فوران تقاضای کاذب برای دریافت تسهیلات بانکی

دریافت هر نوع وام و تسهیلات از سیستم بانکی در شرایطی که نرخ سود این روزها کمتر از نیمی از وجود نرخ تورم در کشور است، همواره به نفع وام گیرنده تمام می شود چرا که اگر منابع دریافتی از بانک با تخصص و کارایی جذب بازارها سودآور و یا صرف فعالیت های اقتصادی درست شود، بی تردید با توجه به وجود نرخ بالای ۴۰ درصدی تورم در کشور، به راحتی می توان علاوه بر پرداخت سود آن، بیش از ۲۰ درصد نیز از این طریق کسب سود کرد. به همین دلیل است که بانک‌ها در پرداخت وام و تسهیلات باید با نظارت دقیق، اخذ تضامین لازم و توجیه درست اقدام به ارایه تسهیلات به متقاضیان کنند تا وام‌های پرداختی به معوقه تبدیل نشود زیرا بخشی از معوقات سنگینی که بانک ها با آن مواجه اند به دلیل نرخ سود پایین بوده که دریافت کنندگان آن بعضا با توجه به نرخ بالای تورم و کسب سود از بکارگیری تسهیلات دریافتی در فعالیت های اقتصادی سودآور خیلی راغب به بازگرداندن اقساط آن در موقع مقرر نیستند.

ارایه تسهیلات‌دهی بانک‌ها به خود

از طرفی اغلب بانک ها نیز چون دارای شرکت های سرمایه گذاری متعددی هستند، بنابراین معمولا بخش عمده ای ازمنابعی که در اختیار دارند (سپرده‌های مردمی) را صرف نیاز شرکت های زیر مجموعه خود می کنند، به همین دلیل است که پرداخت وام و تسهیلات به متقاضیان به آسانی صورت نمی گیرد زیرا بانک ها منابعی را که در قالب تسهیلات می پردازند به این شرکتها که دارای بازگشت سرمایه و اطمینان بخشی از دریافت اقساط و سود در موقع معین است، می پردازند. حال با اینکه دریافت کنندگان تسهیلات به دلیل فاصله زیاد بین نرخ تورم و سود بانکی همواره خواهان اخذ وام از سیستم بانکی هستند، درمقابل نیز اما سپرده گذاران بانکی به دلیل شکاف عمیق بین نرخ سود بانکی با نرخ تورم، سود منفی ۲۰ درصدی را با سرمایه گذاری در بانک ها دریافت می کنند، که به گفته کارشناسان چنین روندی نیازمند اصلاح و تجدید نظر با سیاست گذاری هایی درست و اصولی است که البته با در نظر گرفتن همه جوانب اقتصادی و بازارهای سرمایه گذاری باید انجام شود.

تغییر نرخ سود بانکی مقوله ای تک بعدی نیست، باید همه جوانب در نظر گرفته شود

حجت الله فرزامی، کارشناس پولی بانکی راجع به علل آشفتگی ها در بازارهای سرمایه گذاری کشور گفت: بحث اقدام به اصلاح و یا تغییر نرخ سود بانکی مقوله ای تک بعدی نیست که فارغ از بقیه بازارهای سرمایه گذاری تصمیماتی در این زمینه اتخاذ شود. البته سیاست گذار به درستی می داند که اکنون بین نرخ سود بانکی و تورم فاصله زیادی وجودی دارد و این موضوع باعث شده تا سطح تقاضا برای دریافت وام و تسهیلات از سیستم بانکی بالا برود اما در چنین مسیری احتیاط کرده و جوانب لازم را در نظر می گیرد تا اقتصاد و بازارهای سرمایه گذاری با یک سیاست تک بعدی به هم نریزد.

وی با بیان اینکه نرخ بالای تورم موجب می شود که تسهیلات بگیران بانکی با پرداخت نرخ سودی حتی کمتر از نصف نرخ تورمی که الان در کشوراست باید به بانک بپردازد و چنانچه آن منابع را تبدیل به هر دارایی و در بازاری سودآوری ببرند بازدهی مناسبی را کسب می کنند.

فرید ضیاالملکی، کارشناس بانکی نیز در باره سیاست تغییر نرخ سود بانکی و اثرات آن بر اقتصاد و بازارها گفت: کم تحرکی بازارهای سرمایه گذاری سودآور در کشور چون مسکن، کم رونقی بازارسرمایه و ریسک پذیر بودن بازارهایی چون سکه و ارز موجب شده است تا اغلب سرمایه گذارانی که در سرمایه گذاری ریسک نمی کنند سرمایه های خود را به بانک ها بسپارند و حداقل برای حفظ ارزش پولشان بانک ها را به عنوان بازاری بدون ریسک برگزینند.

وی با بیان اینکه سرمایه گذاری در بانک ها به دلیل وجود نرخ بالای تورم منفعتی را برای سپرده گذاران ندارد، افزود: وقتی نرخ سود بانکی ۱۶ و نرخ تورم بالای ۴۰ درصد است در عمل سپرده گذاران بانکی سود حقیقی منفی ۲۰ درصد را از سیستم بانکی دریافت می کنند چرا که این دو رقم با هم همخوانی ندارند.

بنا به این گزارش، همان طور که کارشناسان می گویند؛ اکنون نرخ واقعی بهره بانکی در کشور منفی ۲۰ درصد است و این موضوع موجب شده تا نه تنها سپرده گذاران از سرمایه های خود عایده چندانی نداشته باشند بلکه زمینه برای رشد میزان تقاضای وام و تسهیلات بانکی نیز افزایش یابد.

(چاپ در شماره‌ ی ۱۰۹۴ روزنامه‌ی یادگار امروز

مورخ ۲۱ مهر ۱۴۰۱)