اول گاز حالا گازوییل

تصاویر صف‌های طولانی کامیون‌ها در شهرهایی همچون چابهار طی روزهای گذشته حسابی خبرساز شده است. تصاویری که نشان می‌دهد زمستان سخت برای ایران زودتر از آن‌چه تصور می‌شد از راه رسید.

حالا کامیون‌های مانده در صف ناچارند که گازوییلی که قیمت مصوب هر لیتر آن ۳۰۰ تومان است را حدود ۷ برابر قیمت اصلی آن یعنی ۲ هزار تومان خریداری کنند. کارشناسان مدعی‌اند که کمبود گازوییل از مدت‌ها پیش قابل پیش‌بینی بود چراکه میزان سرمایه‌گذاری برای تولید این محصول متناسب با رشد مصرف آن نیست.

حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این‌باره گفت: سالانه حدود ۸ درصد بر مصرف کشور افزوده می‌شود، این در حالی است که بعد از پالایشگاه ستاره خلیج فارس دیگری پروژه‌ای برای افزایش ضریب تولید به بهره‌برداری نرسیده است.

البته کمبود گازوییل و صف‌های طولانی کامیون‌دارها در روزهای گذشته دلایل دیگری هم داشت؛ دلایلی همچون افزایش قاچاق و رشد مصرف در نیروگاه‌ها. اما مصطفی نخعی سخن‌گوی کمیسیون انرژی مجلس دلیل همه مشکلات امروز را در نبود مدیریت مناسب در شرکت پخش و پالایش و مدیریت ضعیف مسئولین در حوزه نفت می‌داند.

او معتقد است که جواد اوجی وزیر نفت باید پاسخگوی نبود مدیریت در شرکت پخش و پالایش باشد و اگر این ناترازی‌ها بیشتر شود، ممکن است زنگ خطری برای سکاندار ساختمان طالقانی باشد.

نیمه دوم سال که فرا می‌رسد، مصرف در بخش خانگی به شدت بالا می‌رود. هم‌زمان با افزایش مصرف در بخش خانگی محدودیت در تامین گاز نیروگاه‌ها هم شروع می‌شود. بر اساس آمار اعلامی از طرف شرکت برق حرارتی تا پایان آبان امسال حدود ۲.۶ میلیارد مترمکعب گازوییل در نیروگاه‌های کشور ذخیره شده است. البته آن‌گونه که متولیان تولید برق اعلام کرده‌اند، سهم گاز از سبد مصرفی نیروگاه‌ها طی دو ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش و مقدار مصرفی گازوییل کمتر شده است. با وجود این کاهش مصرف اما وضعیت سوخت رسانی به کامیون‌ها چنگی به دل نمی‌زند چرا که ناترازی در گازوییل هم دست کمی از گاز ندارد.

حسینی در این‌باره گفت: در نیمه دوم سال علاوه بر نیروگاه‌ها، واحدهای تولید سیمان، پتروشیمی هم ناچار به استفاده از گازوییل می‌شوند. همین مساله موجب شده که تقاضای گازوییل در کشور افزایش یابد.

او با اشاره به این‌که هنوز بسیاری از نیروگاه‌ها از گاز استفاده می‌کنند، ادامه داد: ممکن است در ماه‌های آینده که مصرف گازوییل در نیروگاه بیشتر می‌شود، ناترازی و کسری گازوییل هم افزایش یابد.

«بیشتر محصولاتی که به اربیل عراق می‌فرستادیم، بوی گازوییل می‌داد و به ما می‌گفتند چرا از مواد غذایی گرفته تا محصولات دیگر صادراتی از ایران بوی گازوییل می‌دهند.» این بخشی از گفته‌های حسینی است که نشان می‌دهد بازار قاچاق گازوییل به کشورهای همسایه ایران تا چه اندازه داغ است.

او که احتمال می‌دهد، قاچاق گازوییل در هفته‌های گذشته افزایش یافته باشد، می‌گوید: قاچاق گازوییل راحت‌تر و البته کم‌خطرتر از بنزین بوده و به همین دلیل در بین قاچاقچیان محبوبیت بیشتری نسبت به بنزین دارد.

این کارشناس انرژی همچنین گفت:  آمار دقیقی از مقدار گازوییلی که قاچاق می‌شود، وجود ندارد. رشد تقاضای جهانی گازوییل در سال گذشته، به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسید. البته رشد قیمت گازوییل و البته محدودیت‌ها در تامین آن تنها به قاره سبز محدود نمی‌شود. جالب است که بدانید هم‌اکنون بهای گازوییل در کشورهای همسایه ایران هم حدود ۳۰ درصد بالاتر از بهای بنزین است.

اوضاع گازوییل به قدری نگران کننده شده که حالا وزارت به دنبال واردات گازوییل از روسیه است. این خبری است که رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی نیز آن را تایید کرده است. با این اوصاف کشورهایی که تا همین چند سال پیش یکی از صادرکنندگان در محصولات نفتی، فرآورده‌های نفتی بوده و به دنبال افزایش صادرات گاز و تبدیل شدن به هاب انرژی بوده، در حال تبدیل شدن به یک واردکننده بزرگ از روسیه است. وارداتی که حتی بهارستان‌نشینان هم نگران آن نیستند.

نخعی سخن‌گوی کمیسیون انرژی گفت: به هر حال نیاز کشور باید تامین شود و این ظرفیت در کشورهایی همچون روسیه وجود دارد.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۱۳۶ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۱۰ آذر ۱۴۰۱)