قطار صادرات روی ریل مشکلات

حمل‌ونقل ریلی مزیت‌های بسیاری نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای به‌خصوص در حوزه ترانزیت و صادرات دارد اما متأسفانه هنوز این شاخه از حمل‌ونقل روی ریل توسعه قرار نگرفته است.مقصد عمده کالاهای صادراتی  ایران  به کشورهای افغانستان، ازبکستان، ترکمنستان، عراق، پاکستان، چین، قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، امارات متحده عربی، اسپانیا، فدراسیون روسیه، ترکیه، هلند، هند، عمان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و بلغارستان است که این بازارهای هدف فرصت مناسبی را برای این استان فراهم کرده است.خراسان رضوی به‌ عنوان پنجمین استان پهناور کشور، علاوه برداشتن مرز مشترک با دو کشور ترکمنستان و افغانستان، در مسیر تجارت خارجی بسیاری از کشورهای آسیای میانه قرارگرفته است.

موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های چشمگیر این خطه در زمینهٔ صادرات موجب شده به یکی از کریدورهای اقتصادی کشور نیز مبدل شود.در این‌ بین ضروری است که دولتمردان با اتخاذ سیاست‌های مبتنی بر حمایت از تولیدکنندگان داخلی زمینه صادرات را فراهم کنند، به‌ویژه صادرات به کشورهای آسیای میانه که با توجه به روابط مناسب سیاسی فرصت ارزشمندی را در اختیار صادرات ما قرار داده است.این فرصت‌های تجاری برای صادرات در حالی است که بسیاری از صادرکنندگان به دلیل نبود واگن‌های حمل‌ونقل ریلی و یا گرانی آن‌ها گلایه داشته و این مشکل را سد راه توسعه صادرات در این استان می‌دانند.

محمد زاده یکی از صادرکنندگان در تشریح مشکلاتی که در مسیر صادرکنندگان قرار دارد به بازار می‌گوید: متأسفانه وضعیت دسترسی به واگن‌ به‌منظور حمل ریلی محصولات صادراتی هنوز رفع نشده است و این مشکل دیرینه افزون بر ۲۰ سال است که هم چنان به‌عنوان سدی در برابر صادرکنندگان قرار دارد.

وی با اشاره به تلاش‌های دولت سیزدهم برای توسعه روابط تعاملات تجاری با کشورهای همسایه اذعان می‌کند: اگرچه روابط تجاری با برخی از کشورها مانند ترکمنستان یا قرقیزستان بهبودیافته است اما بی‌توجهی به زیرساخت‌های لازم به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل ریلی نمی‌تواند کمک شایانی به بهبود روابط تجاری بکند.

وی با تأکید بر این موضوع که حمل‌ونقل نقش مهمی در صادرات دارد به ما می‌گوید: اگر توسعه روابط تجاری را به بالاترین حد ممکن هم برسد اما واگن برای حمل کالای صادراتی وجود ندارد.

این صادر کننده اذعان می‌کند: البته دولتمردان ادعا دارند که کمبودی در این رابطه وجود ندارد اما نکته اینجاست که اغلب این واگن‌ها خصوصی‌سازی شده و لذا قیمت‌هایی که بابت اجاره واگن اخذ می‌شود قیمت تمام‌شده کالا را افزایش می‌دهد و از قدرت صادراتی و رقابتی ما در بازار کشورهای همسایه می‌کاهد.

وی بابیان اینکه در حال حاضر صادرات از چندین وجه با مشکل مواجه است اظهار می‌کند: متأسفانه قیمت مواد اولیه افزایش چشمگیری داشته است و لذا این موضوع قیمت کالاهای صادراتی را افزایش داده و لذا هنگامی‌که حمل‌ونقل گران هم به آن افزوده شود لذا قدرت رقابت در بازارهای بین‌المللی از صادرکننده گرفته می‌شود.

این فعال حوزه اقتصادی و صادرات بابیان اینکه طی سال‌های گذشته راه‌آهن کشور، متولی تأمین واگن‌های صادراتی بود ادامه می‌دهد: متأسفانه از سال ۱۳۹۷ تهیه واگن‌های صادراتی به بخش خصوصی واگذار شد و عملاً راه‌آهن از وظیفه حاکمیتی خود شانه خالی کرد و تنها صدور مجوز را بر عهده گرفت و چرخه و بازاری جدید برای اجاره واگن‌های صادراتی دایر شد که تا پیش‌ازاین وجود نداشت.

وی اذعان می‌کند: در حال حاضر تاجران برای صادر کردن و ترانزیت کالای خود به کشورهای آسیای مرکزی باید به یک شرکت خصوصی درخواست بدهند تا واگن را از طرف ترکمنستانی تأمین کند که این فرایند به ایجاد بازار غیررسمی و بازار سیاه تبدیل کرده است که قیمت واگن‌ها به مشکلی جدید برای صادرکننده تبدیل‌شده است.

رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی بابیان اینکه بیشترین مشکل در حوزه صادرات ریلی به بی‌نظمی و سودجویی شرکت‌های خصوصی در خصوص دریافت هزینه واگن ارتباط دارد به بازار می‌گوید: متأسفانه آزادسازی واگن‌ها و واگذاری آن‌ها به بخش خصوصی موجب شده تا دست بسیاری از شرکت‌های خصوصی برای دریافت اجاره و هم‌چنین دلالی باز شود و لذا این موضوع درنهایت به گرانی و افزایش اجاره واگن‌ها منجر شده است.

محمد حسین روشنک بابیان اینکه در حال حاضر حجم قابل‌توجهی کالا برای صادرات به آسیای میانه ازجمله تاجیکستان وجود دارد که به دلیل کمبود یا نبود واگن معطل‌مانده است اظهار می‌کند: اکثر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، به خراسان رضوی دسترسی دارند و لذا تحقق تفاهم‌نامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا نقش این استان را بیش از گذشته پررنگ می‌کند لذا در این راستا باید نسبت به‌ضرورت برخی از سیاست‌ها مانند نظارت بر تهیه و اجاره واگن‌های صادراتی اقدام کرد.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۲۰۰ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۲۷ بهمن ۱۴۰۱)