساختار و پایه آن را عوض کرد تا نقص‌ها و ایرادات بنیادی اصلاح گردد و با حضور میدانی تکنوکراسی ساماندهی گردد و در این فرایند وقتی کاکسیتوکراس‌ها در این قالب خارج شوند دیسیپلین سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه همچون الماس تزئینی باشن خواهد شد و نابسامانی‌ها رو به بهبودی خواهدرفت و حجم چالش‌های روی هم انباشته با تلفیق و حضور جدی و میدانی نخبگان در ساختاری لبیب جامعه را از حالت بی‌قواره‌گی و ایستا به حالت نرمال و یونیک بازخواهد گردانید و این عملکرد چراغ راه هدایت و برون‌رفت جامعه ازمعضلات و نابسامانی‌های بوجودآمده خواهد شد.

گزاره‌ی خود را تافته‌ی جدا بافته از جامعه‌ی بین‌الملل تلقی کردن به لحاظ نیازمندی‌های جوامع درهم تنیده‌ی بشری یک راهبرد و چشم انداز  تلقی نمی‌گردد بلکه باعث عدم رشد شاخص‌های همه جانبه‌ی یک جامعه می‌گردد، بنابراین در این فرایند ارتباط و تعامل با دنیای مدرن و مترقی با به‌کارگیری تئوری‌های علمی و عملی امکان‌پذیراست و برایند این تداعی منوط به علل و عواملی است که در رویکردهای محاسباتی به سبک اعدادی اظهار می‌شود. از این حقیقت اگرخروجی مثبت عاید نگردد به بی‌ثباتی برنامه‌ریزان برمی‌گردد و در این پدیده نقش سازنده ایجاد نشده و یا بیس کار در این فراگرد کارایی لازم و مفید نداشته و یا ورژن برنامه‌ریزان با آزمون و خطا پیش رفته است.

در صلح ایران و عربستان که با میانجیگری یک کاتالیزور سیاسی منطقه‌ای انجام گرفت، عدم التهاب در این خطه‌ی بلاخیز منجر به آرامش خاورمیانه می‌گردد، اگر ایده‌های استعماری این آرامش را به هم نزنند، اوضاع خاورمیانه جهت سرمایه‌گذاری پلن خواهد شد و این آوانسی خواهد شد برای بهبودی وضع موجود، البته آن هم زمانی که این کشورها در این فرایند منطقی کدبرداری کنند.

سروسامان دادن به مسائل اقتصادی فرایندیست که با سرمایه‌گذاری کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت و با حضور میدانی متخصصان مربوطه در هر بخش اتفاق می‌افتد و به گواه اقتصاددانان، بحث اقتصاد یک رویکرد دستوری نیست که با امر و نهی اتفاق بیفتد و همانطوری‌که گفته شد یک فرایند خاص است که مرحله به مرحله و گام به گام و با سرمایه‌گذاری کلان در همه‌ی بخش‌ها به پیش می‌رود. امنیت و  ثبات در بحث اقتصادی در همه‌ی بازه‌های زمانی اهمیت حیاتی دارد.

تعادل در بازار با رویکرد عرضه و تقاضا‌ی بدون رانت، جلوگیری از قاچاق کالا و ارز، مهار فساد سیستماتیک در همه لایه‌های جامعه، مبارزه جدی با سیستم پولشویی و مهار این پدیده، بالا بردن کیفیت کالاها در همه‌ی شاخص‌ها و برندها، بالانس نگه داشتن قدرت خرید مردم و طبقات اجتماعی، ایجاد رونق و رقابت در بورس کالا و بالا  بردن کیفیت کالا ها در همه‌ی برندها و بازگشت بازار ایران به روی تمام بازارهای جهانی، عدم خروج سرمایه به‌صورت بی‌ضابطه، مهار حجم نقدینگی و هدایت آن به سوی بازارهای مولد بر پایه‌ی استانداردهای جهانی، تثبیت قیمت ارز و نظارت مستمر بر بازار، ازمهم‌ترین علل و عواملی است که هم باعث کاهش تورم می‌گردد و هم گرانی‌هارا مهار می‌کند و هم موجب رشد و رونق تولید می‌گردد.

(چاپ در شماره‌‌ی ۱۲۴۲ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲)