مدتهاست که به آموزش و پرورش بهویژه به بخش پرورشی توجه نشده است؛
(سولماز خوان/ گروه جامعه یادگار امروز)
پایه و اساس هر جامعهای وابسته به تعلیم و تربیت افراد آن جامعه است و شکلگیری شخصیت نسل جدید به عوامل مختلف درونی و بیرونی بستگی دارد و از طرفی عوامل مختلفی در تربیت موثر هستند که هر یک در جای خود مهم بوده و دارای درجه خاصی از تاثیر هستند. در میان این عوامل مختلف بیشترین تاثیر در تربیت به خانواده و مدرسه برمیگردد در واقع این دو، شخصیت هر فرد را شکل می دهند. اکنون سوالی که مطرح میشود این است که آموزشهای ضروری برای مثال با هدف نهادینهسازی مسئولیت اجتماعی در دانشآموزان، از چه طریقی محقق میشود؟
بسیاری از نظامهای آموزشی جهان کلید موفقیت این موضوع را در دستان معلمان و مربیان، میبینند، چراکه در تمامی نظامهای آموزشی مدرسه رکن اصلی تعلیم و تربیت است. معلمان نیز مربی و الگوهای با نفوذ تعلیم و تربیت هستند. بنابراین میتوان گفت که شغل معلمی یکی از حساسترین و پرمسئولیتترین شغلهای جامعه است. بنابراین نظام آموزش و پرورش یکی از سازمانهای مهم است که در پرورش و رشد اجتماعی افراد، نقش کلیدی دارد. از این رو نحوه عملکرد این نهاد در فرایند رشد اجتماعی و پرورش همهجانبه قابلیتهای دانشآموزان، عاملی موثر است.
از آنجا که مسئولیتپذیری بخش مهمی از رشد اجتماعی افراد است و از سوی دیگر پرورش روحیه مسئولیتپذیری نیز از اهداف اجتماعی آموزش و پرورش ایران است، لازم است به این جنبه از ویژگیهای دانشآموزان در نظام آموزشی، توجه بیشتری شود. چرا که مسئولیتپذیری اجتماعی میزان تعهد و حس تعلق فرد را نسبت به سایر افراد جامعه نشان میدهد و یک نوع احساس تعهد و التزام درونی در قبال جامعه و دیگران است که توام با الزام اخلاقی در فرد و در جهت تعالی و رشد جامعه، رخ میدهد.
مربیان بیانگیزه هستند
اصغر باقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه آیا نوجوانان ما بیانگیزه هستند، اظهار کرد: در اینباره میتوان گفت مربیان بیانگیزه هستند، ولی بچهها خیلی انگیزه دارند. اینکه نوجوان بیانگیزه باشد بستگی به این دارد که در چه مسائلی بیانگیزه است. نوجوانان در یک سری مسائل، باانگیزه و در یک سری مسائل کمانگیزه هستند. مدتهاست که به آموزش و پرورش به ویژه به بخش پرورشی توجه ویژهای نشده است، این اشکال است که نیروی انسانی به روز نشده و آنها را تحت حمایتهای فکری، معنوی، ارتقای توانمندیهای حرفهای قرار ندادیم.
وی اضافه کرد: در کشور حدود ۱۱۴ هزار مدرسه داریم که از این تعداد مدرسه، حدود ۴۰ هزار مدرسه مربی تربیتی دارند و امسال ۷ هزار نفر از این تعداد بازنشسته میشوند؛ البته از این تعداد مربی پرورشی حدود ۵۰ درصد بالای۲۰ سال سابقه دارند و ما هیچوقت این نیرو را به روز نکردیم و این موضوع باعث بیانگیزگی دانشآموزان میشود.
باقرزاده درباره چارهاندیشی پیرامون این چالش، گفت: برخی از مربیانی که در مدرسه بودند، به جهت اینکه با مخاطب روز ارتباط نگرفتند، شناختشان از مخاطب نوجوان و نیازهای روز آنان دچار اشکال شده و در توانمند کردن خود در ارتباط موثر با آنان، از بچهها عقب ماندهاند. این امر حداقل در ۱۵ سال اخیر اتفاق افتاده است که مربیان خود را به روز نکرده و با بچهها همسو نشدهاند.
وی ادامه داد: در حال حاضر مهمترین کار این است که بشنویم؛ زیرا شنیدن راه ارتباط است. با ایجاد بستر گفتوگو و شنیدن حرفهای دانش آموزان، با دغدغههای آنان آشنا شده و نیازهایشان را درک میکنیم.
باقرزاده در پاسخ به اینکه آیا ۱۵ سال حرفهای بچهها شنیده نشده است؟ افزود: این حرفها کم شنیده شده است؛ البته این ۱۵ سال تقریبی است اما در ۲ سال اخیر این اتفاق تشدید شده است. تقریبا بیش از ۲۸ ماه بچهها حضور فیزیکی در مدرسه نداشتند و ارتباط مستمر حضوری در این مدت خیلی کم بوده است.
وی بیان کرد: آمار و اطلاعات نشان میدهد که نه تنها آموزش و پرورش بلکه کل دنیا این امر را تجربه کرده است؛ البته دنیا مدارس را تعطیل نکرد، اما ایران را متقاعد کرد که مدارس را به طور کامل غیرحضوری کند در حالی که مدارس در هیچ جای دنیا به طور کامل غیرحضوری نشد و تمام آسیبهای اجتماعی در این مدت تشدید شد.
«مدرسه، اولیاء و رسانه» در تربیت دانشآموز تاثیرگذار هستند
وی ۳ رکن اصلی «مدرسه، اولیاء و رسانه» را در تربیت تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: باید دید ارتباط این ۳ دسته با بچهها به چه نحوی است. خانوادهها میگویند ما بچهها را کم درک میکنیم و نمیتوانیم خوب با آنان ارتباط و تعامل برقرار کنیم. در بخش رسانه نیز میبینیم رسانههای خاصی با بچهها ارتباط عمیق دارند مثلا در این روزها میشنویم که میگویند رسانه بازیهای رایانهای با بچهها ارتباط گرفته که یک رسانه قوی است و عامل دیگر که مدرسه است؛ این ۳ بخش در این مدت دچار آسیب شد.
باقرزاده گفت: براساس اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد در حدود ۳۹ میلیون نفر بازی رایانهای میکنند که باید پژوهشی صورت بگیرد و متوجه شویم از این تعداد چه میزان دانشآموز هستند. پژوهشهای ما میگوید در طول۱۰ سال گذشته، آسیبهایی که بچهها دچار آن هستند، هرسال یک درصد افزایش داشته است، اما در دو سال اخیر کرونایی، این میزان در هر سال ۲ درصد بوده و افزایشی شده است. معتقدیم باید ارتباط خود را با بچهها برقرار کنیم و متوجه نیاز و منظور آنان باشیم.
وی با بیان اینکه ما در وزارت آموزش و پرورش اشکالات را احصا کرده و به عهده میگیریم، تاکید کرد: اخبار خوبی در حوزه پرورشی خواهیم داشت؛ اگر میدان عمل و ابراز وجود مناسب برای دانش آموزان فراهم شود بخشی از این مشکلات حل خواهد شد.
بچهها پر از سوالات متفاوت هستند
باقرزاده ادامه داد: به کانونهای فرهنگی-تربیتی اعلام کردیم فضاهای دورهمی دوستانه برای بچهها فراهم کنند. بچهها اکنون پر از سوالات متفاوتی هستند که ما کمتر به آنان توجه کردیم؛ اگر برای این افراد فضا باز شود سوالات آنان پاسخ داده میشود.
وی افزود: وظیفه آموزش و پرورش تولید و طراحی بازی نیست؛ بنیاد و مجموعههای فرهنگی وجود دارد که بازیها را طراحی میکنند. اولویتهایی وجود دارد که اگر پایههای آن درست شود برخی از مشکلات نیز حل خواهد شد.
باقرزاده تصریح کرد: باید مربیان را که بسیار زحمت میکشند با انگیزه و توانمند کنیم؛ تاکنون دورههای توانمندسازی این مربیان مجازی بود اما اکنون ۶ هزار نفر از این عزیزان را به صورت حضوری دعوت میکنیم و آنان را با موضوعات تربیتی مهم از جمله بازی آشنا خواهیم کرد.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد: فرآیند تربیت یک فرآیند تاثیرگذار است که جوشش دانشآموز از درون است. وقتی بتوان فضای حقیقی را برای بچهها فراهم کنیم آنان بازی را کنار میگذارند و وارد یک فضای تربیتی میشوند.
وی خاطرنشان کرد: تربیت در فضای مجازی یک نوع مرعوب شدن در فضای مجازی است وقتی فرد را در این فضا رها کنیم زیستبوم آن را تغییر دادیم، در حالیکه میتوانیم میدان زندگی او را تغییر دهیم. فرد باید در فضا و میدان حقیقی زندگی کند تا از فضای مجازی بیرون بیاید.
باقرزاده اظهار کرد: باید به این سوال جواب دهیم که چه کسی باید محصولات فرهنگی را در اختیار دانشآموزان قرار دهد؟ آیا این امر وظیفه آموزش و پرورش است؟ آموزش و پرورش و معاونت پرورشی وظیفه دارد شرایط تربیتی را برای بچهها در مدارس و حتی در خارج از مدرسه فراهم کند؛ در این امر شکی نیست.
وی گفت: حضور مشاور تربیتی در مدارس برای بچهها لازم است، اکنون در مدارس حدود ۱۳ هزار مشاور داریم. براساس قانون احیای معاونت پرورشی، باید به هر ۱۵ نفر یک ساعت مشاور اختصاص دهیم، و هنوز حدود ۳۹ هزار مشاور برای نیل به این هدف کمبود داریم.
وی اضافه کرد: دانشگاه فرهنگیان مهمترین محل برای تامین نیروی انسانی آموزش و پرورش است، از این رو درخواست داریم این ظرفیت بالا برود و هرساله بتوانیم تعدادی دانشجو در رشتههای مشاوره بگیریم تا برای ورود به مدارس تربیت شوند.
(چاپ در شماره ی ۱۱۲۰ روزنامهی یادگار امروز
مورخ ۲۲ آبان ۱۴۰۱)
دیدگاه ها